Τά πονηρά πνεύματα μας πολεμούν με πολλούς τρόπους. Έχουν
πείρα χιλιάδων χρόνων, και γι' αυτό εύκολα επισημαίνουν και αξιοποιούν κάθε αδυναμία μας, ώστε ή επίθεση του: νά είναι πιό αποτελεσματική. Ό απόστολος Πέτρος λέει, ότι «ό αντίδικος υμών διάβολος ώς λέων ώρυόμενος περί πατεί ζητών τίνα καταπίη» (Α' Πέτρ. 5:8). Παρακολουθεί, δηλαδή, άνύστακτα τις ψυχές μας και σάν αιμοβόρο λιοντάρι ψάχνει νά βρει ευκαιρία γιά νά τις κατασπαράξει.
Γενικά, οι δαίμονες μας πολεμούν ανάλογα μέ τήν πνευματική μας κατάσταση. Διαφορετικά πολεμούν τόν άρχάριο και διαφορετικά τόν έμπειρο στην πνευματική ζωή. Σέ κάθε περίπτωση, πάντως, ή ένταση τού δαιμονικού πολέμου δέν ξεπερνάει ποτέ τις αντοχές τού πολεμουμένου «Πιστός ό Θεός», μας ενθαρρύνει ό απόστολος Παύλος, «ος ουκ έάσει υμάς πειρασθήναι υπέρ ο δύνασθε, άλλα ποιήσει συν τω πειρασμώ και τήν έκδοσιν τον δύνασθαι υμάς υπενεγκείν» (Α' Κορ. 10:13).
Ό άββάς Ισαάκ ό Σύρος κάνει λόγο γιά τεσσάρων ειδών δαιμονικούς πολέμους, πού ό ένας διαδέχεται τον άλλο καί πού ακολουθούν διαδοχικά τά τέσσερα στάδια της πνευματικής ωριμότητας τοϋ ανθρώπου:
1) Στούς αρχάριους, πού είναι αμελείς καί ράθυμοι στην προαίρεση, ό διάβολος επιτίθεται με σφοδρότητα από τήν αρχή, ώστε νά τους κάνει νά δειλιάσουν καί νά τραποΰν σέ φυγή. Μάλλον ό Θεός παραχωρεί νά καταπτοηθοΰν από τόν πειρασμό καί δεν τους βοηθάει, γιατί ξεκίνησαν τόν αγώνα με δισταγμό καί ψυχρότητα, ώς φίλαυτοι καί δίψυχοι. Γι' αυτούς έχει λεχθεί: «Έπικατάρατος ό ποιών τά έργα Κυρίου άμελώς» (Τερ. 31:10). Δεν συμβαίνει, όμως, τό ίδιο με τους αρχάριους πού είναι απλοί καί άκακοι, γιατί τους σκεπάζει ή χάρη τοϋ Θεοΰ καί γίνονται με τό χρόνο επιμελείς καί ανδρείοι.
2) Σ' όσους πέρασαν στό δεύτερο στάδιο, ό διάβολος δέν επιτίθεται αμέσως, γιατί τους βλέπει νά έχουν ζήλο καί ακμαίο αγωνιστικό φρόνημα. Περιμένει νά ψυχρανθεΐ ό ζήλος τους καί νά ραθυμήσουν. Τότε ύποστέλλεται ή θεία χάρη στην ψυχή καί παραχωρείται ή ενέργεια των πειρασμών. Βασική αιτία των πειρασμών αυτών είναι ό μετεωρισμός τών λογισμών, πού οφείλεται στην οκνηρία.
Επίσης, ή φιληδονία καί ή αγάπη της αναπαύσεως. Στό στάδιο αυτό δοκιμάζονται οι αγωνιστές καί μέ τήν παιδαγωγική εγκατάλειψη τοΰ Θεοΰ, ώστε νά μάθουν νά Τόν αναζητούν, όπως τό παιδί τή μητέρα του. "Οταν μέ τις δοκιμασίες αυτές οδηγηθούν σέ αυτοκριτική καί αναθερμανθεί ό ζήλος τους, τότε ό Θεός τους στέλνει ουράνιο βοηθό, ενώ ό διάβολος, βλέποντας τους δυνατούς στον πνευματικό πόλεμο, χρησιμοποιεί άλλη τακτική.
3) Προσπαθεί ν' απομακρύνει από κοντά τους τόν φύλακα άγγελο τους, σπέρνοντας τους λογισμούς υπερηφάνειας, ότι τάχα μέ τή δική τους δύναμη νικούν τόν εχθρό, καί προσπαθεί νά τους πλανήσει μέ όνειρα καί ψεύτικα οράματα. "Αν αποδειχθούν, όμως, συνετοί καί ανδρείοι, κρατώντας τή μνήμη τοΰ Θεοΰ, δέν θά πλανηθούν. Τότε ό εχθρός βάζει σε ενέργεια τό τελευταίο σχέδιο του.
4) Θολώνει τό νοΰ των αθλητών με τίς φαντασίες τών αισθητών πραγμάτων καί τών εμπαθών νοημάτων που αυτά προκαλούν, γιά νά τους σύρει στη διάπραξη τής αμαρτίας με τό λογισμό. Γιατί γνωρίζει πολύ καλά ό πονηρός, οτι στην πνευματική ζωή τόσο ή νίκη όσο καί η ήττα εξαρτώνται από τό λογισμό. Μέ τόν πόλεμο αυτό δοκιμάζεται ή αφοσίωση τών αγωνιστών στον Θεό, αν δηλαδή γιά την αγάπη Του καταφρονούν τίς φαντασίες, κα ταπατοϋν τίς σωματικές ηδονές καί διατηρούν ταπεινό το φρόνημα τους. "Οσοι αποδειχθούν κίβδηλοι, έγκαταλεί πονται σάν τά σκουπίδια από τή θεία χάρη καί πέφτουν στά χέρια τοΰ έχθροΰ, οπότε πάνε χαμένοι καί οι προηγούμενοι αγώνες τους.
Αύτη είναι ή γενική τακτική καί στρατηγική τοΰ δαιμονικοϋ πολέμου, όπως μας τήν περιγράφει ό άββάς Ίσαάκ. Ποια είναι, όμως, ειδικότερα τά μέσα πού οι δαίμοναις χρησιμοποιούν στον πόλεμο τους εναντίον μας καί στά τέσσερα αυτά στάδια; Μέ ποιους τρόπους μας πολεμούν;
1) Μας πολεμούν μέ τους λογισμούς. Είναι ό πιο συνηθισμένος τρόπος δαιμονικού πολέμου. Τό Γεροντικό τους αναφέρει σάν «σπορές τών δαιμόνων». "Οταν, βέβαια, μιλάμε γιά λογισμούς, εννοούμε τους εμπαθείς λογισμούς, εκείνους, δηλαδή, πού σχηματίζουν στό νού μας τήν έννοια κάποιου υλικού πράγματος ή προσώπου μ’ εμπάθεια. Γιατί υπάρχουν καί οί απλοί ή ανθρώπινοι λογισμοί, όπως επίσης καί οί απαθείς ή αγγελικοί. Οί δαιμονές, λοιπόν, σπέρνοντας εμπαθείς λογισμούς, προσπαθοΰν νά αιχμαλωτίσουν τό νοΰ μας, γιατί «αν ό νους δέν κλείσει τά μάτια του, δέν θά κλαπεί ό θησαυρός» (όσιος Ιωάννης ό Σινάίτης). Ό άγιος Κασσιανός λέει, ότι «είναι αδύνατον στά ακάθαρτα πνεύματα νά εισχωρήσουν στον άνθρωπο, παρά μόνο αφού πρώτα εξουσιάσουν τό νοϋ του. Στή συνέχεια αφαιρούν τό προστατευτικό κάλυμμα του νού, πού είναι ό φόβος καί ή μνήμη τοΰ Θεοϋ, και τότε Επιτίθενται εναντίον του, βρίσκοντας τον άοπλο πιά καί στερημένο τη θεία βοήθεια. "Ετσι, τόν νικούν εύκολα καί κατοικούν μέσα του σάν σέ δική τους επικράτεια».
Οι λογισμοί είναι σάν τους ληστές, πού αιχμαλωτίζουν πρώτα τό νοΰ, τό φρουρό της ψυχής, καί λεηλατοΰν ΰστερα τους πνευματικούς θησαυρούς. Ό όσιος Νείλος Σόρσκυ δίνει ένα παράδειγμα γιά τό πώς συμβαίνει αυτό: «Ό λογισμός λ.χ. της κενοδοξίας, σάν ένας πονηρός προδότης, πού προδίδει μιαν όμορφη πόλη, ανοίγει τις πύλες τής ψυχής σ' όλους τους δαίμονες. Καί πράγματι, συλλογίσου μόνο μέ ευχαρίστηση τις αρετές σου σάν νά ήταν καρποί των δικών σου μόχθων καί δυνάμεων, καί θά δεις τότε με τι ταχύτητα τό κακό θά ορμήσει μέσα στην ψυχή σου».
2) Μας πολεμούν μέ τά πάθη πού υπάρχουν μέσα μας,
αναταράζοντας καί τά τρία μέρη τής ψυχής μας. «Οι δαίμονες», λέει ό άγιος Μάξιμος, «ή θερμαίνουν τό έπιθυμητικό μέρος τής ψυχής ή ταράζουν τό θυμικό, ή θολώνουν το λογιστικό». Καί συμπληρώνει: «Άπό τά πάθη, πού βρίσκονται μέσα στην ψυχή, παίρνουν οί δαίμονες τις αφορμές καί υποκινούν μέσα μας τους εμπαθείς λογισμούς. Κατόπιν πολεμούν μ' αυτούς τό νοΰ καί τόν βιάζουν νά δώσει τή συγκατάθεση του στην αμαρτία. Άφοϋ νικηθεί, τον οδηγούν στην "κατά διάνοιαν" αμαρτία, καί, όταν αύτη
συντελεστεί, τόν φέρνουν αιχμάλωτο στην πράξη».
3) Μας πολεμούν μέ τις σωματικές αισθήσεις, καί
κατεξοχήν μέ τήν όραση. Ό ϊδιος ό Χριστός, θέλοντας νά
μας προφυλάξει άπό τήν όφθαλμολαγνεία, λέει: «Πάς ό βλέπων γυναίκα προς τό έπιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν αυττήν εν τη καρδία αύτοϋ» (Ματθ. 5:28). Ό άγιος Νικόδημος ό Αγιορείτης χαρακτηρίζει τις αισθήσεις «είσόδους τής αμαρτίας» καί «παράθυρα άπ' όπου μπαίνει στην ψυχή μας ό θάνατος». Αυτό συμβαίνει, όταν τις αφήσουμε ανεξέλεγκτες «νά γεύονται τις ψυχοβλαβείς καί θανατηφόρες ηδονές». Ό άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μας εξηγεί, οτι «από τις αισθήσεις γεννιούνται οι πονηροί λογισμοί... Πολλές φορές από μιά γλυκύτατη όψη, από ένα άγγιγμα χεριού, από μιαν ευχάριστη οσμή ή από ένα γλυκό άκουσμα παίρνουν αφορμή οι λογισμοί (της πορνείας) νά εισέλθουν στην καρδιά». Μπορεί, όμως, νά συμβεί και τό αντίθετο: «Άπό τους λογισμούς της πορνείας νά ερεθιστεί τό σώμα προς τό πάθος». "Ετσι συμβαίνει ορισμένα πάθη νά ξεκινούν άπό μέσα μας και νά εκδηλώνονται στό σώμα, ενώ άλλα νά ξεκινούν άπό τις σωματικές αισθήσεις, νά έξάπτουν την ηδονή και, στή συνέχεια, ή ηδονή νά αιχμαλωτίζει τό νοΰ μας.
4) "Αν οι δαίμονες μας πολεμούν με τους λογισμούς, μέ
τά πάθη και μέ τις αισθήσεις, πολύ περισσότερο μας πολεμούν μέ τή φαντασία. Ή φαντασία είναι πιό λεπτή άπό τις αισθήσεις και πιό παχειά άπό τό νού, γι' αυτό και βρίσκεται ανάμεσα τους. Είναι φαινόμενο μεταπτωτικό, πού σημαίνει οτι δέν είχε φαντασία ό Αδάμ πριν άπό την πτώση. Φαντασία δέν έχουν ό Θεός και οι άγγελοι, παρά μόνο οι άνθρωποι καί οι δαίμονες. Γι' αυτό ή φαντασία
είναι καλός αγωγός της σατανικής ενέργειας.
5) Μας πολεμούν, επίσης, καί μέσω τών συνανθρώπων μας. Χρησιμοποιώντας, δηλαδή, ώς όργανά τους άλλους ανθρώπους, μας ρίχνουν είτε σέ συμφορές εϊτε στην αμαρτία. Ό άγιος Μάξιμος λέει, ότι, όπως ό διάβολος πείραζε τόν Χριστό μέσω τών Φαρισαίων, έτσι διαρκώς πολεμάει κι εμάς, ξεσηκώνοντας εναντίον μας άλλους ανθρώπους καί κυρίως εκείνους πού δέν φοβούνται τόν Κύριο.
Καί ό άγιος Ιωάννης ό Καρπάθιος διδάσκει σχετικά:
«"Οπως ό Κύριος θέλει νά σώζεται άνθρωπος μέσω ανθρώπου, έτσι σπεύδει καί ό σατανάς νά οδηγήσει στην απώλεια άνθρωπο μέσω ανθρώπου. Γι' αυτό, όποιος συναναστραφεί απρόσεκτα άντρα πονηρό, θά βρει έτοιμο ναυάγιο, όπως άν συναναστρεφόταν λεπρό».
6) Οι δαίμονες έχουν τη δυνατότητα νά μας βλάψουν
και με τη βασκανία ή τό "ματιασμα", όπωςτό λέει ό λαός. Σ' αύτη την περίπτωση, στηρίζονται στην κακότητα ανθρώπων, οι όποιοι μας ζηλεύουν γιά ορισμένα αγαθά μας (υγεία, ομορφιά, πλούτο, αξιώματα, ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή κ. ά.). "Αν δεν συμμετέχουμε στά Μυστήρια τής Εκκλησίας μας, οι δαίμονες μπορούν νά μας στερήσουν τά αγαθά αυτά μέ τό ματιασμα, πού μας προξενούν οι φθονεροί αυτοί συνάνθρωποι μας. Ή Εκκλησία έχει συμπεριλάβει στό Ευχολόγιο ειδική ευχή «επί βασκανίαν»,
τήν οποία διαβάζουν οι ιερείς σ' όσους έχουν ματιαστεί,
παρακαλώντας τόν Θεό νά τους απαλλάξει από «πάσαν διαβολικήν ένέργειαν, πάσαν σατανικήν εφοδον... καί
βλάβην καί οφθαλμών βασκανίαν τών κακοποιών καί πονηρών ανθρώπων». Ό μακαριστός γέροντας Παΐσιος σέ
σχετική ερώτηση απάντησε ώς έξης: «"Ανθρωποι πού
έχουν ζήλεια καί κακότητα -λίγοι είναι τέτοιοι-, αυτοί
εϊναι πού ματιάζουν. Μιά γυναίκα λ.χ. βλέπει ενα παιδάκι χαριτωμένο μέ τή μάνα του καί λέει μέ κακότητα: "Γιατί νά μήν τό είχα εγώ αυτό τό παιδί; Γιατί νά τό δώσει ό Θεός σ' αυτήν;". Τότε τό παιδάκι εκείνο μπορεί νά πάθει ζημιά" νά μήν κοιμάται, νά κλαίει, νά ταλαιπωρείται, γιατί εκείνη τό είπε μέ μιά κακότητα. Καί αν αρρώσταινε και πέθαινε τό παιδί, θά ένιωθε χαρά μέσα της. "Αλλος βλέπει ένα μοσχαράκι, τό λαχταρά, καί αμέσως εκείνο ψοφάει».
7) "Αλλος τρόπος πολέμου είναι μέσω τών ασθενειών
καί τών σωματικών γενικά θλίψεων. Ό διάβολος,
προκαλώντας μας ασθένειες, προσπαθεί νά μας κάνει νά
χάσουμε τήν υπομονή μας καί νά βαρυγγωμήσουμε εναντίον τού Θεού. Τό ότι πολλές αρρώστιες τίς προκαλεί ό πονηρός, μέ τήν παραχώρηση βέβαια τοϋ Θεού, τό βλέιπουμε στή θεραπεία τής συγκύπτουσας τού Ευαγγελίου.
Λέγοντας ό Χριστός οτι τή γυναίκα εκείνη τήν «έδησεν ό σατανάς ιδού δέκα καί οκτώ έτη» (Λουκ. 13:16), μας φανέρωσε οτι ή πάθηση της οφειλόταν σέ σατανική ενέργεια.
Τήν ίδια αιτία είχε και ή αρρώστια τοΰ αποστόλου Παύλου, όπως ό ϊδιος ομολογεί: «Εδόθη μοι σκόλοψ τη σαρκί, άγγελος σατάν ίνα με κολαφίζη» (Β' Κορ. 12:7).
Ή όσία Συγκλητική, πού υπέφερε από μακροχρόνιες καί πολυώδυνες αρρώστιες, λέει σχετικά μέ τό θέμα μας: «Ό διάβολος φέρνει βαρύτατες καί βασανιστικές ασθένειες, ώστε μ' αυτές νά θολώσει τήν αγάπη προς τόν Θεό εκείνων πού θά δυσανασχετήσουν. Άλλα καί κάνει νά κατακόβεται τό σώμα μέ ισχυρότατους πυρετούς καί νά ταλαιπωρείται μέ ανυπόφορη δίψα».
8) "Ενας ακόμη τρόπος πολέμου είναι καί ό μέσω τοΰ έκφοβισμού. Ό διάβολος προσπαθεί νά μας φοβίσει μέ εξωτερικούς θορύβους, χτύπους ή φωνές, ώστε νά μας αποθαρρύνει από οποιαδήποτε πνευματική εργασία -κυρίως από τήν προσευχή- ή καί νά μας ρίξει στην πλάνη. Οι θόρυβοι αυτοί δεν προκαλούνται από συνήθεις φυσικές αιτίες, γι' αυτό καί προξενούν φόβο. Ό όσιος Νείλος ό Ασκητής λέει, ότι «εκείνος πού θά επιμεληθεί τήν καθαρή καί απερίσπαστη προσευχή, θ' ακούσει κρότους καί χτύπους καί φωνές καί θά υποστεί σωματικές ταλαιπωρίες από τους δαίμονες».
Γιά εκφοβισμό, επίσης, αλλά σέ προχωρημένους στην πνευματική ζωή, εμφανίζονται προσωπικά οι ίδιοι οι δαίμονες μέ διαφορετικές κάθε φορά μορφές. Ό Μέγας Αντώνιος, εμπειρότατος αγωνιστής εναντίον των δαιμόνων, μας λέει ότι μετασχηματίζονται σέ αιμοβόρα θηρία, σέ σιχαμερά ερπετά, σέ φοβερούς δράκοντες, σέ γίγαντες καί σέ πλήθος στρατιωτών.
πείρα χιλιάδων χρόνων, και γι' αυτό εύκολα επισημαίνουν και αξιοποιούν κάθε αδυναμία μας, ώστε ή επίθεση του: νά είναι πιό αποτελεσματική. Ό απόστολος Πέτρος λέει, ότι «ό αντίδικος υμών διάβολος ώς λέων ώρυόμενος περί πατεί ζητών τίνα καταπίη» (Α' Πέτρ. 5:8). Παρακολουθεί, δηλαδή, άνύστακτα τις ψυχές μας και σάν αιμοβόρο λιοντάρι ψάχνει νά βρει ευκαιρία γιά νά τις κατασπαράξει.
Γενικά, οι δαίμονες μας πολεμούν ανάλογα μέ τήν πνευματική μας κατάσταση. Διαφορετικά πολεμούν τόν άρχάριο και διαφορετικά τόν έμπειρο στην πνευματική ζωή. Σέ κάθε περίπτωση, πάντως, ή ένταση τού δαιμονικού πολέμου δέν ξεπερνάει ποτέ τις αντοχές τού πολεμουμένου «Πιστός ό Θεός», μας ενθαρρύνει ό απόστολος Παύλος, «ος ουκ έάσει υμάς πειρασθήναι υπέρ ο δύνασθε, άλλα ποιήσει συν τω πειρασμώ και τήν έκδοσιν τον δύνασθαι υμάς υπενεγκείν» (Α' Κορ. 10:13).
Ό άββάς Ισαάκ ό Σύρος κάνει λόγο γιά τεσσάρων ειδών δαιμονικούς πολέμους, πού ό ένας διαδέχεται τον άλλο καί πού ακολουθούν διαδοχικά τά τέσσερα στάδια της πνευματικής ωριμότητας τοϋ ανθρώπου:
1) Στούς αρχάριους, πού είναι αμελείς καί ράθυμοι στην προαίρεση, ό διάβολος επιτίθεται με σφοδρότητα από τήν αρχή, ώστε νά τους κάνει νά δειλιάσουν καί νά τραποΰν σέ φυγή. Μάλλον ό Θεός παραχωρεί νά καταπτοηθοΰν από τόν πειρασμό καί δεν τους βοηθάει, γιατί ξεκίνησαν τόν αγώνα με δισταγμό καί ψυχρότητα, ώς φίλαυτοι καί δίψυχοι. Γι' αυτούς έχει λεχθεί: «Έπικατάρατος ό ποιών τά έργα Κυρίου άμελώς» (Τερ. 31:10). Δεν συμβαίνει, όμως, τό ίδιο με τους αρχάριους πού είναι απλοί καί άκακοι, γιατί τους σκεπάζει ή χάρη τοϋ Θεοΰ καί γίνονται με τό χρόνο επιμελείς καί ανδρείοι.
2) Σ' όσους πέρασαν στό δεύτερο στάδιο, ό διάβολος δέν επιτίθεται αμέσως, γιατί τους βλέπει νά έχουν ζήλο καί ακμαίο αγωνιστικό φρόνημα. Περιμένει νά ψυχρανθεΐ ό ζήλος τους καί νά ραθυμήσουν. Τότε ύποστέλλεται ή θεία χάρη στην ψυχή καί παραχωρείται ή ενέργεια των πειρασμών. Βασική αιτία των πειρασμών αυτών είναι ό μετεωρισμός τών λογισμών, πού οφείλεται στην οκνηρία.
Επίσης, ή φιληδονία καί ή αγάπη της αναπαύσεως. Στό στάδιο αυτό δοκιμάζονται οι αγωνιστές καί μέ τήν παιδαγωγική εγκατάλειψη τοΰ Θεοΰ, ώστε νά μάθουν νά Τόν αναζητούν, όπως τό παιδί τή μητέρα του. "Οταν μέ τις δοκιμασίες αυτές οδηγηθούν σέ αυτοκριτική καί αναθερμανθεί ό ζήλος τους, τότε ό Θεός τους στέλνει ουράνιο βοηθό, ενώ ό διάβολος, βλέποντας τους δυνατούς στον πνευματικό πόλεμο, χρησιμοποιεί άλλη τακτική.
3) Προσπαθεί ν' απομακρύνει από κοντά τους τόν φύλακα άγγελο τους, σπέρνοντας τους λογισμούς υπερηφάνειας, ότι τάχα μέ τή δική τους δύναμη νικούν τόν εχθρό, καί προσπαθεί νά τους πλανήσει μέ όνειρα καί ψεύτικα οράματα. "Αν αποδειχθούν, όμως, συνετοί καί ανδρείοι, κρατώντας τή μνήμη τοΰ Θεοΰ, δέν θά πλανηθούν. Τότε ό εχθρός βάζει σε ενέργεια τό τελευταίο σχέδιο του.
4) Θολώνει τό νοΰ των αθλητών με τίς φαντασίες τών αισθητών πραγμάτων καί τών εμπαθών νοημάτων που αυτά προκαλούν, γιά νά τους σύρει στη διάπραξη τής αμαρτίας με τό λογισμό. Γιατί γνωρίζει πολύ καλά ό πονηρός, οτι στην πνευματική ζωή τόσο ή νίκη όσο καί η ήττα εξαρτώνται από τό λογισμό. Μέ τόν πόλεμο αυτό δοκιμάζεται ή αφοσίωση τών αγωνιστών στον Θεό, αν δηλαδή γιά την αγάπη Του καταφρονούν τίς φαντασίες, κα ταπατοϋν τίς σωματικές ηδονές καί διατηρούν ταπεινό το φρόνημα τους. "Οσοι αποδειχθούν κίβδηλοι, έγκαταλεί πονται σάν τά σκουπίδια από τή θεία χάρη καί πέφτουν στά χέρια τοΰ έχθροΰ, οπότε πάνε χαμένοι καί οι προηγούμενοι αγώνες τους.
Αύτη είναι ή γενική τακτική καί στρατηγική τοΰ δαιμονικοϋ πολέμου, όπως μας τήν περιγράφει ό άββάς Ίσαάκ. Ποια είναι, όμως, ειδικότερα τά μέσα πού οι δαίμοναις χρησιμοποιούν στον πόλεμο τους εναντίον μας καί στά τέσσερα αυτά στάδια; Μέ ποιους τρόπους μας πολεμούν;
1) Μας πολεμούν μέ τους λογισμούς. Είναι ό πιο συνηθισμένος τρόπος δαιμονικού πολέμου. Τό Γεροντικό τους αναφέρει σάν «σπορές τών δαιμόνων». "Οταν, βέβαια, μιλάμε γιά λογισμούς, εννοούμε τους εμπαθείς λογισμούς, εκείνους, δηλαδή, πού σχηματίζουν στό νού μας τήν έννοια κάποιου υλικού πράγματος ή προσώπου μ’ εμπάθεια. Γιατί υπάρχουν καί οί απλοί ή ανθρώπινοι λογισμοί, όπως επίσης καί οί απαθείς ή αγγελικοί. Οί δαιμονές, λοιπόν, σπέρνοντας εμπαθείς λογισμούς, προσπαθοΰν νά αιχμαλωτίσουν τό νοΰ μας, γιατί «αν ό νους δέν κλείσει τά μάτια του, δέν θά κλαπεί ό θησαυρός» (όσιος Ιωάννης ό Σινάίτης). Ό άγιος Κασσιανός λέει, ότι «είναι αδύνατον στά ακάθαρτα πνεύματα νά εισχωρήσουν στον άνθρωπο, παρά μόνο αφού πρώτα εξουσιάσουν τό νοϋ του. Στή συνέχεια αφαιρούν τό προστατευτικό κάλυμμα του νού, πού είναι ό φόβος καί ή μνήμη τοΰ Θεοϋ, και τότε Επιτίθενται εναντίον του, βρίσκοντας τον άοπλο πιά καί στερημένο τη θεία βοήθεια. "Ετσι, τόν νικούν εύκολα καί κατοικούν μέσα του σάν σέ δική τους επικράτεια».
Οι λογισμοί είναι σάν τους ληστές, πού αιχμαλωτίζουν πρώτα τό νοΰ, τό φρουρό της ψυχής, καί λεηλατοΰν ΰστερα τους πνευματικούς θησαυρούς. Ό όσιος Νείλος Σόρσκυ δίνει ένα παράδειγμα γιά τό πώς συμβαίνει αυτό: «Ό λογισμός λ.χ. της κενοδοξίας, σάν ένας πονηρός προδότης, πού προδίδει μιαν όμορφη πόλη, ανοίγει τις πύλες τής ψυχής σ' όλους τους δαίμονες. Καί πράγματι, συλλογίσου μόνο μέ ευχαρίστηση τις αρετές σου σάν νά ήταν καρποί των δικών σου μόχθων καί δυνάμεων, καί θά δεις τότε με τι ταχύτητα τό κακό θά ορμήσει μέσα στην ψυχή σου».
2) Μας πολεμούν μέ τά πάθη πού υπάρχουν μέσα μας,
αναταράζοντας καί τά τρία μέρη τής ψυχής μας. «Οι δαίμονες», λέει ό άγιος Μάξιμος, «ή θερμαίνουν τό έπιθυμητικό μέρος τής ψυχής ή ταράζουν τό θυμικό, ή θολώνουν το λογιστικό». Καί συμπληρώνει: «Άπό τά πάθη, πού βρίσκονται μέσα στην ψυχή, παίρνουν οί δαίμονες τις αφορμές καί υποκινούν μέσα μας τους εμπαθείς λογισμούς. Κατόπιν πολεμούν μ' αυτούς τό νοΰ καί τόν βιάζουν νά δώσει τή συγκατάθεση του στην αμαρτία. Άφοϋ νικηθεί, τον οδηγούν στην "κατά διάνοιαν" αμαρτία, καί, όταν αύτη
συντελεστεί, τόν φέρνουν αιχμάλωτο στην πράξη».
3) Μας πολεμούν μέ τις σωματικές αισθήσεις, καί
κατεξοχήν μέ τήν όραση. Ό ϊδιος ό Χριστός, θέλοντας νά
μας προφυλάξει άπό τήν όφθαλμολαγνεία, λέει: «Πάς ό βλέπων γυναίκα προς τό έπιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν αυττήν εν τη καρδία αύτοϋ» (Ματθ. 5:28). Ό άγιος Νικόδημος ό Αγιορείτης χαρακτηρίζει τις αισθήσεις «είσόδους τής αμαρτίας» καί «παράθυρα άπ' όπου μπαίνει στην ψυχή μας ό θάνατος». Αυτό συμβαίνει, όταν τις αφήσουμε ανεξέλεγκτες «νά γεύονται τις ψυχοβλαβείς καί θανατηφόρες ηδονές». Ό άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μας εξηγεί, οτι «από τις αισθήσεις γεννιούνται οι πονηροί λογισμοί... Πολλές φορές από μιά γλυκύτατη όψη, από ένα άγγιγμα χεριού, από μιαν ευχάριστη οσμή ή από ένα γλυκό άκουσμα παίρνουν αφορμή οι λογισμοί (της πορνείας) νά εισέλθουν στην καρδιά». Μπορεί, όμως, νά συμβεί και τό αντίθετο: «Άπό τους λογισμούς της πορνείας νά ερεθιστεί τό σώμα προς τό πάθος». "Ετσι συμβαίνει ορισμένα πάθη νά ξεκινούν άπό μέσα μας και νά εκδηλώνονται στό σώμα, ενώ άλλα νά ξεκινούν άπό τις σωματικές αισθήσεις, νά έξάπτουν την ηδονή και, στή συνέχεια, ή ηδονή νά αιχμαλωτίζει τό νοΰ μας.
4) "Αν οι δαίμονες μας πολεμούν με τους λογισμούς, μέ
τά πάθη και μέ τις αισθήσεις, πολύ περισσότερο μας πολεμούν μέ τή φαντασία. Ή φαντασία είναι πιό λεπτή άπό τις αισθήσεις και πιό παχειά άπό τό νού, γι' αυτό και βρίσκεται ανάμεσα τους. Είναι φαινόμενο μεταπτωτικό, πού σημαίνει οτι δέν είχε φαντασία ό Αδάμ πριν άπό την πτώση. Φαντασία δέν έχουν ό Θεός και οι άγγελοι, παρά μόνο οι άνθρωποι καί οι δαίμονες. Γι' αυτό ή φαντασία
είναι καλός αγωγός της σατανικής ενέργειας.
5) Μας πολεμούν, επίσης, καί μέσω τών συνανθρώπων μας. Χρησιμοποιώντας, δηλαδή, ώς όργανά τους άλλους ανθρώπους, μας ρίχνουν είτε σέ συμφορές εϊτε στην αμαρτία. Ό άγιος Μάξιμος λέει, ότι, όπως ό διάβολος πείραζε τόν Χριστό μέσω τών Φαρισαίων, έτσι διαρκώς πολεμάει κι εμάς, ξεσηκώνοντας εναντίον μας άλλους ανθρώπους καί κυρίως εκείνους πού δέν φοβούνται τόν Κύριο.
Καί ό άγιος Ιωάννης ό Καρπάθιος διδάσκει σχετικά:
«"Οπως ό Κύριος θέλει νά σώζεται άνθρωπος μέσω ανθρώπου, έτσι σπεύδει καί ό σατανάς νά οδηγήσει στην απώλεια άνθρωπο μέσω ανθρώπου. Γι' αυτό, όποιος συναναστραφεί απρόσεκτα άντρα πονηρό, θά βρει έτοιμο ναυάγιο, όπως άν συναναστρεφόταν λεπρό».
6) Οι δαίμονες έχουν τη δυνατότητα νά μας βλάψουν
και με τη βασκανία ή τό "ματιασμα", όπωςτό λέει ό λαός. Σ' αύτη την περίπτωση, στηρίζονται στην κακότητα ανθρώπων, οι όποιοι μας ζηλεύουν γιά ορισμένα αγαθά μας (υγεία, ομορφιά, πλούτο, αξιώματα, ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή κ. ά.). "Αν δεν συμμετέχουμε στά Μυστήρια τής Εκκλησίας μας, οι δαίμονες μπορούν νά μας στερήσουν τά αγαθά αυτά μέ τό ματιασμα, πού μας προξενούν οι φθονεροί αυτοί συνάνθρωποι μας. Ή Εκκλησία έχει συμπεριλάβει στό Ευχολόγιο ειδική ευχή «επί βασκανίαν»,
τήν οποία διαβάζουν οι ιερείς σ' όσους έχουν ματιαστεί,
παρακαλώντας τόν Θεό νά τους απαλλάξει από «πάσαν διαβολικήν ένέργειαν, πάσαν σατανικήν εφοδον... καί
βλάβην καί οφθαλμών βασκανίαν τών κακοποιών καί πονηρών ανθρώπων». Ό μακαριστός γέροντας Παΐσιος σέ
σχετική ερώτηση απάντησε ώς έξης: «"Ανθρωποι πού
έχουν ζήλεια καί κακότητα -λίγοι είναι τέτοιοι-, αυτοί
εϊναι πού ματιάζουν. Μιά γυναίκα λ.χ. βλέπει ενα παιδάκι χαριτωμένο μέ τή μάνα του καί λέει μέ κακότητα: "Γιατί νά μήν τό είχα εγώ αυτό τό παιδί; Γιατί νά τό δώσει ό Θεός σ' αυτήν;". Τότε τό παιδάκι εκείνο μπορεί νά πάθει ζημιά" νά μήν κοιμάται, νά κλαίει, νά ταλαιπωρείται, γιατί εκείνη τό είπε μέ μιά κακότητα. Καί αν αρρώσταινε και πέθαινε τό παιδί, θά ένιωθε χαρά μέσα της. "Αλλος βλέπει ένα μοσχαράκι, τό λαχταρά, καί αμέσως εκείνο ψοφάει».
7) "Αλλος τρόπος πολέμου είναι μέσω τών ασθενειών
καί τών σωματικών γενικά θλίψεων. Ό διάβολος,
προκαλώντας μας ασθένειες, προσπαθεί νά μας κάνει νά
χάσουμε τήν υπομονή μας καί νά βαρυγγωμήσουμε εναντίον τού Θεού. Τό ότι πολλές αρρώστιες τίς προκαλεί ό πονηρός, μέ τήν παραχώρηση βέβαια τοϋ Θεού, τό βλέιπουμε στή θεραπεία τής συγκύπτουσας τού Ευαγγελίου.
Λέγοντας ό Χριστός οτι τή γυναίκα εκείνη τήν «έδησεν ό σατανάς ιδού δέκα καί οκτώ έτη» (Λουκ. 13:16), μας φανέρωσε οτι ή πάθηση της οφειλόταν σέ σατανική ενέργεια.
Τήν ίδια αιτία είχε και ή αρρώστια τοΰ αποστόλου Παύλου, όπως ό ϊδιος ομολογεί: «Εδόθη μοι σκόλοψ τη σαρκί, άγγελος σατάν ίνα με κολαφίζη» (Β' Κορ. 12:7).
Ή όσία Συγκλητική, πού υπέφερε από μακροχρόνιες καί πολυώδυνες αρρώστιες, λέει σχετικά μέ τό θέμα μας: «Ό διάβολος φέρνει βαρύτατες καί βασανιστικές ασθένειες, ώστε μ' αυτές νά θολώσει τήν αγάπη προς τόν Θεό εκείνων πού θά δυσανασχετήσουν. Άλλα καί κάνει νά κατακόβεται τό σώμα μέ ισχυρότατους πυρετούς καί νά ταλαιπωρείται μέ ανυπόφορη δίψα».
8) "Ενας ακόμη τρόπος πολέμου είναι καί ό μέσω τοΰ έκφοβισμού. Ό διάβολος προσπαθεί νά μας φοβίσει μέ εξωτερικούς θορύβους, χτύπους ή φωνές, ώστε νά μας αποθαρρύνει από οποιαδήποτε πνευματική εργασία -κυρίως από τήν προσευχή- ή καί νά μας ρίξει στην πλάνη. Οι θόρυβοι αυτοί δεν προκαλούνται από συνήθεις φυσικές αιτίες, γι' αυτό καί προξενούν φόβο. Ό όσιος Νείλος ό Ασκητής λέει, ότι «εκείνος πού θά επιμεληθεί τήν καθαρή καί απερίσπαστη προσευχή, θ' ακούσει κρότους καί χτύπους καί φωνές καί θά υποστεί σωματικές ταλαιπωρίες από τους δαίμονες».
Γιά εκφοβισμό, επίσης, αλλά σέ προχωρημένους στην πνευματική ζωή, εμφανίζονται προσωπικά οι ίδιοι οι δαίμονες μέ διαφορετικές κάθε φορά μορφές. Ό Μέγας Αντώνιος, εμπειρότατος αγωνιστής εναντίον των δαιμόνων, μας λέει ότι μετασχηματίζονται σέ αιμοβόρα θηρία, σέ σιχαμερά ερπετά, σέ φοβερούς δράκοντες, σέ γίγαντες καί σέ πλήθος στρατιωτών.
via