Όταν διάβασα για πρώτη φορά το Αιγυπτιακό Γεροντικό, είδα τι δύναμη κρύβεται σε μία φράση εν συγκρίσει με άλλα συγγράμματα της εποχής μας. Κι αυτή ή πνευματική αξία μιας φράσεως δηλώνει τα βιώματα των Άγιων μας. Γι` αυτό ό Μέγας Βασίλειος στον 87ον Κανόνα του λέγει τα έξης: «Οποιοσδήποτε λόγος των Άγιων Πατέρων έχει κανονική ισχύ», ακόμη κι αν δεν εγράφη σαν κανόνας, διότι δεν μας έδωσαν όλοι οί άγιοι Πατέρες κανόνες. Ότι δηλαδή είπαν οί Άγιοι είναι αληθινό και αιώνιο.
1. Πώς πρέπει να συμμετέχει ένας διανοούμενος στην ζωή της Εκκλησίας και ποια πρέπει να είναι ή προσφορά του;
Να συμμετέχει, όπως ένας μη διανοούμενος, να συμμετέχει με ταπείνωση στην χριστιανική διδασκαλία, να λαμβάνει μέρος στην Λειτουργία μέχρι το τέλος, να εξομολογείται κι αυτός, όπως ό κάθε χριστιανός. Δεν μας ενδιαφέρει άμεσα, εάν είναι διανοούμενος ή όχι. Δεν έχει τόσο ενδιαφέρον εάν γνωρίζω τα βάθη της Άγιας Τριάδος, εάν δεν έχω την αγία Τριάδα στην καρδιά μου. Μπορεί να είναι κι ένας αγράμματος και να έχει την Άγια Τριάδα στην καρδιά του.
2. Με ποια αρετή και με ποιο δρόμο μπορεί να βοηθήσει ό διανοούμενος στην κατάρτιση των μελών της εκκλησίας;
Υπάρχει μία και μόνη οδός: ή ταπείνωση. Πολύ ωραίο έργο είναι να μάθη να εξηγεί τις χριστιανικές διδασκαλίες, αλλά να επιζητεί από τον Θεό με κάθε τρόπο ταπείνωση και υποταγή.
Δεν τον λέγω εγώ αυτό τον λόγο. Τον είπαν άλλοι, πριν από μένα, οι όποιοι είχαν πνευματικά βιώματα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν έγκειται ή αξία του ανθρώπου στην συσσώρευση γνώσεων και επιστημών, αλλά -είμαι υποχρεωμένος να το ειπώ- στην ταπείνωση, επειδή όσο περισσότερο ταπεινώνεται ό άνθρωπος τόσο ευκολότερα λύνονται τα πολλά του προβλήματα. Όμως είναι πολύ δύσκολο, ένας διανοούμενος να δεχθεί να αγωνιστή για να ζήση τα βιώματα της προσευχής. Άλλα και από τον μορφωμένο ζητεί ή κοινωνία μας μία σωστή και πνευματική παρουσία, διότι δεν ημπορούμε να διαλύσουμε τις αξίες, τους βαθμούς και τις διακρίσεις. Λέγει ακόμη ένας άγιος Πατήρ ότι ή ρίζα όλων των κακιών είναι ή αγραμματοσύνη. Και έχει δίκαιο. Άλλα εδώ γίνεται λόγος για την επιστήμη της σωτηρίας και όχι την θεωρητική επιστήμη, την διανοητική- διότι μπορείς ακόμη και με τον Χριστό στο χέρι- να καταδικαστείς!
Ό διανοούμενος να είναι πεπεισμένος ότι ό θεός του έδωσε την δύναμη να γραφή, ότι γράφει. Το συνδυάζω εδώ με τον Χριστό, ό όποιος αν θα γινόταν πιο σεβαστός από τους ανθρώπους, θα τους κρατούσε σε μία στάση περισσότερα πνευματικής έγρηγόρσεως και εσωτερικού Αγώνος. Ό ίδιος λέγει: «άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν». Τελείωσε! «Εγώ ειμί ή Άμπελος, υμείς τα κλήματα». Εσείς είσθε οι βλαστοί. Πώς θα μπορούσαν να γίνουν οι βλαστοί, εάν δεν υπήρχε ή άμπελος; Ό Χριστός είναι έντιμος και θα μας βοηθήσει πολύ, διότι το τελικό αποτέλεσμα είναι τα κλήματα να καρποφορήσουν. Συνεπώς, ό σκοπός σου είναι και σκοπός Του και ό σκοπός Του είναι και σκοπός σου. Δυστυχώς το έργο αυτό περνά από τους ανθρώπους απαρατήρητο. Ό άνθρωπος λέγει ότι αυτός «κάνει». Λέγει στην αλαζονεία του: «"Έκανα, διόρθωσα...». Το έτος 490 στην πόλη Καρθαγένη της βορείου Αφρικής έγινε μία τοπική σύνοδος. Στο κανόνα 124 είναι γραμμένο το έξης: Όποιος λέγει ότι μπορεί να κάνη κάτι, χωρίς τον Χριστό, να έχει το ανάθεμα.
Βλέπετε πόση προσοχή δίνει ή Εκκλησία σ` αυτό το χωρίο; Διότι, εάν συ γνωρίζεις ότι ό Θεός σε βοηθεί, τότε εσύ πάντοτε παρών, διότι, οπού εσύ, είναι μαζί σου και ό Θεός ως δια των θείων και άκτίστων ενεργειών του πανταχού παρών. Και εάν ενδεχομένως έλθει ξαφνικά ό θάνατος, ό Θεός θα σε πάρει στην κατάσταση πού σε βρήκε• θα σε μακαρίζει ή θα σε καταδικάζει. Έτσι και ό διανοούμενος, εκεί πού βρίσκεται, να πιστεύει ακράδαντος ότι αυτό πού κάνει, το κάνει με την Χάρι του Θεού, ότι ό Θεός τον βοηθεί. Δεν του ζητεί να κάνει χιλιάδες μετάνοιες. Του ζητεί όμως να έχει μία πνευματική παρουσία στον τόπο πού ζει. Κάθε στιγμή μπορεί να γίνει χρόνος και κάθε στεναγμός να είναι μία προσευχή. Αυτά για τον Θεό! Υπάρχει ό μοναχικός κόσμος πού ξεχωρίζει από τον κόσμο των λαϊκών, παρ' όλο πού μοναχός σημαίνει χριστιανός αγωνιζόμενος για την τελειότητα. Διότι ό Θεός δεν έκανε ειδικές προσευχές για τους μοναχούς. Όμως ό μοναχικός βίος δεν μπορεί να περικλειστεί μόνο σ` αυτά τα λόγια μου, ούτε περιέχετε« μέσα σε μία φιλοσοφία. Ευρίσκεται πέρα από κάθε κατανόηση, διότι είναι μία συνεχής μάχη με τον Θεό. Ό άνθρωπος δημιουργήθηκε από τον Θεό με την ελεύθερη βούληση με λογική και με συναίσθημα. Επομένως, όταν πηγαίνει στο μοναστήρι με την θέληση σου, είσαι σε πάλη με τον
Δημιουργό, ό Όποιος σε άφησε στην ελεύθερη θέληση σου Και τότε πρέπει να νικάς με κάθε τρόπο και αυτός ό αγώνας σου πολύ αρέσει στον Θεό. Όπως ό Ιακώβ επάλειφε με τον Θεό και τον νίκησε, με την έξης έννοια: Πρέπει να χάσης τον εαυτόν σου για να τον βρεις! Πρέπει με κάθε θυσία να διαμόρφωσης μία αγγελική προσωπικότητα. Ομιλώ τώρα για μοναχούς, αλλά δεν απαγορεύεται και στον λαϊκό να λεπτύνεται, στην συνείδηση του, όσο ημπορεί περισσότερο.
Μ' αυτό τον τρόπο, κύριε επιστήμων, πρέπει να δώσεις το παρόν σου στον Θεό, να έχεις μέσα στον νου σου στιγμές αυτογνωσίας και να λέγεις: «Κύριε, συγχώρεσε με...». Κι αυτό είναι πολύ μεγάλο έργο. Εγώ δεν σου ζητώ χίλιες μετάνοιες, αλλά σ' ερωτώ: Γιατί παραμένεις ράθυμος και κοιμάσαι χωρίς να λέγεις έστω μία φορά: «Κύριε και Θεέ μου, φρόντισε Εσύ για μένα, διότι εγώ με τα μυαλά πού έχω απέτυχα στην ζωή μου!»... Κάθε άτομο με τον τρόπο του θα πρέπει να διατήρηση μια σχέση με τον Θεό.
Εάν μ' ερωτούσε κάποιος να του ειπώ με μία λέξη τι είναι πολιτισμός, θα του απαντούσα: Αρμονία! Εάν μ' ερωτούσε κάποιος άλλος πιο απαιτητικός να του πω: Τι είναι Άγια Γραφή, θα του απαντούσα: Αρμονία! Έτσι λοιπόν, εάν είσαι σοφός, διατήρησε μ' Εκείνον πού σε δημιούργησε αρμονία.
3. Τι να κάνουμε με τους φιλοσόφους;
Οι φιλόσοφοι, επί του παρόντος για να μιλήσω λίγο σκληρά, δεν δημιούργησαν τίποτε παρά μερικές έννοιες, αλλά δεν έλυσαν κανένα πρόβλημα.
4. Χάλασαν πάρα πολύ;
Όχι, δεν χάλασαν προσπαθούμε να αγαπούμε κι αυτούς, διότι ομιλούν πολύ ωραία, ακόμη κι αν είναι μπροστά στα γεγονότα.
5. Είναι κάπως ωφέλιμοι;
Ένα είναι, όπως λέγει και ό Κάντ. «Για δύο έργα γεμίζει ή ψυχή από θαυμασμό: από τον έναστρο ουρανό επάνω από το κεφάλι μου και από τον ηθικό νόμο του ανθρώπου!» Αυτό το λέγει ένας μεγάλος φιλόσοφος.
Επομένως, μ' αυτό σημαίνει ότι, τελικά αυτός ξεπέρασε μια ολόκληρη σειρά από έργα καθέδρας (κουλτούρας) για τον κόσμο, ό όποιος επιθυμεί να τον ακούει λέγοντας τέτοια σοφά λόγια. Άλλα ένας αληθινός χριστιανός βάζει το χέρι στην σκηνή, στέκεται μέσα στην σκηνή και όχι μόνο τα θαυμάζει. Όποτε, ιδού τι σημαίνει να ζεις εν Χριστώ.
6. Πώς βλέπετε την συμπαράσταση της Εκκλησίας στα προβλήματα της κοινωνίας;
Λέγω κι εγώ αυτό πού λέγει κάποιος: «Πάτερ, πότε να πάμε στην εκκλησία; Όταν κτυπούν οι καμπάνες».
Πρώτ' απ' όλα πρέπει να κάνουμε γνωστή στους ανθρώπους την χριστιανική διδασκαλία, διότι μας λέγει και ό Απόστολος Παύλος, ότι «ή πίστης δι` ακοής έρχεται».
' Αλλά αναρωτιέμαι: Γιατί δεν γνωρίζει την διδασκαλία του Χριστού ό άνθρωπος του εικοστού αιώνος; Δεν άκουσε κανείς το κτύπημα των καμπάνων; Οι καμπάνες δεν κτυπούν για διασκέδαση. Κτυπούν για κάποιο έργο πνευματικής φύσεως, το όποιον μας τραβά την προσοχή. Καλούν τους ζωντανούς, κλαίνε τους νεκρούς και σκορπίζουν τους δαίμονες.
Πέρασαν από το μυστήριο του Βαπτίσματος και τώρα θέλουν να κάνουν μία ανεύθυνη ζωή. Να προσέχουν σ` αυτό πού κηρύσσει ή Εκκλησία. Να πηγαίνουν εκεί και να ακούουν το Ευαγγέλιο, όπως και οι άλλοι χριστιανοί επειδή έχουμε ελευθερία, μήπως πρέπει να τρώνε από τον απαγορευμένο καρπό; Όχι! Έχουμε ορισμένες εντολές, οί όποιες μας κρατούν σε κάποια εγκράτεια εν όψει της ψυχικής μας αρμονίας.
7. Μου φαίνεται ότι 0 ατομισμός είναι μία αρρώστια της κοινωνίας μας. Προσβάλλει ακόμη και τους πιστούς χριστιανούς;
Ναι. Είναι ένα μεγάλο ελάττωμα στην ιστορική στιγμή πού ζούμε. Όμως δεν θέλω να πιστεύω ότι αυτό είναι αθεράπευτο.
Ό ατομικισμός δεν έκανε άλλο τίποτε, παρά να απομόνωση έναν από τους βασικούς σκοπούς της δημιουργίας του ανθρώπου. Ό άνθρωπος δεν δημιουργήθηκε για τον εαυτό του, αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Διότι την τραγωδία ολοκλήρου της ανθρωπότητας πρέπει να την ζήση κανείς σαν μια δική του δυστυχία. Φέρουμε κι εμείς μια ευθύνη και γι` αυτούς πού είναι δίπλα μας.
Αυτή είναι ή έννοια της χριστιανικής αγωγής σχετικά με την δημιουργία, την οποία πρέπει να γνωρίζουμε. Από την στιγμή πού ό άνθρωπος απομονώνεται, κάνει ένα ημισυνεταιρισμό με τον διάβολο, διότι ακούει μόνο τους εδικούς του λογισμούς.
Το πρωταρχικό έργο στην χριστιανική αντίληψη είναι ή θυσία• ή προϋπόθεσης για να σωθείς, παράλληλα να φωτιστείς για να ξέρης έτσι να θυσιάζεσαι.
Ό Απόστολος Πέτρος στην Μεταμόρφωση του Χρίστου το είπε: «Κύριε, καλόν εστίν ημάς ώδε είναι. Ποιήσομεν τρεις σκηνάς...» (Ματθ. 17, 4). Νόμιζε κανείς ότι ήθελε να ένωση την γη με τον ουρανό. Όμως ο Σωτήρ του είπε: «Καλά Πέτρε• τι κάνουμε όμως με την θυσία του Γολγοθά»; Μία ομοιότητα με την ιδέα της θυσίας έχουμε και με το κερί. Ένα φυτίλι για να φώτιση πρέπει να ανάψει. προϋπόθεσης για να φώτισης είναι να θυσιαστείς. Αυτή είναι ή εξήγησης του κεριού ή του κανδηλιού. Και εάν δεν ξέρουμε να θυσιαζόμαστε, μένουμε στον τόπο.
Ό ατομικισμός είναι μία απώλεια χρόνου, ζωής και αιωνιότητας. Ατομικισμός σημαίνει να απομονωθείς από τον Δημιουργό σου και να πάρεις τα άκρα, ενώ τα άκρα, όπως ξέρουμε, είναι του διαβόλου, όπως λέγουν οί Άγιοι Πατέρες.
8. Πώς εξηγούμε την έλλειψη πρωτοβουλίας και την αδράνεια των ανθρώπων σήμερα στην Εκκλησία;
Ή αφεντιά σας μην επηρεάζεστε από μερικά λάθη για να δημιουργήσετε απ' αυτά ένα πρόβλημα και μία ερώτηση. Διότι εγώ, όταν ήλθε ό καιρός να πάω στο μοναστήρι πριν 50 χρόνια, ήθελαν να μ` εμποδίσουν πολλά άτομα• μάλιστα ένας άπ' αυτούς με μεγάλο όνομα, υπουργός των Θρησκειών τότε, λέγοντας μου ότι στο μοναστήρι υπάρχουν πτώσεις και καταπτώσεις διάφορες. Όμως εγώ του απήντησα ότι πηγαίνω στο μοναστήρι για τον Χριστό. Δεν μ' ενδιαφέρει τι είναι εκεί, αλλά ή διδασκαλία της Γραφής πού λέγει: «Πάς ός αφήκεν...πατέρα ή μητέρα, ή γυναίκα ή τέκνα... εκατονταπλασίονα λήψεται και ζωήν αιώνιων κληρονομήσει». (Ματ. 19,29). Συναντήθηκα μ' αυτούς μετά από δέκα χρόνια. Μ' ερώτησαν: «Τι είδες εκεί; ότι είπατε εσείς έχει βρήκα, αλλά δεν περίμενα να βρω και αγίους,
Συνεπώς, το σημείο προσανατολισμού είναι ή χριστιανική διδασκαλία, είναι οι άγιοι του Θεού, οι όποιοι είναι όμοιοι μας, αλλά χωρίς ελαττώματα και πάθη. Εάν και άγγελοι ακόμη έπεσαν, απόστολοι ήσαν και μερικοί έπεσαν, δεν σημαίνει ότι αυτές οι πτώσεις χαρακτηρίζουν την σωτηριώδη διδασκαλία του Σωτήρος μας Χριστού. Άλλα, εάν είσαι έξυπνος, μπορείς πολλά να διδαχθείς από τις πτώσεις, διότι σε οδηγούν στην μετάνοια ή θα μπορείς να αντιληφθείς πώς, πλαγίως ό διάβολος δίνει μαρτυρίες για τον Θεό, μέσω των πειρασμών. Διότι ή ίδια ή ύπαρξης του αποδεικνύει την ύπαρξη του Θεού για την οποία δεν θέλει αυτός να γνωρίζουν και πιστεύουν οι άνθρωποι. Διότι και τώρα ακόμη λέγουν μερικοί ότι δεν υπάρχει Θεός.
Πώς να τολμήσουμε να χαρακτηρίσουμε εμείς ένα άνθρωπο, ό οποίος τολμά και λέγει τέτοια λόγια; Αλλ' όμως ό Θεός τον υπομένει...
9. Πιστεύετε ότι μπορεί να ζήση κάποιος μια ζωή εντελώς μακριά από τον Θεό;
Δεν είναι δυνατόν! Μακριά από την Εκκλησία δεν υπάρχει τίποτε, δεν υπάρχει σωτηρία. Δεν υπάρχουν παρά αποτυχίες και, αν θέλεις να το ειπώ, εκτός Εκκλησίας, υπάρχει μόνο ή κόλαση. Εάν εσείς προσφέρετε όλες τις σκέψεις σας στην υπηρεσία του Θεού, τότε πράγματι είσθε ό άνθρωπος του Χριστού, ό άξιος άνθρωπος της Εκκλησίας. Και για να είσαι άνθρωπος του Χριστού, είναι ανάγκη να γνωρίζεις αληθινά να ταπεινώνεσαι. Ας μη πιστέψει κανείς ότι χωρίς την ταπείνωση θα λαβή, έστω και λίγο την ευφροσύνη του παραδείσου και τις αιώνιες ευτυχίες. Δεν υπάρχει, αγαπητοί μου, δυνατότητα. Και τελικά, αν ζήσης όσο τον δυνατόν μια χριστιανική ζωή, της αγάπης και ταπεινώσεως του Χριστού, ήδη είσαι στην αιωνιότητα της μακαριότητας, ήδη ιχνογραφείται ορατά πλέον μέσα σου , ή βασιλεία του Θεού.
Εμείς δεν πρέπει να ομιλούμε για την αιώνια βασιλεία του μέλλοντος, αλλά πρέπει να ομολογούμε και να γνωρίζουμε αισθητά ότι αυτή ή μακαριότης υπάρχει μέσα μας. Άλλα πάνω απ' όλα, δεν πρέπει να σκεπτώμεθα στην σωτηρία, αλλά πώς θα κατακτήσουμε τον Θεό μέσα μας, πού πραγματοποιείται δια μέσου της ταπεινώσεως, και τότε έχουμε εξασφαλίσει την σωτηρία μας.
10. Πώς βλέπετε την πρόοδο του πολιτισμού μας σήμερα;
Άλλο πράγμα είναι πολιτισμός και άλλο πράγμα είναι χριστιανικό βίωμα. Όμως, ένας πολιτισμένος άνθρωπος μπορεί ευκολότερα να προσαρμόζεται στην χριστιανική διδασκαλία, ή οποία είναι τόσο δεδικαιωμένη, έχει μια μεγάλη αρμονία και τόσα επιχειρήματα, ώστε δεν ημπορείς να μην την πιστέψεις.
Πρόσεξε, λέγεται ότι ό ρωμαϊκός λαός ήταν πολύ δίκαιος, δημιουργικός, κατακτητικός και πολιτισμένος. Πριν από την έλευση του Σωτήρος είχαν νίκες αυτοί οι Ρωμαίοι, να ειπώ έτσι, για να προετοιμαστεί όλος σχεδόν ό τότε κόσμος να δεχθεί την εξαιρετική χριστιανική διδασκαλία, διότι αυτοί ήσαν πιο πολιτισμένοι από τους άλλους λαούς.
Συνεπώς, ό πολιτισμός παίζει ένα θετικό ρόλο, αλλά όχι σωτήριο. Και αυτός διδάσκει να μη κλέπτη κάποιος, να είναι... παρ` όλα αυτά όμως οι αμαρτίες έφθασαν στο σημείο τους μέσα σ' αυτό τον πολιτισμό, διότι δεν υπήρχε ή χριστιανική εγκράτεια.
Ό πολιτισμός πρέπει να είναι βοηθητικό, διότι υπήρξαν λαοί δίκαιοι, αλλά όχι και δυνάμενοι να σώσουν άλλους ή να σωθούν οι ίδιοι από την αμαρτία και το κακό πού τους βασάνιζε. Μου αρέσει να περπατώ στον δρόμο με σένα, διότι ξέρω ότι δεν θα με κλέψεις, δεν θα με εγκατάλειψης, διότι ξέρω ότι είσαι άνθρωπος πολιτισμένος.
Βλέπετε κι εσείς ότι ή Χριστιανική Εκκλησία δεν διδάσκει μόνο, αλλά και αγιάζει! Διότι σε προτρέπει όχι μόνο να κατάκτησης την γη, αλλά την Βασιλεία των ουρανών.
Ό εκσυγχρονισμός δεν είναι ένοχος, διότι εσύ είσαι τεμπέλης και δεν ξέρω τι άλλο μπορεί να είσαι με τα πούπουλα στο κρεβάτι και να προσεύχεσαι στον Χριστό και είσαι το ίδιο μ' αυτόν πού κοιμάται στην σανίδα.
Δεν συστήνω τον υπερβολικό εκσυγχρονισμό, διότι μπορεί να σε οδήγηση στην ραθυμία, την οκνηρία και στα ελαττώματα.
Να γνωρίζεις ότι οι πόνοι σε λεπτύνουν περισσότερο και σε κάνουν άξιο του χριστιανικού σου ονόματος. Τελικά σε κάνουν άνθρωπο αιώνιο και άξιο σωτηρίας.
11. Πώς βλέπετε την ανάμιξη ενός χριστιανού στην πολιτική της χώρας του;
Στο ερώτημα σας φαίνεται ότι ή πολιτική για ένα χριστιανό είναι λάθος. Όμως δεν είναι καθόλου λάθος. Πολιτική σημαίνει να κρατάς στο χέρι σου μια ζυγαριά και να κρίνεις πάντοτε τα πράγματα με δικαιοσύνη. Οι περισσότεροι χριστιανοί στην πολιτική είναι πολύ καλοί, κι έχουν συνείδηση της αληθείας.
12. Μπορείτε να μας πείτε ποιες είναι οι συνέπειες του ευσεβισμού στην Εκκλησία;
Αγαπητέ μου, ή Εκκλησία δεν μπορεί να είναι νικημένη με την ανδρεία της πίστεως των χριστιανών της, στις οποίες περιστάσεις και ιστορικές στιγμές παρουσιάσθηκαν. Είναι ανίκητη μέχρι το τέλος των αιώνων. Μακάριος είναι εκείνος πού αντιλαμβάνεται αυτό το πράγμα, οπότε και μπορεί να σώσει την ψυχή του. Ω και να γνωρίζατε την αξία του ανθρώπου την οποία του χάρισε ό Θεός! Δεν πρέπει να κοιτάξει κανείς και να δημιουργήσει απόψεις ή προσανατολισμούς από αρνητικά στοιχεία, τα όποια υπάρχουν παντού. Υπάρχουν χιλιάδες αιρέσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ή Ορθόδοξη Εκκλησία, δηλαδή ή Εκκλησία της Αληθείας, δεν θα νικήσει.
13. Νομίζετε ότι ό ευσεβισμός θα μπορούσε να είναι μία αιρετική ομάδα ανθρώπων;
Ή αφεντιά σας πρώτ' απ' όλα ασχοληθείτε με τις ψυχές σας και μην καταγράφετε τα ελαττώματα εδώ κι εκεί των ανθρώπων. Διότι μας λέγει ό Σωτήρας μας Χριστός. «Πάντα όσα αν ειπώσιν υμίν τηρείν τηρείτε και ποιείτε, κατά δε τα έργα αυτών μη ποιείτε...» (Ματθ. 23, 3). Και μ' αυτό τον λόγο Του δεν ήθελε να μας πει να σταματήσουμε την ζωή μας, επειδή βλέπουμε άλλων τα πάθη και τις αδυναμίες. Είναι πρόβλημα δικό τους. Πρέπει να συνηθίσετε να ελέγχετε την ιδιωτική σας ζωή. Πρέπει να λέγουμε όλοι ότι αυτές οι τραγωδίες πού ζει ό κόσμος οφείλονται και σε προσωπικά μας ελαττώματα και αμαρτίες. Την τραγωδία της ανθρωπότητας πρέπει να την κλαίμε σαν δική μας προσωπική δυστυχία. Δεν πρέπει να κρίνουμε, διότι είναι πολλές οι αδυναμίες και οί αιτίες. Επί πλέον, όταν εσύ βλέπεις αυτά τα έργα, μπορείς να κρίνεις υποκειμενικά. Διότι συμβαίνει να λάβει κάποιος μια απόφαση για την επίλυση μιας υποθέσεως, την οποία εσύ δεν γνωρίζεις άμεσα, και βλέποντας το έργο να μην αντιλαμβάνεσαι την τακτική πού εκείνος χρησιμοποιεί για να σώσει την κατάσταση. Όποτε τον έκρινες αρνητικά.
14. Τι μπορείτε να μας πείτε για την δυνατότητα κριτικής μέσα στην Εκκλησία. Υπάρχει εποικοδομητική κριτική στην Εκκλησία;
Ή λέξης κριτική δεν σημαίνει παρά να κρίνεις κάποιον. Ή κριτική όμως προσδιορίζει το έργο.
Την αλήθεια πρέπει να υπερασπίζεται ό χριστιανός με κάθε τρόπο. Διότι, ακόμη και για ένα κληρικό, πού δεν θα υπεστήριζε την αλήθεια -μιλώ για την ορθόδοξη και σωτηριώδη αλήθεια- μπορεί να τον αντιμετωπίζει κανείς, όχι πλέον σαν κληρικό ορθόδοξο, αλλά σαν αιρετικό, προκειμένου για την αλήθεια.
Επιτρέπεται ή κριτική όχι όμως ή κρίσης... Κοιτάζεις με τα μάτια σου τον άλλο και δεν κοιτάζεις τον εαυτό σου!...
Το μυστήριο της σωτηρίας του ανθρώπου για κάθε άνθρωπο επιτελείται επί του σταυρού, με την έννοια ότι ό σταυρός είναι ή μεγαλύτερη δωρεά επί της γης. Προσφέρεις θυσία στον Χριστό, όταν δεν κρίνεις εκείνον πού είδες ότι έσφαλλε. Ενώ εάν εισέλθεις στην εκκλησία πού είναι ή Χάρις του Θεού και κρίνεις τον ιερέα, έσφαλες πικρώς! Να συνηθίζετε όλοι να βλέπετε εκεί τον Χριστό να λειτουργεί και όχι έναν άνθρωπο. Έτσι δεν θα κρίνετε.
Ολόκληρη ή τραγωδία της ανθρωπότητας εξαρτάται από την δυστυχία της δικής μας ζωής. Εάν υπάρχει αγάπη, μας ανταποδίδεται αγάπη και δεν παίζουμε πλέον άλλο. Εάν είμαι άνθρωπος, είμαι άνθρωπος με καρδιά, με χέρια και με δάκτυλα! Δεν έχει κανείς δικαίωμα να ακρωτηριάζει τον συνάνθρωπο του, διότι έμμεσα κρίνει τον Δημιουργό. Ή χριστιανική διδασκαλία σέβεται την ακεραιότητα της ανθρωπινής ύπάρξης. κρίσης σημαίνει να εμποδίσεις την πρόοδο της ζωής σου.
15. Μερικοί λέγουν ότι δεν ευθύνονται παρά μόνο για τα προσωπικά τους αμαρτήματα. Τι έχετε να μας πείτε Γέροντα;
Δεν μ' ενδιαφέρει τι λέγουν οι άλλοι. Μόνο ό Χριστός μ' ενδιαφέρει τι λέγει. Και ό Χριστός λέγει: «Αγαπάτε αλλήλους» (Ίωάν. 13,34) και «Αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς...» (Ματθ. 5,44). Αυτή είναι ή απάντησης.
Όσο «σπυριάρης» και να είναι ό Ιερεύς, έχει την χάρι να λύνει και να δένει. Πρέπει με κάθε τρόπο να αποφεύγουμε να κρίνουμε τον κλήρο. Ή Εκκλησία πρέπει να χαρακτηρίζεται από τα λεγόμενα του Σωτήρος. Κανένας δεν ξεκίνησε να υπηρέτηση την διδασκαλία του Σωτήρος χωρίς την άδεια και την κλίση του Σωτήρος. Αλλά, ιδού στον δρόμο συνέβησαν πολλά γεγονότα: ένας Πέτρος τον αρνήθηκε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ή χριστιανική διδασκαλία δεν είναι αληθινή. Άλλα ό Πέτρος σηκώθηκε από την πτώση του και αποκαταστάθηκε στην προ της πτώσεως του θέση και αξίωμα.
Ό Θεός μας αγαπά περισσότερο απ' ό,τι μιας μισεί ό διάβολος! Αυτό σημαίνει για εμάς μια εξαιρετική προτροπή την οποία πρέπει να αποδεχόμαστε.
Ή αφεντιά σας να γνωρίζετε τι λέγω εγώ τώρα: Είσθε ένοχοι διότι, άλλος είναι ένοχος! Αύτη είναι ή απάντησης! Δηλαδή πρέπει να τον αγαπάς, να μη τον μισής και όσο για την ηθική του κατάσταση και την χριστιανική του διαγωγή, τον βοηθεί κι αυτόν ή Χάρις του Θεού, ακόμη και αν εσύ δεν του είπες κανένα λόγο συμβουλευτικό, άλλ' όμως είχες το κουράγιο να τον τίμησης, να τον υπομείνεις, να μη τον μισήσεις και αυτό τον βοήθησε περισσότερο από όλα. Άρχισες ν' αγαπάς τον εχθρό σου; Με κάθε τρόπο μην απομονώνεσαι. Το δάκτυλο αυτό πού είναι μικρότερο και φαίνεται για ασήμαντο αποτελεί μια αξία στην σύνθεση της σωματικής σου υπάρξεως.
Εάν προσπαθείτε να αγαπάτε τους ανθρώπους σαν τον Χριστό, τότε δεν έχετε να δείτε πάλι σφάλματα στους άλλους. Είναι κρίμα διότι, δεν πονά ή καρδιά σας για αυτόν πού έσφαλλε σε κάτι, αλλ` έχοντας καθοδηγώ τον διάβολο, βγάζετε τα πορίσματα σας ότι ό τάδε και ό τάδε έκανε το τάδε και το τάδε άξιον κολάσεως έργο.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ