Παραπάνω σου έδειξα, Πως εμείς από τα αισθητά μπορούμε να ανεβάσουμε τον νού στη θεωρία του Θεού· τώρα μάθε και άλλο τρόπο, για να ανεβάσης το νού σου στη μελέτη του σαρκωθέντος Λόγου, σκεπτόμενος τα αγιώτατα μυστήρια της ζωής και του πάθους του. Όλα τα αισθητά πράγματα του σύμπαντος κόσμου, μπορούν να βοηθήσουν σ αυτή την μελέτη και θεωρία, αν πρώτα συλλογισθής σ αυτά, όπως είπαμε παραπάνω, τον Κορυφαίο Θεό, ως μοναδική και πρώτη αιτία, που τους έδωσε όλο εκείνο το είναι, την δύναμι, την ωραιότητα και όλες τις άλλες τελειότητες που έχουν και αν μετά από αυτά σκεφθής, πόσο μεγάλη και άπειρη στάθηκε η αγαθότητα αυτού του ίδιου του Θεού, ο οποίος όντας μοναδική αρχή και Κύριος κάθε δημιουργήματος, θέλησε να πέση τόσο χαμηλά, να γίνη άνθρωπος, να πάθη και να πεθάνη για τον άνθρωπον, επιτρέποντας στα ίδια έργα των χειρών του, να οπλισθούν εναντίον του για να τον σταυρώσουν.
Λοιπόν όταν εσύ βλέπης ή ακούς ή πιάνης όπλα, σχοινιά, ξυλοδαρμούς, στύλους, αγκάθια, καρφιά, σφυριά και άλλα τέτοια, συλλογίσου με τον νού σου ότι όλα αυτά, στάθηκαν όργανα του πάθους του Κυρίου σου.
Πάλι, όταν βλέπης ή κατοικής σε σπίτια φτωχικά, ας έρχεται στην ενθύμησί σου το σπήλαιο και η φάτνη του Δεσπότου σου. Αν δής να βρέχη, θυμήσου εκείνη την γεμάτη αίματα βροχή του ιδρώτα, που έσταζε στον κήπο από το ιερώτατο σώμα του γλυκύτατού μας Ιησού και κατάβρεξε την γη. Αν βλέπης την θάλασσα και τα καΐκια, θυμήσου, Πως ο Θεός σου περπάτησε σωματικά πάνω σε αυτή, και Πως στεκότανε μέσα στα πλοία και δίδασκε τους όχλους από αυτά. Οι πέτρες, που θα δής, θα σου θυμήσουν εκείνες τις πέτρες, που συντρίφθηκαν στον θάνατό του· η γη θα σου θυμήση εκείνο το σεισμό, που έκανε τότε στο πάθος του.
Ο ήλιος, θα σου θυμίση το σκοτάδι, που τον σκοτείνιασε τότε· τα νερά θα σου θυμήσουν εκείνο το νερό, που έτρεξε από την αγία του πλευρά, όταν τον ετρύπησε ο στρατιώτης νεκρό στο σταυρό. Αν πίνης κρασί ή άλλο ποτό, θυμήσου το ξύδι και την χολή, που πότισαν τον Δεσπότη σου. Αν σε θέλγη η ευωδία των αρωμάτων, τρέξε νοερά στη δυσωδία, που ο Ιησούς αισθανόταν στο όρος του Γολγοθά, το οποίο ήταν τόπος της καταδίκης, στο οποίο αποκεφάλιζαν τους ανθρώπους και γι αυτό ήταν δύσοσμο και βρωμερό (42).
Όταν ντύνεσαι, θυμήσου, ότι ο αιώνιος Λόγος ντύθηκε σάρκα ανθρώπου για να ντύση εσένα από την θεότητά του. Όταν πάλι ξεντύνεσαι, σκέψου τον Χριστό σου, που έμεινε γυμνός για να μαστιγωθή και να καρφωθή στο σταυρό για λογαριασμό σου. Εάν σου φανή καμμία φωνή γλυκειά και νόστιμη, μετάθεσε την αγάπη στο Σωτήρα σου, στού οποίου τα χείλη ξεχύθηκε όλη η χάρι και νοστιμάδα, κατά το ψαλμικό «εξεχύθη χάρις εν χείλεσί σου» (Ψαλμ. 44,3)· και από την γλυκύτητα της γλώσσης του κρεμόταν ο λαός, κατά τον Ευαγγελιστή Λουκά· «ο λαός όλος όταν τον άκουγε κρεμόταν από τα χείλη του» (κεφ. 19,48). Εάν ακούσης ταραχές και φωνές του λαού, σκέψου εκείνες τις παράνομες φωνές των Ιουδαίων, «Άρον, Άρον, σταύρωσον αυτόν», που ακούστηκαν δυνατά στα θεϊκά αυτιά του. Αν δής κανένα όμορφο πρόσωπο, θυμήσου Πως ο ωραιότατος Ιησούς Χριστός, πάνω από όλους τους ανθρώπους, έγινε άμορφος, και ατιμασμένος, χωρίς καμία ομορφιά πάνω στο σταυρό για την αγάπη σου. Κάθε φορά, που θα κτυπήση το ρολόϊ, ας έρθη στο νού σου εκείνο το λυποθύμισμα της καρδιάς, που ένιωσε ο Ιησούς, όταν άρχισε στο κήπο να φοβάται την ώρα του πάθους και του θανάτου, που πλησίασε· ή νόμισε Πως ακούς εκείνους τους σκληρούς χτύπους που ακούγονταν από τα σφυριά, όταν τον κάρφωναν στο σταυρό. Και για να πω απλά, σε κάθε λυπηρή αφορμή που θα σε βρή ή βρή άλλους, σκέψου Πως δεν είναι μηδέν κάθε λύπη και δοκιμασία, κατ αναλογία και ομοιότητα των ανήκουστων δοκιμασιών, που καταπλήγωσαν και συνέτριψαν το σώμα και την ψυχή του Κυρίου σου.