Με θαυμαστό ζήλο ο πανοσιολογιότατος ιερομόναχος. πατήρ Ιωαννίκιος Μπάλαν έφθασε στο σημείο να φέρει στην δημοσιότητα τον τόμο πού πραγματεύεται για την πνευματική ζωή της Ρουμανίας. Στους "Πνευματικούς Διάλογους", στο όποιο παρουσιάζει ψυχωφελή λόγια, διδασκαλίες και πατρικές νουθεσίες μοναχών, Πνευματικών των μοναστηριών, ιερέων και ρουμάνων θεολόγων, οι όποιοι τα σφράγισαν με την ζωή και τα έργα τους. Εκθέτει αυτές τις διδασκαλίες ως απάντηση σε αντίστοιχες ερωτήσεις, οι όποιες έχουν σχέση με τα προβλήματα και ότι σχετικό με την παρούσα ζωή των χριστιανών των ήμερων μας.
Το βιβλίο λοιπόν, με τις ερωτήσεις και απαντήσεις, συχνά μας επαναφέρει πίσω στους χρόνους των δούλων του Θεού πού προόδευσαν πνευματικά μέσα στο πνεύμα της παραδόσεως της αληθινής πίστεως μας, αφ' ενός μεν προσφέροντας μία μαρτυρία της σταθεράς παραδόσεως της πνευματικότητος μας, αφ' ετέρου δε μία εξήγηση σ' εμάς αυτής της παραδόσεως. Ή εργασία αυτή περιέχει ένα παλαιό θησαυρό, ο όποιος παρουσιάζεται ως μία ζώσα πηγή της πνευματικής σοφίας για τον άνθρωπο των ήμερων μας.
Ό π. Ιωαννίκιος επέλεξε γι' αυτή την παρουσίαση των διδαχών, τον διαλογικό τρόπο, δηλ. δια ερωτήσεων και αποκρίσεων. Αυτός ο τρόπος είναι ο πλέον ζωντανός, διότι έτσι οι πατέρες, με την μακροχρόνια εμπειρία των, μεταβιβάζουν αύτη την εμπειρία ή πνευματική των διδασκαλία της Εκκλησίας του Χρίστου στους νεωτέρους μαθητές τους πού είναι δοκιμασμένη με την ζωή των για το παρόν και για το μέλλον. Γενικώς ο θησαυρός της πνευματικής παραδόσεως μεταφέρεται από την μία γενεά στην άλλη, όχι με μία θεωρητική ένωση, αλλά με την ζώσα παρουσίαση οσίων γερόντων, στην ζωή των οποίων αποθησαυρίστηκε αυτός ο θησαυρός.
Ό διάλογος των πατέρων και γερόντων με τους αγαπώντας την πνευματική γνώση γίνεται ανέκαθεν για να ερμηνεύσει με ζώσα φωνή στους μεταγενεστέρους αυτά πού έλαβαν με συμβουλές να τα δουν τώρα και στην πράξη από τους προκατόχους των πατέρας. Άλλα ακόμη, αυτός ο τρόπος του γραψίματος πού είναι ευρέως διαδεδομένος και πολύχρηστος, έγινε και ένα μέσον κοινωνίας και μεταδόσεως της πνευματικής εμπειρίας από τους παλαιοτέρους προς τους νεωτέρους. Άρχισαν να γίνονται μαθητές μερικών πνευματικών πατέρων άνθρωποι χωρίς να έχουν κάνη πολλά χρόνια μαζί των, ώστε να τους γνωρίσουν επαρκώς. Ακόμη κοντά στους μεγαλύτερους οι νεώτεροι μπορούσαν να πάρουν συμβουλές, όχι μόνο από ένα πατέρα πνευματικό, αλλά από περισσοτέρους, Προϋποθέσεις όπως ο τρόπος της ζωής των αφομοιώνεται από τους νεωτέρους, ήταν οι δοσμένες γραπτώς συμβουλές των, να προκαλούν τον πόθο για μια αληθινή ζωή και να γίνονται απόδειξης ότι είναι ικανοί διδάσκαλοι να επιτύχουν μία ζωή, πού θα αφήνει τον αντίλαλο της στους τόπους, όπου έζησαν και εργάσθηκαν για την δόξα του Τριαδικού Θεού.
Αυτές τις προϋποθέσεις νομίζουμε ότι ξεπλήρωσαν, κατά ένα μεγάλο μέτρο, αυτοί πού απαντούν στις ερωτήσεις αυτού του βιβλίου, τις όποιες θέτει ο π. Ιωαννίκιος προς πνευματικό όφελος των σημερινών χριστιανών μας.
Γι' αυτό πιστεύουμε ότι θα επηρεάσουν ευμενώς, αυτούς πού θα διαβάσουν αυτές τις σελίδες και θέλουν να γίνουν μαθητές του Χρίστου και μιμητές αυτών πού ομιλούν σ' αυτές τις σελίδες με την μαρτυρία της ζωής των, όπως την γνώρισαν στην πράξη, για την ωφέλεια και των ορθοδόξων πιστών και την ενισχύσει της πίστεως μας.
Πρωτοπρεσβύτερος. Δημήτριος Στανιλοάε Καθηγητής Δογματικής