Home Κέλσος πνευματικά feature Για τους Εβραίους και τους Χριστιανούς

sapfiros





Σας λέω λοιπόν, Ιουδαίοι και Χριστιανοί, ότι θεός και παιδί θεού, ούτε κατέβηκε ούτε μπορεί ποτέ να κατεβεί στη γη. Κι αν εννοείτε κάποιους αγγέλους, τι λέτε πως είναι αυτοί, θεοί ή άλλο γένος; Γιατί, φυσικά, άλλο πράγμα ο θεός και άλλο οι δαίμονες.*
 91, 1 Οι Χριστιανοί λένε ότι ο Υιός του Θεού ήλθε και κατέβηκε στην γη και μπορεί να το ξαναπράξει οποιαδήποτε στιγμή το ξαναθελήσει, ως Παντοδύναμος. Κανείς σοφός συλλογισμός δεν μπορεί να υποστηρίζει ότι ο όντως Παντοδύναμος και Πάνσοφος δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να ενανθρωπίσει, λες και αδύναμος παρά δυνατός να είναι. Όσο αφορά την γνώμη σου για τους αγγέλους, τους δαίμονες και τον Θεό νομίζω ότι συμφωνούμε.

Με τους Ιουδαίους τώρα, είναι κανείς να απορεί που από τη μια λατρεύουν τον ουρανό και τους αγγέλους κι από την άλλη αδιαφορούν για τα πιο μεγαλοπρεπή και ισχυρά μέρη του, τον ήλιο και τη σελήνη και τους άλλους αστέρες, και τους πλανήτες και τους απλανείς, θαρρείς και είναι δυνατόν, το μεν όλον να είναι θεός τα δε μέρη του να μην είναι θεϊκά· ή πάλι, λατρεύουν απόλυτα εκείνα τα όντα που, καθώς λένε, ενσκήπτουν σε ανθρώπους τυφλωμένους από τα σκοτάδια της μαγείας ή σε ανθρώπους που βλέπουν στον ύπνο τους φαντάσματα. Ενώ τους άλλους που τόσο ξεκάθαρα και διάφανα προλέγουν τα μελλούμενα, και που χάρη σ’ αυτούς εκμεταλλεύονται και διαχειρίζονται οι άνθρωποι τις βροχές και τη ζέστη του ήλιου και τα σύννεφα και τις βροντές -τις οποίες οι Ιουδαίοι προσκυνούν- τους καρπούς και όλα τα γεννήματα, και μέσω αυτών φανερώνεται ο θεός, τους επιφανέστερους κήρυκες των επουρανίων, τους πραγματικούς αγγέλους του ουρανού -αυτούς τους νομίζουν τιποτένιους.
 91, 2 Ας διευκρινιστεί λοιπόν ότι οι Ιουδαίοι δεν είπαν τα κτίσματα ως μέρη του Θεού ότι είναι. Λάθος γνώμη είναι αυτή που ετούτους θέλει και άλλα όντα εκτός του πραγματικού Θεού να λατρεύουν.
Κι αν είναι το όλον θεός, τότε γιατί να μην είναι και το επί μέρους; δηλαδή ο άνθρωπος, οι νυχτερίδες, οι βάτραχοι και τα σκουλήκια; Μήπως και αυτά δεν είναι όλον, αφού και αυτά όταν πεθαίνουν χώμα και γη δεν γίνονται; Μόνο που τότε ή θα πρέπει να πιστέψουμε τους Αιγυπτίους και την λατρεία πιθήκων και κροκοδείλων ή θα πρέπει να υποθέσουμε ότι και το σώμα το ανθρώπινο είναι θεϊκό. Εσύ όμως Κέλσο διαχώρισες θνητά από αθάνατα από όσο θυμάμαι.
Μέσα από τους καρπούς και από τα γεννήματα υποστηρίζεις ότι φανερώνεται ο θεός, αλλά άλλοτε είπες ότι ο θεός δεν μπορεί να έχει σχέση με τα θνητά σώματα καθότι εκείνος μόνο με τα αθάνατα είπες ότι έχει, όπως η ψυχή, καθώς όρισες ότι η ύλη που αποτελεί τα θνητά έχει άλλες ιδιότητες. Τελικά τί από όλα αυτά συμβαίνει; Οι Χριστιανοί λένε ότι από αυτά δεν φανερώνεται ο Θεός, αλλά από αυτά ο άνθρωπος καταλαβαίνει τον Πλάστη που τα Δημιούργησε. Ίσως να νομίσεις ότι λέω τα ίδια με σε αλλά θα σε διαψεύσω, διότι δεν μπορεί να λες ότι το παλάτι είναι θεϊκό επειδή ο κτίστης είναι ο Θεός ή να λες ότι το παλάτι είναι ο Θεός, επειδή ο Θεός κατοικεί μέσα σε αυτό.

Ακόμη, είναι ανόητο να πιστεύουν ότι όταν ο θεός θα ρίξει φωτιά -θαρρείς κι είναι κανένας μάγειρας- τότε όλο το υπόλοιπο ανθρώπινο γένος θα κατακαεί και μόνο αυτοί θα απομείνουν, όχι μόνο οι ζωντανοί αλλά κι οι πεθαμένοι από καιρό που θα έχουν βγει από τη γη με κείνες τις ίδιες τους τις σάρκες -μια ελπίδα που πραγματικά ταιριάζει σε σκουλήκια. Γιατί ποια ανθρώπινη ψυχή θα μπορούσε ακόμα να ποθεί ένα σώμα σαπισμένο-, Αφού ακόμα κι από σας κάποιοι και από τους Χριστιανούς μερικοί, δεν ασπάζονται τούτο το δόγμα, χώρια που τους είναι αδύνατο αλλά και αηδιαστικό να επιχειρηματολογούν και να δικαιολογούν την απίστευτη αυτή χυδαιότητα. Ποιο σώμα, αλλοιωμένο εντελώς, μπορεί να επανέλθει στην αρχική του φυσική κατάσταση και στην ίδια εκείνη σύσταση; Μη μπορώντας να απαντήσουν τίποτα, καταφεύγουν στην πιο παράλογη υπεκφυγή, λέγοντας ότι ο θεός όλα τα μπορεί. Όμως ο θεός τα επονείδιστα δεν τα μπορεί και αυτά που αντιβαίνουν στη φύση δεν τα θέλει. Κι αν εσύ επιθυμήσεις κάτι το αηδιαστικό επειδή είσαι φαύλος, δεν πρέπει να πιστεύεις ότι ο θεός θα το μπορέσει κιόλας και ότι θα γίνει αμέσως. Γιατί ο θεός είναι το πρώτο αίτιο της ορθότητας και δικαιοσύνης των νόμων της φύσης κι όχι αρχηγέτης της ελαττωματικής επιθυμίας ούτε της πλανημένης αταξίας. Και βέβαια θα μπορούσε να παράσχει την αιώνια ζωή της ψυχής· «ενώ οι νεκροί», λέει ο Ηράκλειτος, «είναι πιο απεχθείς κι από τα περιττώματα.» Το να ανακηρύξει -παράλογα- αιώνια τη σάρκα -που ’ ναι γεμάτη πράγματα που ούτε να τα λες δεν είναι ωραίο- ούτε θα το θελήσει ο θεός ούτε θα το μπορέσει. Γιατί αυτός είναι ο Λόγος, που ορίζει όλα τα όντα· τίποτα λοιπόν παράλογο δεν μπορεί να πράξει· και τίποτα ενάντια στον εαυτό του.
91, 3. Ο Θεός καμιά φωτιά δεν ρίχνει διότι αλήθεια μάγειρας δεν είναι, μα πυρ καταναλίσκον και δηλαδή ο ίδιος είναι η φωτιά για εκείνους τους εχθρούς Του. Μην αμφιβάλλεις για τις σάρκες και την ανάσταση πιστών και απίστων, γιατί αυτές οι σάρκες οι αναστημένες καθόλου δεν θα είναι σαπισμένες. Όπως σου είπα ο Θεός από όταν ενδύθηκε τη σάρκα, την ευλόγησε και την έκανε αθάνατη. Εξάλλου στην αρχή κατά τους Χριστιανούς η σάρκα αθάνατη ήταν, αλλά ο άνθρωπος πέθανε λόγω της αρχικής του αμαρτίας, μόλις έλαβε την γνώση του καλού και του κακού. Η ψυχή λοιπόν δεν θα ποθεί σάρκα σαπισμένη, αλλά θα ενδυθεί σάρκα νέα αθάνατη, σαν εκείνη που ενδύθηκε ο Χριστός μας.
Εσύ αμφιβάλεις για την ανάσταση, λέγοντας ότι κανένα σώμα δεν μπορεί να έρθει στην προηγούμενη κατάσταση του, αφού χάνει την σύστασή του· επιπλέον αμφισβητείς ότι ο Θεός μπορεί να πράξει τα πάντα, παρόλο ότι πολλές φορές υποστήριξες ότι οι θνητοί ζούνε σε κύκλους κατά τους οποίους τα πάντα επαναλαμβάνονται, λες και η φύση κατ’ εσέ είναι πιο δυνατή από τον Θεό κι εκείνη μπορεί κι επαναλαμβάνει κύκλους, ενώ ο Θεός δεν μπορεί και μάλιστα καλύτερους. Όμως ξεχνάς πως εσύ εξετάζεις την φύση αυτήν που βλέπεις τώρα και ίσως να σκέφτεσαι ορθά, αλλά οι Χριστιανοί λένε ότι πριν αυτή τη φύση υπήρχε και μια άλλη φύση, άφθαρτη, η οποία από όταν πέθανε ο άνθρωπος άρχισε να φθείρεται. Μάλιστα αυτή τη φθορά ο ίδιος ο Θεός την διέταξε κατ’ αυτούς, οπότε δίκαια λες ότι ο Θεός δεν αντιβαίνει την ορθότητά της, αφού Εκείνος ήταν που διέταξε τα πράγματα να συμβαίνουν έτσι. Όμως αφού Εκείνος όρισε τα πράγματα να συμβαίνουν έτσι, δεν είναι σωστό να υποθέσουμε ότι μπορεί να τα διατάξει να συμβαίνουν αλλιώς και δηλαδή όπως συνεβαίνανε πιο πρώτα; Αν δεν μπορεί να το πράξει αυτός ο Θεός, τότε είναι πιο αδύναμος από την ύλη και αυτή η τελευταία κάνει ότι θέλει έχοντας νόμους που ούτε ο Θεός ο ίδιος δεν μπορεί να αλλάξει. Όμως οι Χριστιανοί θεωρούν τον Θεό ως τον Κτίστη της φύσης και δεν νομίζω να υπάρχει κτίσης που να μην μπορεί να αλλάξει το σχέδιο ενός ανακτόρου, ειδάλλως θα πρέπει να δεχθούμε ότι το ανάκτορο είναι αμετάβλητο και δεν πράττει εκείνα που ο κτίστης θέλει.
Έπειτα πάλι και στους Έλληνες τα πτώματα δεν ήταν τόσο απεχθή, όσο εσύ ορίζεις. Εκείνοι έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στα πτώματα και τα λείψανα των ηρώων τους· τόσο πολύ, ώστε νόμιζαν ότι δίχως τα κόκαλα τους οι ήρωες αν και πεθαμένοι πια, δεν είχαν δύναμη να τους βοηθήσουν κατά τις σκληρές τους μάχες. Ο Ηράκλειτος μπορεί μάλιστα να είπε ότι οι νεκροί είναι πιο απεχθείς από τα περιττώματα, αλλά οι Χριστιανοί δεν μιλάνε για νεκρούς χωρίς ψυχή, σαν αυτούς που ανάφερε ο Ηράκλειτος. Κατά την δική μας Ανάσταση σωμάτων θα υπάρξουν σαφώς και νεκροί αυτού του είδους. Αυτοί θα είναι τα περιττώματα, όχι όμως κι οι ζωντανοί της· διότι αν υιοθετήσουν οι Χριστιανοί την γνώμη του Ηράκλειτου, τότε θα πρέπει να δεχθούν ανάλογα και πως το αναστημένο σώμα του Ιησού ήταν πτώμα· μα αποδείχτηκε σαφώς κάθε άλλο.
Ο Θεός μας, όπως χάρισε αιώνια ζωή στην σάρκα που ενδύθηκε ο Χριστός που είναι ο Λόγος Του, ομοίως θα δώσει και στους άλλους ανθρώπους. Και τίποτα δεν θα έχει πράξει ούτε ενάντια στον Λόγο, αλλά και ούτε ενάντια στον εαυτό Του, και σίγουρα τίποτα που να είναι παράλογο. Αυτή σου η απέχθεια για το σώμα σοφή δεν είναι, μιας και άλλοτε ανάφερες ότι ο θεός κατασκεύασε τον κόσμο, ενώ η σάρκα που μέρος του κόσμου είναι, μοιάζει τώρα από τους λόγους σου σε άλλο κόσμο να ανήκει, λες κι άλλος θεός την κατασκεύασε ερήμην του Ύψιστου μας. Και ενώ όλα μέρος του Θεού είναι, όπως μας είπες, εντούτοις τις σάρκες μιαρές τις βαπτίζεις. Αν αλήθεια όλα μέρος του Θεού τυγχάνουν, τότε και τη σάρκα των νεκρών, έστω και σαπισμένη, θεία θα πρέπει να κατονομάζεις και να τη λατρεύεις ως θεό σύμφωνα με τα λεγόμενά σου. Ίσως με αυτόν τον τρόπο οι Έλληνες, που οι μόνοι άξιοι είναι όπως λες για να τα κρίνουν όλα, να αποφάσισαν κατά τις Ολυμπιάδες το συκώτι, και δηλαδή την νεκρή και βδελυρή την σάρκα, να τρώνε οι νικητές, εκείνων των δύστυχων νεκρών που ηττήθηκαν κατά τους αγώνες του Παγκρατίου.

Οι Ιουδαίοι λοιπόν αφού έγιναν ιδιαίτερο έθνος, θεσπίζοντας νόμους σύμφωνα με τα έθιμα τους -τους οποίους ακόμα και σήμερα διατηρούν- και υπερασπιζόμενοι την όποια θρησκεία τους -πατρογονική πάντως- λειτουργούν όπως κι οι άλλοι άνθρωποι, γιατί όλοι φροντίζουν με σεβασμό τα πατροπαράδοτα, όποια κι αν είναι αυτά. Άλλωστε φαίνεται πως έτσι αρμόζει· όχι μόνο επειδή ο κάθε λαός έχει σκεφτεί κι έχει νομοθετήσει κατά το δικό του ιδιαίτερο τρόπο ή επειδή πρέπει να τηρούνται όσα από κοινού καθιερώθηκαν, αλλά και επειδή όπως είναι λογικό, τα μέρη της γης από παλιά είναι διαιρεμένα σε επικράτειες κι έχει η κάθε μία τους τοποτηρητές της, και κυβερνούνται σύμφωνα με αυτή τη διαίρεση. Επομένως, σε κάθε τόπο τα πράγματα είναι καλώς καμωμένα, εφ’ όσον γίνονται καταπώς επιθυμούν οι άνθρωποι εκεί· από την άλλη, δεν είναι νόμιμο να καταλύονται αυτά που από παλιά έχουν κατά τόπους θεσπιστεί, θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει ως μάρτυρα τον Ηρόδοτο, που λέει τα εξής: «Διότι βέβαια, οι κάτοικοι των πόλεων Μάρεα και Απις, αφού εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο, στα σύνορα με τη Λιβύη, πιστεύοντας ότι είναι Λίβυοι και όχι Αιγύπτιοι, και επειδή δυσφορούσαν με τη θρησκεία των ιερών και δεν ήθελαν να απέχουν από τις αγελάδες, έστειλαν πρέσβεις στον Άμμωνα και δήλωσαν ότι τίποτα το κοινό δεν έχουν με τους Αιγυπτίους· γιατί κατοικούν έξω από το Δέλτα και δεν έχουν κοινά έθιμα μ’ αυτούς και θέλουν να μπορούν να γεύονται τα πάντα. Ο θεός όμως δεν τους το επέτρεψε αυτό, καθώς αποφάνθηκε ότι Αίγυπτος είναι η χώρα που την ποτίζει ο Νείλος και Αιγύπτιοι είναι όσοι κατοικούν κάτω από την πόλη Ελεφαντίνη και πίνουν από αυτόν τον ποταμό.»25 Ο Ηρόδοτος από την πλευρά του αυτά έχει εξιστορήσει. Από την άλλη, ο Άμμων, όταν διαμηνύει τις θεομηνίες, δεν είναι χειρότερος από τους αγγέλους των Ιουδαίων επομένως δεν είναι αδίκημα ο καθένας να έχει τη θρησκεία του με βάση αυτά που έχουν θεσπιστεί. Φυσικά, θα βρούμε μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους λαούς, κι ωστόσο ο κάθε λαός πιστεύει ότι έχει τα καλύτερα έθιμα: από τους Αιθίοπες, όσοι κατοικούν στην Μερόη λατρεύουν «μόνο το Δία και το Διόνυσο» ενώ οι Αράβιοι την Ουρανία και τον Διόνυσο, και όλοι οι Αιγύπτιοι τον Όσιρι και την Ίσιδα, ενώ οι Σάτες την Αθηνά και οι Ναυκρατιτες, σχετικά πρόσφατα, αναγνώρισαν τον Σάραπη -κι οι υπόλοιποι, κατά επαρχίες, όπως καθένας συνηθίζει. Και άλλοι απέχουν από τα πρόβατα επειδή τα θεωρούν ιερά, άλλοι από τις κατσίκες, άλλοι από τους κροκόδειλους κι άλλοι, από σιχαμάρα, δεν τρώνε γουρούνια και αγελάδες. Οι Σκύθες πάλι, θεωρούν καλό να τρώνε και ανθρώπους· ενώ ανάμεσα στους Ινδούς υπάρχουν κι εκείνοι που πιστεύουν ότι ο θείος νόμος τους επιτρέπει να τρώνε ακόμα και τους γονείς τους. Κάπου το λέει και ο ίδιος ο Ηρόδοτος· θα χρησιμοποιήσω τα ίδια του τα λόγια "για του λόγου το αληθές":26 «Αν κάποιος καλούσε όλους τους ανθρώπους και τους έβαζε να διαλέξουν ανάμεσα σ’ όλους τους νόμους τους καλύτερους, όλοι, αφού θα εξέταζαν το ζήτημα, θα προτιμούσαν τους δικούς τους· σε τέτοιο βαθμό πιστεύουν όλοι ότι οι δικοί τους νόμοι είναι οι καλύτεροι. Επομένως, δεν μπορεί κανείς να γελάει μ’ όλα αυτά, εκτός κι αν είναι τρελός. Κι υπάρχουν ακόμα πολλές αποδείξεις για το πόσο όλοι οι άνθρωποι πιστεύουν στους δικούς τους νόμους. Μεταξύ άλλων και το εξής γεγονός: όταν βασίλευε ο Δαρείος, κάλεσε τους Έλληνες που βρίσκονταν κοντά του και τους ρώτησε με πόσα χρήματα θα δέχονταν να φάνε τους γονείς τους’ όταν αυτοί θα πέθαιναν. Κι οι Έλληνες του είπαν ότι με τίποτα δεν θα το έκαναν αυτό. Ύστερα ο Δαρείος κάλεσε κάποιους Ινδούς, τους επονομαζόμενους Καλατίες, που τρώνε τους γονείς τους. Μπροστά στους Έλληνες που παρακολουθούσαν το διάλογο μέσω διερμηνέα, τους ρώτησε με πόσα χρήματα θα δέχονταν να κάψουν στην πυρά τους νεκρούς γονείς τους· κι εκείνοι έβαλαν τις φωνές και τον παρακάλεσαν να σωπάσει. Τόσο πολύ πίστευαν οι άνθρωποι σ’ αυτά, και μου φαίνεται είχε δίκιο ο Πίνδαρος που είπε ότι ο νόμος είναι ο βασιλιάς όλων.» Πρέπει λοιπόν όλοι οι άνθρωποι να ζουν σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα, χωρίς να μπορεί κανένας να τους κατηγορεί γι’ αυτό· αντίθετα τους Χριστιανούς θα μπορούσαμε να τους κατηγορήσουμε που εγκατέλειψαν τα πάτρια για να υπερασπιστούν τη διδασκαλία του Ιησού, χωρίς να αποτελούν ένα έθνος όπως οι Ιουδαίοι. Τους Ιουδαίους δεν μπορεί να τους επικρίνει κανείς που προστατεύουν τα έθιμα τους· μπορεί όμως να επικρίνει εκείνους που εγκατέλειψαν τα δικά τους για να ιδιοποιηθούν των Ιουδαίων. Κι αν (οι Ιουδαίοι) επειδή τάχα ξέρουν περισσότερα, περηφανεύονται και αποφεύγουν την επικοινωνία με τους άλλους, που υποτίθεται δεν είναι το ίδιο αγνοί μ’ αυτούς, ας μάθουν ότι ούτε καν η ιδέα του "Ουρανού" δεν τους ανήκει· και για να μην αναφερθώ σε τίποτα άλλο, περιορίζομαι στους Πέρσες που, όπως επισημαίνει ο Ηρόδοτος, από παλιά είχαν εκφράσει την ίδια αντίληψη. «Γιατί πιστεύουν», λέει, «ότι για να τελέσουν θυσία στον Δία πρέπει ν’ ανέβουν στα ψηλότερα βουνά, καθώς ολόκληρο τον ουράνιο κύκλο τον αποκαλούν Δία.» Και δε νομίζω πως διαφέρει σε τίποτα, το να αποκαλείς τον Δία Ύψιστο ή Ζήνα ή Αδωναίο ή Σαβαώθ ή Αμούν, όπως οι Αιγύπτιοι, ή Παπαίο, όπως οι Σκύθες. Κι ούτε θα ’ πρεπε οι Ιουδαίοι να πιστεύουν πως είναι αγνότεροι από τους άλλους ανθρώπους επειδή κάνουν περιτομή -οι Αιγύπτιοι κι οι Κόλχες έχουν προηγηθεί σ’ αυτό. Ούτε επειδή απέχουν από το χοιρινό -κι οι Αιγύπτιοι απέχουν αυτοί μάλιστα δεν τρώνε ούτε κατσίκες ούτε πρόβατα ούτε βόδια ούτε και ψάρια· κι ο Πυθαγόρας κι οι μαθητές του δεν έτρωγαν κουκιά ούτε κρέας. Και ούτε φαίνεται ότι απολαμβάνουν οι Ιουδαίοι την εκτίμηση και την αγάπη του θεού περισσότερο απ’ ό,τι οι άλλοι, κι ότι ο θεός στέλνει αγγέλους αποκλειστικά σ’ αυτούς, θαρρείς και τους έχει κληρωθεί η γη της ευδαιμονίας· γιατί βλέπουμε πώς προκόψανε, και οι ίδιοι και η χώρα τους.
 93, 1 & 95 & 97 Θαρρείς και κανείς ξεχάστηκε, λες και είναι μεθυσμένος, και άρχισες πάλι τις ωδές για το μπαγιάτικο και τους θρήνους για το νέο. Νομίζω για αυτό σου μίλησα, μα θα προσθέσω ορισμένα παραπάνω. Συ λοιπόν, παρά τις τιμές και τους ψαλμούς για το μπαγιάτικο, έχεις υιοθετήσεις απόψεις νέες και έστω και αν λες ότι είσαι Έλληνας, εντούτοις σε ένα θεό πιστεύεις και τους άλλους τους κατονομάζεις αγγέλους κι άλλους δαίμονες. Πολλές φορές ξεστόμισες απόψεις Επικούρειες, Πλατωνικές και Πυθαγόρειες, μαζί με άλλες του Ηράκλειτου, μα αν κανείς προσέξει καλά τα δήθεν σοφά σου λόγια, θα πεισθεί ευθύς αμέσως ότι υιοθετείς νέες ιδέες και όχι εκείνες της παράδοσης· διότι νομίζω, αν και τη σάρκα την Ελληνική ενδύθηκες, εντούτοις κάθε άλλο παρά το πατροπαράδοτο υμνείς. Διαφορετικά πράγματα είχαν οι Έλληνες ως πατροπαράδοτα και άλλα εσύ διαλέγεις.
Συ λοιπόν δεν είσαι άξιος να μιλάς για παραδόσεις, διότι αν και υμνείς το μπαγιάτικο εντούτοις έχεις ενδυθείς το νέο. Έτσι στην αρχή κατηγόρησες τους Χριστιανούς ότι τίποτα νέο δεν έχουν να παρουσιάσουν και πως όλα στις διδασκαλίες τους είναι μπαγιάτικα. Μα τότε πώς τολμάς και κατονομάζεις αυτά που λες παριστάνοντας τον κόρακα που όλο αλλάζει θέσεις; Αν και υμνείς την παράδοση, με τις μπαγιάτικές της τις ιδέες, εσύ δεν έχεις μπαγιάτικες απόψεις, αντίθετα τις έχουν οι Χριστιανοί, όπως άλλοτε είπες, κατηγορώντας τους.
Νομίζω δηλαδή, ότι άρχισε και πάλι ο θίασος του Διονύσου και το μπόλικο κρασί. Τέτοιους μεγάλους στα αλήθεια δεν ξανάδα! Διότι αν και πριν υποστήριξες ότι ο κόσμος μεταβάλλεται, εντούτοις τώρα καμιά μεταβολή δεν αποδέχεσαι και όλα παλαιά τα θέλεις. Και αν καλώς πράττουν εκείνοι που τις παραδόσεις τους στον τόπο τους κρατούν, γιατί καλώς δεν πράττουν κι οι Αιγύπτιοι; Σοφός νομίζω πως δεν μπορεί να είναι ο ορισμός της φιλοσοφίας, σαν εξαρτάται από διαφορετικούς και αλλάζοντες όρους γεωγραφίας. Έτσι, κι αν κατηγορείς τους Χριστιανούς ότι αφήσανε τις παραδόσεις, μπορώ στα αλήθεια να σου πω, ότι σε αυτή την κατηγορία τίποτα το σοφό δεν υπάρχει, διότι οι άνθρωποι από τα παλιά χρόνια προκόβουνε στα νέα και κάθε παλαιό πράμα πετιέται κι αντικαθίσταται με κάτι νέο. Εξάλλου και τη φύση να κοιτάξεις, θα δεις τα φίδια που το μπαγιάτικο δέρμα ρίχνουνε και βάζουνε το νέο. Εσύ τί διδάσκεις όμως, ότι θα πρέπει να πετάξουμε κάθε τι νέο και να ενδυθούμε τα παλιά; Γιατί λοιπόν; Μήπως και κατηγορηθεί κανείς ότι δεν ανήκει κάπου;
Και για τους Ιουδαίους θα σου πω, διότι πολλές φορές τους κατηγόρησες για τις ανήθικες και τις αφελείς τους παραδόσεις, δηλαδή δέχεσαι ότι κάποιο πράγμα μπαγιάτικο μπορεί να είναι και αχρείο. Τότε λοιπόν δεν είναι σοφό, αν κάτι είναι αχρείο και μπαγιάτικο, όπως λες, να πετιέται και να δημιουργεί κανείς το νέο; Στην αρχή της πραμάτειας σου δεν κατηγόρησες το μπαγιάτικο ή μήπως δεν είναι έτσι; Άρα λοιπόν, αν το μπαγιάτικο είναι αχρείο, ή κάποιο μέρος τουλάχιστον από αυτό, είναι σοφότερο να φτιάχνει κανείς το νέο.
Το παράδειγμα δε που φέρνεις με το Δαρείο, δεν μπορεί να στηρίξει τίποτα από όσα λες· διότι πέρα του ύμνου προς το μπαγιάτικο που αποτελεί, δεν δείχνει σε κανέναν σοφό, αν τελικά είναι σωστό κανείς να τρώει τους γονείς του ή να τους καίει. Τα ζώα στη φύση δεν αλλάζουν τις παραδόσεις τους αλλά μένουν συνεχώς στα ίδια. Κι όμως δεν είναι πιο σοφά από τον άνθρωπο. Οι δε Έλληνες θαρρώ, διδάξανε ότι οι σοφοί είναι ελεύθεροι να αποφασίζουν εκείνα που τους αρμόζουν και δεν έχουν καμιά ανάγκη χαρακτηρισμού μπαγιάτικων ή νέων.
Υποστήριξες από ‘ξαρχής ότι την αρετή των Χριστιανών θα ελέγξεις, εντούτοις δεν κάνεις τίποτα άλλο παρά να φέρνεις τον εαυτό σου στην δύσκολη τη θέση· κι αν οι Ιουδαίοι προκόψανε ή όχι αυτό το χρωστάνε, ως κανείς μπορεί να πει, στις μπαγιάτικες ιδέες που εσύ συνεχώς υμνείς, ενώ οι χριστιανοί, αν κι ως λες δέχτηκαν το νέο προκόψανε και θα το κάνουν ακόμα. Και αν υποθέσει κανείς ότι το μπαγιάτικο και το παλαιό είναι η σωστή παράδοση, τότε οι Χριστιανοί δεν μπορούν να κατηγορηθούν γι’ αυτό, διότι εκείνοι ισχυρίζονται ότι η παράδοση τους είναι ο πιο αρχαίος Θεός του κόσμου. Νομίζω ότι κανείς δεν μπορεί να κατηγορηθεί για μια τέτοια παράδοση.

Αυτός λοιπόν ο θίασος ας λογοδοτήσει για την αλαζονεία του κι ας μας αφήσει ήσυχους, αφού δεν έχει ιδέα για τον μεγάλο θεό και έχει εξαπατηθεί από τον Μωυσή -και μάλιστα δίχως να ’ χει μαθητεύσει στην απάτη αυτή με σκοπό το καλό.
 99,1. Ας λογοδοτήσει λοιπόν μεταξύ μας εκείνος που είναι αλήθεια ο πιο αλαζόνας.

Και τώρα, "ας περάσει ο δεύτερος": έχω να τους ρωτήσω (τους Χριστιανούς) από πού έχουν έρθει ή ποιόν έχουν αρχηγέτη των πατρογονικών νόμων. "Κανέναν", θα πουν, ενώ φυσικά κι αυτοί από εκεί (από τον Ιουδαϊσμό) ξεκίνησαν και ο Δάσκαλος τους και προεξάρχων του χορού δεν προέρχεται από πουθενά αλλού· μόνο που αυτοί απομακρύνθηκαν από τους Ιουδαίους.
 99, 2. Οι Χριστιανοί δεν θα πουν κανέναν ως αρχηγέτη, αλλά Τον σπουδαιότερο και αρχαιότερο Έναν! Τί ποιο σπουδαίο να έχει κανείς για αρχηγέτη τον Θεό παρά κάποιο θνητό; Και αν κανείς είναι άξιος κατηγορίας, επειδή απομακρύνθηκε από τους Ιουδαίους, που εσύ εφόσον κάθε άλλο παρά εγκώμιο τους αποδίδεις, εντούτοις κανείς δεν μπορεί να κατηγορηθεί επειδή προσκολλήθηκε στον Μοναδικό και Πανάρχαιο Θεό, γι’ αυτό και το εγκώμιο στους Χριστιανούς πρέπει να το αποδώσεις.

Ας παραλείψουμε λοιπόν όλες τις διαψεύσεις σχετικά με τον δάσκαλο τους και ας θεωρήσουμε ότι ήταν στ’ αλήθεια ένας άγγελος. Όμως τι από τα δυο συνέβη, ήρθε πρώτος και μόνος ή υπήρξαν και άλλοι πριν απ’ αυτόν, Αν υποστηρίξουν το πρώτο, θα τους κατηγορήσουμε ότι λένε ψέματα και αντιφάσκουν. Γιατί οι ίδιοι λένε πως πολλές φορές έχουν έρθει κι άλλοι, και μάλιστα μαζεμένοι, καμιά εξηνταριά ή εβδομήντα. Κι ότι αυτοί έγιναν κακοί και τιμωρήθηκαν να είναι σιδηροδέσμιοι μες στη γη, κι ότι οι θερμές πηγές είναι τα δάκρυα τους. Λένε μάλιστα ότι και στον τάφο του ήρθε ένας άγγελος· άλλοι μιλούν για έναν, άλλοι για δύο αγγέλους -αυτούς που αποκρίθηκαν στις γυναίκες ότι αναστήθηκε. (Καταπώς φαίνεται, ο υιός του θεού δε μπορούσε να ανοίξει τον τάφο αλλά χρειάστηκε άλλον για να μετακινήσει την πέτρα). Και ακόμη, για χάρη της Μαρίας που ήταν έγκυος ήρθε και μίλησε στον μαραγκό ένας άγγελος, και άλλος ένας για να τους πει να αρπάξουν το βρέφος και να τραπούν σε φυγή. Είναι ανάγκη τώρα να απαριθμήσουμε με ακρίβεια όλους όσους στάλθηκαν στο Μωυσή και σ’ άλλους δικούς τους; Αν στάλθηκαν και άλλοι, είναι φανερό ότι κι ετούτος (ο Ιησούς) στάλθηκε από τον ίδιο θεό. Κι ας δεχτούμε πως αυτός είχε να αναγγείλει κάτι σπουδαιότερο, που ’ χε να κάνει με τους Ιουδαίους που έσφαλαν ή φαλκίδευαν την ευσέβεια ή έκαναν πράγματα που δεν ήσαν σύμφωνα με το θείο νόμο· γιατί αυτά υπαινίσσονται. Δεν αναφέρεται λοιπόν ως ο μοναδικός που έχει έρθει ανάμεσα στους ανθρώπους· όπως ισχυρίζονται ακόμη κι οι ίδιοι -που με το πρόσχημα της διδασκαλίας του, αφού αποστάτησαν από το δημιουργό επειδή τον θεώρησαν κατώτερο θεό, πίστεψαν σε κάποιον καλύτερο, υποτίθεται, θεό και πατέρα εκείνου που ήρθε ανάμεσα στους ανθρώπους-, και πριν από‘κείνον ήρθαν και κάποιοι άλλοι σταλμένοι από το δημιουργό.
 99,3 Εκείνοι που κατηγορούν τους άλλους για πράγματα που δεν είπαν, δεν είναι μόνο ψεύτες ενώπιον των ανθρώπων αλλά και ενώπιον του Θεού, διότι κανείς Χριστιανός δεν υποστήριξε ότι ο Ιησούς ήταν άγγελος· αν συνέβαινε έτσι όπως λες, ή θα έπρεπε οι Ιουδαίοι να είναι Χριστιανοί πριν τους Χριστιανούς, ή οι Χριστιανοί θα έπρεπε να μην υπάρχουν.
Και για τον τάφο του Ιησού, όπως και για την πέτρα, καθόλου σοφά δεν συλλογίζεσαι, λέγοντας ότι ο Ιησούς δεν μπόρεσε να την ανοίξει, ενώ αντίθετα υποστήριξες ότι ο Διόνυσος διέταξε τον δαίμονά του. Μα ποιά η διαφορά λοιπόν σε αυτά που υποστηρίζεις; Ακόμη και τα μερμήγκια σε τέτοιες περιπτώσεις θα βρουν την απάντηση, έστω και αν λόγο στο μυαλό δεν έχουν.
Ο Ιησούς μέχρι να σταυρωθεί δεν ήταν Θεός, αλλά Θεάνθρωπος διατεταγμένος υπό του Πατρός Του και προορισμένος να εξευτελιστεί, όπως και συ προανέφερες. Από την ημέρα όμως της αναστάσεώς Του, έγινε ξανά Θεός, διότι ο προορισμός Του ως θύμα των ανθρώπων είχε λάβει ένα τέλος. Έτσι λοιπόν ως Θεός Υιός που θα γυρνούσε στον Πατέρα, έπρεπε και πάλι να δοξαστεί. Τώρα νομίζω, ότι αν σε κάποιο βασίλειο κάποιος άδικα τιμωρηθεί, εξευτελιστεί ή και εξοριστεί από το βασιλέα, ο βασιλέας στέλνει σπίτι του τους υπηρέτες Του για να τον προσκαλέσουν στο παλάτι. Πόσο μάλλον αν αυτός ο τιμωρημένος είναι ο Υιός του Βασιλέα. Έτσι λοιπόν και στον τάφο του Ιησού, οι άγγελοι δεν ήσαν δυνατότεροι Αυτού, αλλά ήταν πλέον οι Άγγελοι Υπηρέτες Του. Και από τη στιγμή εκείνη, Τον μαρτύρησαν ως βασιλέα έμπροσθεν των ανθρώπων ανοίγοντάς Του την ακίνητη μεγάλη πέτρα, δεχόμενοι Αυτόν με τιμές στο βασίλειο του Πατέρα. Διότι τί πιο λογικό; Όπως ο Πατέρας άλλοτε έστειλε άγγελο υπηρέτη για να προστατέψει το παιδί Του ειδοποιώντας Το να φύγει για την Αίγυπτο, έτσι και τώρα ο Πατέρας έστειλε τους υπηρέτες Του για να προσκαλέσουν το Παιδί Του στο βασίλειό Του. Και ας σημειώσουμε εδώ, ότι ο Πατέρας δεν χρειάστηκε να πάει σε κάποια φυλακή ως βασιλέας που ήταν, αλλά έλεγχε την κατάσταση. Αντίθετα ο Διόνυσος, ως ο ίδιος είπες, από μέσα από την φυλακή που ήταν θα διάταζε τον δαίμονα.
Εξάλλου, νομίζω ότι είναι σοφό να υποθέσουμε ότι, αφού ο Πατέρας έστειλε τον Ιησού σε αυτή Του την αποστολή, έστω και σε συνεννόηση και συμφωνία με τον Ιησού, ο Πατέρας και πάλι θα αποφάσιζε την στιγμή που αυτή η αποστολή θα έφτανε στο τέλος. Γι’ αυτό και η στιγμή της μετακίνησης της πέτρας από τον Πατέρα εξαρτιόταν. Πάντως και οι Χριστιανοί λένε ότι όλοι αυτοί οι Άγγελοι από Τον ίδιο Θεό στάλθηκαν, καθώς και ο Υιός του Θεού Ιησούς. Και αν εκείνος στάλθηκε, σαφώς και δεν στάλθηκε για να τους πει ότι δεν ακολούθησαν τον θείο νόμο, αλλά στάλθηκε για να τους πει ότι ο νόμος αυτός άλλαζε και Αυτός ήταν ο Διδάσκαλος του νέου της Αγάπης. Εξάλλου σε τί μπορεί να σ’ ενοχλεί αυτό; Αν δηλαδή ο Θεός άλλαζε τον Θείο νόμο, όπως λες, δεν θα έπρεπε και να τον γνωστοποιήσει; Ή θα ήταν καλύτερο να τον κρατά για τον εαυτό Του;
Γι’ τούτο όμως τα μιλήσαμε, όταν είπαμε ότι ο Θεός είναι Παντογνώστης, ενώ ο άνθρωπος δεν είναι και έχει ανάγκη να μαθαίνει τι συμβαίνει στον Ουρανό, γι’ αυτό και οι πολλοί άγγελοι και τα μηνύματα· διότι βασιλιάς που αποφασίζει κάτι για τον λαό του και κρατά τους νόμους του δίχως ανακοίνωση, μάλλον βασιλιάς χωρίς αποφάσεις και χωρίς υπηρέτες μοιάζει. Εκτός και αν εσύ έχεις δει κάπου βασιλιά που να μην αποφασίζει, ή βασιλιά χωρίς υπηρέτες.

Οι Ιουδαίοι λοιπόν κι ετούτοι εδώ έχουν τον ίδιο θεό. Και βέβαια, η μεγάλη εκκλησία το παραδέχεται ανοιχτά και δέχεται ως αληθινή την υποτιθέμενη κοσμογονία των Ιουδαίων, με τις έξι ημέρες και την έβδομη, κατά την οποία ο θεός "σταμάτησε" "από τα έργα του" και αναχώρησε για το παρατηρητήριο του να ξεκουραστεί. Και φυσικά, ως πρώτο άνθρωπο θεωρούν τον ίδιο που πιστεύουν οι Ιουδαίοι, και όσον αφορά στους απογόνους του ισχύει και για τους Χριστιανούς η ίδια γενεαλογία. Εξιστορούν κι αυτοί τις ίδιες εχθροπραξίες μεταξύ αδελφών, την αποδημία στην Αίγυπτο και την φυγή από εκεί.
 101 ,1 Αν και άλλοτε όρισες ότι είναι πιο λογικό να αλληγορείς για την Δημιουργία των Ιουδαίων, όπως πολλές φορές έκανες για διάφορους μύθους που εκφώνησες, εντούτοις τώρα προτιμάς να προδώσεις το πιο λογικό και φρόνιμο και ασχολείσαι διαφωνώντας με το πιο χαζό και ψεύτικο, ώστε σοφά να φαίνονται τα λόγια τα δικά σου και χαζές εκείνες οι διηγήσεις των Ιουδαίων. Όμως κάτι τέτοιο δεν αρμόζει στους πιο σοφούς άνδρες. Ετούτοι πάντα με τα πιο δύσκολα ανακατεύονται κατορθώματα, σαν τον Ηρακλή, παρά με τα ανούσια, που και τα σκουλήκια καταλαβαίνουν. Ας έχει λοιπόν, μόνο ας ξεκαθαριστεί μεταξύ των αληθινών ανδρών, ότι κανείς Χριστιανός δεν υποστηρίζει ότι ο Θεός ξεκουράστηκε από τα έργα Του, αλλά αναπαύτηκε από αυτά και δηλαδή χάρηκε όταν τα είδε, διότι τα έργα Του Θεού προκάλεσαν χαρά και αγαλλίαση σε Αυτόν, όπως ανάλογα κάποιος γεωργός ή κτίστης δεν ξεκουράζεται από τα έργα του, αλλά μάλλον «ξεκουράζεται», και δηλαδή αναπαύεται ψυχικά και ευχαριστιέται από αυτά. Τα έργα του Θεού λοιπόν, περισσότερο προκαλούν σε μας χαρά, και σε αυτό κανείς δεν αμφιβάλει. Εμείς είμαστε που καθημερινά τα γευόμαστε. Και αν κανείς τον Θεό ψάχνει κοιτώντας την φύση και τον κόσμο ολάκερο, ευθύς Εκείνον αντικρίζει, όπως ανάλογα παλιά στην Αθήνα κανείς δεν μπορούσε να μην ήταν ικανός να διαχωρίσει τα έργα του Φειδία, ανάμεσα σε τόσα άλλα. Και όποιος εκείνα έβλεπε ψάχνοντας τον καλλιτέχνη, αμέσως τον Φειδία έβλεπε και την ικανότητά του, παρά την ύλη και την στάση του αγάλματος, αν και αυτή δύσκολα παραβλέπεται. Φυσικά υπήρχαν και πολλοί που δεν έβλεπαν τον Φειδία, αλλά όπως ανάφερες και είπε κι ο Ηράκλειτος, ούτε και τον θεό που απεικόνιζε το άγαλμα δεν αντιλαμβάνονταν, με συνέπεια να νομίζει ότι το άγαλμα έχει μαγικές ιδιότητες ένεκα της όμορφής του όψης.
Οι εχθροπραξίες που διηγούνται οι Χριστιανοί δεν είναι άξιες ψόγου, διότι όποια παράδοση λαών και αν δεις, αμέσως τα ίδια και χειρότερα θα αντιμετωπίσεις. Θαρρώ, και στο ξαναείπα, πως στους υπόλοιπους λαούς όλα αυτά θα τα βρεις στις σχέσεις των θεών τους, παρά μόνο στους ανθρώπους, λες κι οι θεοί άλλη ασχολία δεν έχουνε, παρά να μαλώνουν μεταξύ τους και να στήνουν παγίδες ο ένας εις τον άλλον. Νομίζω πολλά από αυτά περιγράφει ο Όμηρος για τους θεούς εκείνων των σοφών Ελλήνων για τους οποίους δεν χρειάζεται να αναφερθούμε εκτεταμένα, αφού και συ ο ίδιος δύσκολα τα δέχεσαι όλα αυτά.

Μη νομίσει κανείς πως αγνοώ το ότι μερικοί απ’ αυτούς θα συμφωνήσουν ότι έχουν τον ίδιο θεό με τους Ιουδαίους ενώ μερικοί θα πουν πως πιστεύουν σε άλλον, αντίπαλο του πρώτου, και ότι από τον δικό τους προέρχεται ο υιός. Υπάρχει όμως και μια τρίτη κατηγορία που μιλάει για κάποιους άλλους, ψυχικούς και πνευματικούς, και κάποιοι άλλοι που επαγγέλλονται ότι είναι Γνωστικοί· κάποιοι άλλοι που παρ’ όλο που πιστεύουν στον Ιησού θέλουν να ζουν σύμφωνα με το νόμο των Ιουδαίων, όπως ο Ιουδαϊκός λαός· υπάρχουν ακόμη και κάποιοι Συβιλλιστές. Ξέρω και κάποιους Σιμωνιανούς που επειδή τιμούν την Ελένη ως δάσκαλο Έλενο, ονομάζονται Ελενιανοί. Γνωρίζω και τους Μαρκελιανούς που πήραν τ’ όνομα από την Μαρκελίνα, τους Αρποκρατιανούς από τη Σαλώμη, κάτι άλλους από την Μαριάμμη και τη Μάρθα και κάποιους Μαρκιωνιστές που έχουν αρχηγό τους το Μαρκίωνα. Καθένας έχει και το δικό του δάσκαλο και θεό, κι όλοι τους περιπλανιούνται και κυλιούνται μες στο βαθύ σκοτάδι, πολύ πιο χυδαία από τους θιασώτες του Αντίνου στην Αίγυπτο· κι ακόμα, βρίζονται μεταξύ τους με το χειρότερο τρόπο, και στα κρυφά και στα φανερά· και δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν την παραμικρή υποχώρηση για χάρη της ομόνοιας, γιατί μισούν απόλυτα ο ένας τον άλλο. Είναι και κάποιες που λέγονται Σειρήνες, που αποχωρούν χορεύοντας και πλανεύουν τον κόσμο, κι υποχρεώνουν όσους τις ακολουθούν, στη θέση των κεφαλιών τους να βάλουν κεφάλια γουρουνιών.27
 101, 2. Αυτά είναι όντως λυπηρά για τους Χριστιανούς, μα κι οι άλλοι σοφοί λαοί δεν νομίζω να πήγαν πίσω στις μάχες μεταξύ τους, αν και αυτοί επιπλέον είχαν σ’ αυτές ανακατεμένους και τους θεούς τους, όπως άλλωστε πολλές φορές στο είπα.

Απ’ όλους όμως αυτούς, που τους χωρίζουν τέτοιες διαφωνίες και στους μεταξύ τους καυγάδες βρίζονται με τον πιο αισχρό τρόπο, ακούω να προφέρεται το "για μένα σταυρώθηκε ο κόσμος και εγώ για τον κόσμο". Πώς γίνεται να λένε οι Χριστιανοί, που με τα λόγια διέσχισαν τη θάλασσα, ότι ξέρουν περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι οι Ιουδαίοι-, Ας είναι· παρ’ όλο που δεν έχουν καμιά δικαιοδοσία στο δόγμα, θα εξετάσουμε τα λεγόμενα τους· πρώτα όμως θα πρέπει να μιλήσουμε για τις ιδέες εκείνες που χωρίς να τις έχουν αφομοιώσει, μες στην άγνοια τους τις πλαστογραφούν, μιλώντας παράτολμα και χωρίς καμιά λεπτότητα για πράγματα που δεν γνωρίζουν. Γιατί αν συγκρίνουμε τα όσα καλά έχουν πει κατά καιρούς οι Χριστιανοί με τα λόγια των φιλοσόφων, θα δούμε ότι οι φιλόσοφοι τα έχουν πει καλύτερα και με μεγαλύτερη καθαρότητα.
 101, 2 & 4 Αν και τους Χριστιανούς υποτιμάς, νομίζοντας ότι δεν μπορούν να γνωρίζουν τίποτα περισσότερο από τους Ιουδαίους, εντούτοις εσύ πολλές φορές υποστήριξες με τις απόψεις σου, όχι μόνο ότι γνωρίζεις περισσότερα από τους Ιουδαίους, αλλά ακόμη και από αυτούς τους Χριστιανούς. Κάτι τέτοιο δεν νομίζω ότι αληθεύει, αφού τουλάχιστον μέχρι τώρα δεν το απέδειξες με τρόπο αναμφισβήτητο. Το μόνο που εμφάνισες, κι αυτή είναι η σκληρή αλήθεια, είναι ότι γνωρίζεις παραπάνω από εκείνα που εσύ ο ίδιος με ψέματα γνωρίζεις με επιμέλεια να πλάθεις!  Ή ψεύτης είσαι το λοιπόν ή άνθρωπος που γνωρίζει πράγματα παραπάνω από τον εαυτό του. Ναι αυτό μπορείς να το υποστηρίξεις! Αλλά ας μιλήσουμε για τους φιλόσοφους και τους Χριστιανούς.


Ανώνυμος Πιστός & Απολογητής
, ,
Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)