Κωνσταντίνος Μαυροματάκης
Εισαγωγή
Πριν 10 περίπου χρόνια ένας ιερέας  με είχε ρωτήσει αν αισθάνομαι άνετα ανάμεσα στα άτομα της ηλικίας μου που είμαι παπαδοπαίδι. Τότε του είχα απαντήσει πως ναι, πλέον είμαι άνετος με το θέμα. Μου απάντησε πως αυτό είναι σχεδόν αδύνατον να συμβαίνει και πως κάποια στιγμή θα αναδυθεί και πάλι το προηγούμενο αίσθημα. Διαφώνησα μαζί του και έφυγα...
Έχει λίγο καιρό τώρα που αντιλήφθηκα πως ο ιερέας είχε δίκιο. Έπιασα τον εαυτό μου όχι μόνο να μην είναι άνετος με την ιδιότητα του παιδιού ιερέα και των στοιχείων που φέρει αυτή η ιδιότητα αλλά  πολλές φορές να κρύβω από τους γύρω με τεχνάσματα την ίδια μου την πίστη, ομοιάζοντας σχεδόν με αυτούς τους κρυφοχριστιανούς που ζουν σε μη χριστιανικά κράτη.
Άλλες φορές πάλι κινούμενος από τον λόγο του ευαγγελίου που λέει: “Αν ντραπεί κάποιος για Μένα ενώπιον των ανθρώπων, θα ντραπώ και Εγώ για αυτόν ενώπιον του πατέρα μου” Πίεζα τον εαυτό μου να κάνω το σταυρό μου περνώντας μπροστά από εκκλησίες, να αποκαλύπτω ότι πηγαίνω στην εκκλησία και άλλα πράγματα που όμως ποτέ δεν τα έκανα με αίσθημα άνεσης και ελευθερίας.

Η εναλλαγή μεταξύ των καταστάσεων του κρυφοχριστιανού και του "ανθρώπου της εκκλησίας που το ομολογεί". που και οι δυο από αυτές δεν εκπληρώνουν το αίτημα του Χριστού καθώς και οι δυο διέπονται από ντροπή, πίεση και όχι αίσθημα ελευθερίας. Αυτές οι καταστάσεις με έσπρωξαν σε  προβληματισμούς, ψάξιμο, πάλη με τον εαυτό μου, σκέψεις, συγκρούσεις με τον κόσμο, αλλαγές παρέας  και δημιουργία ερωτηματικών στα οποία δεν μπόρεσα να βρω ακόμα απάντηση και έτσι είπα να τα γράψω και να τα κάνω άρθρο.


Ένα οργανωμένο κακό...


Οι εκκλησιαστικές οργανώσεις ξεκίνησαν τη δράση τους στις αρχές του αιώνα μας αναπτύχθηκαν κυρίως την εποχή μετά τον εμφύλιο και η πλήρης τους άνθηση ήταν η 7ετία της χούντας. Εδώ και 15 χρόνια είναι αισθητή η παρακμή τους, και στις μέρες μας είναι σχεδόν μηδαμινή η παρουσία τους και δράση τους. 
Οι άνθρωποι που δημιούργησαν αυτό το κίνημα ήταν κατά κύριο λόγο θεολόγοι που σπουδάσαν εκτός Ελλάδας και θέλησαν να μεταφέρουν στους αγράμματους Έλληνες τη θεολογική τους γνώση αλλά και να δημιουργήσουν μια "οργανωμένη χριστιανική κοινωνονικότητα"
Γενικά ασχολήθηκαν με το πως πρέπει να ντύνονται οι άνθρωποι, με το πως πρέπει να μιλάνε και εστίαζαν πάντα στο πως οι νέοι θα αποφύγουν τις σαρκικές αμαρτίες και θα διατηρηθούν αγνοί. 
Αν και ίσως τα κίνητρά τους δεν ήταν κακόβουλα, μέσα από τον νόθο τρόπο δράσης τους* κατάφεραν πολλά καταστρεπτικά πράγματα για την εκκλησιαστική ζωή, για τους εαυτούς τους αλλά και για την ίδια την κοινωνία. Και έτσι έγινε της μόδας τελευταία άνθρωποι της εκκλησίας να τις κατηγορούν, να τις καταριούνται και να τις φορτώνουν πολλά απ' τα κακά που μαστίζουν σήμερα τον τόπο και τις ψυχές μας... 
Το θέμα είναι πως αυτοί οι άνθρωποι που τις καταριούνται δεν ερευνούν το γιατί αυτές οι οργανώσεις μπόρεσαν να ευδοκιμήσουν στους κόλπους της εκκλησίας. Που βρήκαν πάτημα;
Και δεύτερον και πιο σημαντικό είναι ότι ενώ οι ίδιοι βγήκαν από τις οργανώσεις δεν βγήκαν από τον τρόπο σκέψης τους και τον διαιωνίζουνε κιόλας.
Και το πιο βασικό στοιχείο του τρόπου αυτού σκέψης είναι: "ο άνθρωπος της εκκλησίας"


Ο άνθρωπος της εκκλησίας ως έννοια



Κάποτε στην εκκλησία πήγαιναν και φανερά αμαρτωλοί άνθρωποι. Πήγαιναν πόρνες, πήγαιναν κλέφτες, πήγαιναν φονιάδες. Οι ενορίες ήταν ζωντανές και είχαν και ενεργή κοινωνική υπόσταση που αγκάλιαζε τους πάντες χωρίς να διακρίνει αν αυτοί ήταν ενάρετοι ή όχι. Δεν υπήρχε άνθρωπος της εκκλησίας και άνθρωπος εκτός. οι άνθρωποι συμμετείχαν στην εκκλησιαστική ζωή στο βαθμό που ο καθένας ήθελε και μπορούσε. 
Κάποια στιγμή όμως οι Θρησκευτικές οργανώσεις βάλανε στάνταρ ντυσίματος, ομιλίας, συμπεριφοράς, και γενικά αρετής. Είπανε: δεν μπορείς είσαι Χριστιανή και να φοράς παντελόνι, δεν μπορείς να είσαι Χριστιανός και να πηγαίνεις μια φορά το μήνα στην εκκλησία...
Και άλλα πολλά γνωστά που οι ίδιοι τα πληρούσαν και θέλανε να τα επιβάλλουν και στους άλλους. Έτσι πολύ γρήγορα διαμορφώθηκε στους ανθρώπους η έννοια: "ο άνθρωπος της εκκλησίας" 
Ο άνθρωπος δηλαδή που θα πηγαίνει κάθε Κυριακή στην εκκλησία, δε θα καπνίζει, θα πίνει ελληνικό καφέ και όχι φραπέ, θα προσέχει με ποιον κάνει παρέα και τι λέει, δε θα λέει κάποιες λέξεις και θα είναι γενικά πρότυπο αρετής και αγνότητας.
Οπότε τότε πολλοί από τους Χριστιανούς διαχωρίζοντας τη θέση τους από αυτήν την κατάσταση  είπανε: "εγώ δεν είμαι  της εκκλησίας" Αρνήθηκαν δηλαδή να ανήκουν στην ομάδα των "εναρέτων" και συνέχισαν τη ζωή τους φυσιολογικά δεχόμενοι τις επιρροές της μόδας και του σύγχρονου τρόπου ζωής.  Αραίωσαν ίσως λίγο τη συμμετοχή τους στη εκκλησιαστική ζωή (μιας και αυτή δεν τους ήθελε όπως είναι) αλλά δεν έπαψαν να πιστεύουν. Ίσως όμως η επιλογή τους αυτή - η άρνησή τους δηλαδή στο να θέσουν στους εαυτούς την ταμπέλα ενάρετος ή άνθρωπος με το "καταχριστόν ντύσιμο" να είναι πιο ώριμη αν όχι και πιο Χριστιανική. 
Την ίδια περίοδο η άλλη ομάδα ταμπουρώθηκε πίσω από το κάστρο των προτύπων της, οργανώθηκε σε εσωστρεφείς ομάδες και δημιούργησε τον τρόπο σκέψης: "εμείς και αυτοί"

Τώρα βέβαια οι "άνθρωποι της εκκλησίας" έχουν βάλει πάρα πολύ νερó στο κρασί τους. Φτάσανε πολλές φορές και στο άκρο να δέχονται δηλαδή πράγματα που δεν θα 'πρεπε. Όμως ο διαχωρισμός που τότε ξεκίνησε διατηρήθηκε και ενδυναμώθηκε.  
 Η κοινή αρρώστια με τα διαφορετικά συμπτώματα. 

Εμείς και αυτοί


Ρώτησα ένα μοναχό από το Άγιο Όρος γιατί ο Θεός επιτρέπει οι Έλληνες να δοκιμαστούν μέσω αυτής της κρίσης. Ή απάντηση του ήταν:  Με 100.000 εκτρώσεις το χρόνο, πολύ λίγο του πέφτει του ελληνικού λαού που θα δοκιμαστεί μ' αυτόν τον τρόπο. Δε με κάλυψε η απάντηση... 
Δεδομένου ότι ο μοναχός αυτός είχε 4 φωτογραφικές μηχανές, λάπτοπ, και κάμερα. Σχηματίστηκε η ανταπάντηση στο μυαλό μου αν και δεν την εξέφρασα... 
Αν εσύ που είσαι μοναχός ζούσες με τα τελείως απαραίτητα και τα χρήματα που περίσσευαν  τα έδινες σε κάποια έγκυο που έχει ανάγκη (σίγουρα γίνονται και για οικονομικούς λόγους εκτρώσεις) ή σε κάποιο ίδρυμα αγέννητου παιδιού θα σώζονταν κάποιος άνθρωπος. Άρα και συ όπως και γω όπως καθένας συμμετέχουμε στο έγκλημα, είμαστε και εμείς μέλη αυτού του σώματος που πάσχει, αυτού του συστήματος που σκοτώνει τα παιδιά του. 
Η αρρώστια μας είναι κοινή, είναι ο αυτιστικός τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα πάντα. Δηλαδή η μη έξοδος απó την ατομική άνεση οπότε και η μη εκπλήρωση της εντολής του Κυρίου: Να γίνετε ένα όπως και εγώ είμαι ένα με τον Πατέρα μου στους ουρανούς. 
Τα συμπτώματα μόνο είναι διαφορετικά. Εμείς δεν κάνουμε εκτρώσεις αλλά είμαστε άπληστοι, δεν κάνουμε πορνείες αλλά ούτε δίνουμε τον περίσσιο χιτώνα και φυσικά επειδή έχουμε θέσει τους εαυτούς μας από την μεριά της εκκλησίας πετροβολούμε με τα λόγια μας τους άλλους. 
Κάθε έκτρωση που κάνει ένας συνάνθρωπος δεν είναι δικιά του. Όλοι μαζί συμμετέχουμε σ' αυτήν - μοιράζεται σε όλους. 
Πρώτον δεν μπορούμε να τον κατηγορήσουμε γιατί δεν ξέρουμε το περιβάλλον που μεγάλωσε, τις καταβολές και τις εμπειρίες που είχε από μικρός ως σήμερα. Αν εμείς γεννιόμασταν στη θέση του μπορεί να κάναμε πολύ χειρότερα.
Δεύτερον δεν μπορούμε να τον κατηγορήσουμε γιατί εμείς δεν είμαστε τέλειοι – δεν έχουμε φέρει σε πέρας τις εντολές του Χριστού. Αν ζούσαμε εμείς τέλεια δεν θα χρειαζόταν να τον κατηγορήσουμε, ο ίδιος ο τρόπος της ζωής μας θα τον ενέπνεε, θα του δίνε λύσεις και  θα αποτελούσε προτάσεις ζωής ώστε να μην το κάνει. Άρα τα δικά μας κενά είναι η συνενοχή μας στο κάθε έγκλημα του διπλανού μας. 

Αντί όμως να αγκαλιάσουμε αυτούς τους συνανθρώπους μας, χωρίσαμε το πληγωμένο σώμα του Χριστού (εκκλησία) και τοποθετήσαμε τους εαυτούς μας στο μέρος με τις λιγότερες πληγές. Αυτό το κομμάτι το ονομάσαμε ενάρετο και ξεχνούμε ότι εμείς δημιουργήσαμε την μεγαλύτερη πληγή δηλαδή το χώρισμα. 

Το ψέμα αυτό ξεσκεπάστηκε πια (κι ας μη το έχουμε παραδεχτεί ακόμα), και αυτό έγινε με τον χειρότερο τρόπο, ο διαχωρισμός που δημιουργήσαμε δε μπόρεσε να προστατέψει τα παιδιά μας – όλες οι αρρώστιες μεταδόθηκαν.
Το δέντρο φαίνεται από τον καρπό είχε πει ο Χριστός. Και βλέπουμε πολλά από τα πιο ζηλευτά παπαδοπαίδια - παιδιά του ιερού να εξισώνονται μεγαλώνοντας σε όλα με τα "κοσμικά παιδιά" και να τα ξεπερνάνε κιόλας.
 “η κακιά φουρνιά”

Οι νέοι μας έχουν ξεφύγει... Είναι αυτό που σκέφτονται πολλοί και απελπίζονται. Κυρίως το  πρόβλημα αυτό είναι ορατό στην εκκλησία καθώς οι περισσότεροι νέοι έχουν πια απομακρυνθεί καθιστώντας την εκκλησία ακόμα πιο δυσπρόσιτη και για τους  λίγους που έχουν παραμείνει κοντά. Και έτσι σιγά σιγά οι εκκλησιαστικοί χώροι και κύκλοι γερνάνε χωρίς ανανέωση. Το ανησυχητικό για τους πολλούς όμως είναι ότι οι νέοι μας έχουν αποκτήσει κακές συνήθειες. Δηλαδή γίνανε καταστροφικοί, αυτοκαταστροφικοί, εξαρτημένοι από ουσίες, εξαρτημένοι από μηχανές, είναι τεμπέληδες, βρίζουν και το χειρότερο για τους ανθρώπους της εκκλησίας είναι ότι έχουν αναπτύξει μια σεξουαλικότητα ενστικτώδη που φτάνει ως την ομοφυλοφιλία. 
Δεν φτάσανε οι νέοι να γίνουν έτσι επειδή απλώς βγήκαν από “κακιά φουρνιά”. Η κοινωνία, ο σύγχρονος τρόπος ζωής και το μεγάλωμα τους έχουν κλείσει όλους τους καλούς διεξόδους. Έτσι αντί να κατηγορούμε τους νέους και τις ιδιαιτερότητές τους ας δούμε τι πραγματικά έφταιξε και τι πρέπει και μπορεί να αλλάξει. 

“Εκφράζουν ζωώδη σεξουαλικότητα και αμαύρωσαν την κοινωνία” λένε κάποιοι. Αλλά δεν έγιναν μόνο αυτοί ζώα. Άλογοι γίναμε όλοι και απλός αυτοί το εκφράζουν και μέσα από τη σεξουαλικότητά τους. Όλοι ζούμε σαν αρουραίοι παστωμένοι στις πολυκατοικίες μας. Όλοι στείλαμε τα παιδιά μας να τα μεγαλώσουν ''οι ειδικοί'' στα μαντριά που λέγονται παιδικοί σταθμοί. Όλοι ορμάμε κακαρίζοντας σαν τις κότες σε κάθε τι που “τρώγεται” (χρήματα λέγεται αυτό, προσφορές σούπερ μάρκετ, επιδοτήσεις).
Λοιπόν που ήταν ο λόγος της εκκλησίας όταν οι άνθρωποι αφήσανε τη ζωή τους στο χωριό και πήγαν να αρουραιοποιηθούν στις πόλεις; Που ήταν ο λόγος της εκκλησίας όταν όλοι οι χώροι ομαλής κοινωνικής  ανάπτυξης των παιδιών στις πόλεις γίνανε τσιμεντένιοι περιστερώνες; (μήπως έμεινε και κάποιος εκκλησιαστικός χώρος εντός πόλης ατσιμεντοποίητος για τα παιδιά;) Δεν ήξερε ότι σε ανώμαλο περιβάλλον παιδιά με ανωμαλίες θα μεγαλώσουν; Που είναι οι προτάσεις της εκκλησίας απέναντι στον σύγχρονο ρομποτικό τρόπο ζωής; Η “εκκλησία” όχι μόνο σιώπησε και σιωπά καθ' όλη τη αλογοποίηση  των ανθρώπων αλλά ακολούθησε και ακολουθεί πολλές φορές το σύγχρονο αυτό ρεύμα πολύ πιστά. 

Πότε επιτέλους θα κοιτάξει να εξετάσει την αρρώστια και θα πάψει να ασχολείται με το σύμπτωμα; 

Έτσι όταν βγαίνει μια “κακιά φουρνιά” δεν φταίει το ψωμί. Φταίει ο αγρότης, φταίει ο μυλωνάς, φταίει και ο φούρναρης.


Ποιος είναι όμως η εκκλησία;


Οι παπάδες είναι η εκκλησία θα πουν πολλοί. Μια ανεύθυνη ιδέα που έχει έρθει από τη δύση και δυστυχώς ακόμα και άνθρωποι της εκκλησίας καθώς και πολλοί ιερείς την έχουν ενστερνιστεί.
Μα υποτίθεται  πως είναι οι εκπρόσωποι του θεού στον κόσμο θα πει κάποιος άλλος. Σ' αυτό δεν συμφωνώ. Άλλωστε σ' αυτό έγκειται και η διαφορά ορθοδοξίας – παπισμού (οι παπικοί θέλησαν να έχουν εκπροσώπους του θεού στη γη και αυτό έγινε φυσικά αφού υποβιβάσανε - χάσανε το Πνεύμα). Οι παπάδες αν  εκπροσωπούν κάποιον αυτός ο κάποιος είμαστε εμείς, δηλαδή εκπροσωπούν εμάς στον θεό. Έτσι είναι φυσικό αλλά και αντιπροσωπευτικό αν εμείς είμαστε κλέφτες, κλέφτες εκπροσώπους να έχουμε, αν εμείς είμαστε απόμακροι, απόμακρους εκπροσώπους να έχουμε κλπ. Και στο κάτω κάτω οι παπάδες δεν είναι αυτοδημιούργητοι, δεν πέφτουν σαν το μάννα απ' τον ουρανό. Βγαίνουν από εμάς. 
Δηλαδή οι παπάδες δεν φταίνε σε τίποτα; θα ρωτήσει κάποιος άλλος. Φυσικά και φταίνε, φυσικά και χάσανε τον δρόμο τους. Άλλωστε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός  το είχε πει πριν από χρόνια : “ Θα ρθει καιρός που οι κληρικοί θα γίνουν οι χειρότεροι και οι ασεβέστεροι των όλων” (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός προφητεία 57 σελ 342) Και αν δεν έχουμε φτάσει στην πλήρη προσέγγιση της, σίγουρα οδεύουμε προς τα κει...Ας τελειώνουμε τώρα όμως με τους παπάδες. 
Ποιος είναι λοιπόν η εκκλησία;
Η εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού. Το σώμα που βρίσκεται πάνω σε ένα σταυρό έξω από τα τείχη του κράτους και που ο κόσμος το έχει λογχίσει στο πλευρό και η πληγή του αναβλύζει νερό και αίμα. Άτομα τις εκκλησίας λοιπόν είναι τα σταυρωμένα άτομα. Η εκκλησία δεν χωράει στα όρια ενός κράτους και ούτε νομίζω ότι την απασχολεί αν ο σταυρός είναι μέσα από τα τείχη ή απ' έξω.  Επίσης χαρακτηριστικό γνώρισμα για τα όντος μέλη της εκκλησίας είναι ότι  χύνουν νερό και αίμα όπως το σώμα του Χριστού. Τουτέστιν πονάνε για τον πλησίον τους, δεν φοράνε πανοπλίες για γλυτώσουν τους ακοντισμούς του κόσμου. Το νερό χύνεται από τα μάτια τους και το αίμα απ τις πληγές τους.

Και ποιος είναι ο εκπρόσωπος του θεού; 
Ο Χριστός απάντησε σ' αυτό: Φεύγω Εγώ αλλά θα στείλω το Άγιο Πνεύμα. Το άγιο πνεύμα λοιπόν είναι ο εκπρόσωπος του Θεού και ο πνευματικός μας. Ούτε οι γεροντάδες ούτε οι ηγούμενοι ούτε ο αρχιεπίσκοπος  ούτε κανείς δεν έχει διοριστεί απ'  τον Θεό ώς εκπρόσωπός του. Άνθρωποι που έχουν το άγιο πνεύμα μπορούμε να πούμε ότι μιλάει το Άγιο Πνεύμα από αυτούς. προς στιγμή είναι  εκπρόσωποι του θεού, αλλά με την οντολογική έννοια. Δηλαδή ισχύει για αυτούς ο λόγος του Α. Παύλου. “δεν ζω εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου”  Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως είναι αλάθητοι.



Το ιστορικό ανδραγάθημα

όποιος δεν γράφει ιστορία, απλώς την μελετάει...

Είμαστε οι καλύτεροι μελετητές της ιστορίας μας. Μόνο που κοιτάμε με μεγεθυντικό φακό τα ανδραγαθήματα των προγόνων μας και με αντεστραμμένο τηλεσκόπιο τα λάθη τους. Και έτσι αναπαράγουμε τα ίδια λάθη. Αλλά αν δεν ρθουμε εις εαυτόν, δεν αντιληφθούμε τα λάθη των προγόνων μας και δεν εστιάσουμε στο πως θα μπορέσουμε να αλλάξουμε ριζικά τρόπο σκέψης (αν δεν μετανοήσουμε δηλαδή) θα συνεχίσουμε τα ίδια και τα ίδια. 

Μαθαίνουμε λοιπόν για την άλωση, αλλά λίγοι δίνουν βάρος στο ότι η άλωση ξεκίνησε από μέσα. Πως το “Χριστιανικό” κράτος είχε σαπίσει τόσο από τον κοσμάκη ως τον αυτοκράτορα που πέντε άτομα δεν βρισκόταν αρεστά στο Θεό. Όμοια ιστορία με διαφορετικούς ηθοποιούς βλέπει κανένας   μετά την επανάσταση, στην Σμύρνη , στον εμφύλιο, στην Κύπρο. Μικροσυμφέροντα μεταξύ μεγάλων και μικρών, φανατισμός, προβοκάτσιες, προδοσίες και ευτυχώς ή δυστυχώς την χαριστική βολή την ρίχνει η Τουρκία ή δια πάντων υπεύθυνη. 
Ως εδώ είναι τα λάθη που πράξαμε απέναντι στους εαυτούς μας. Υπάρχουν και λάθη που πράξαμε απέναντι άλλων. Θα παραθέσω μόνο τρία: Η σφαγή στην Τριπολιτσά το 1821,  η σφαγή στις περιοχές της  Περγάμου και της Μεναιμένης το 1919 και η εισβολή στην Βουλγαρία το 1925. Ήταν περιπτώσεις που είπαμε στον Θεό: Να μας λείπει η αγάπη σου, να μας λείπουν οι εντολές σου. Εμείς θα δράσουμε σύμφωνα με την εκδίκηση και σύμφωνα με το νόμο του ισχυρού. Που είναι λοιπόν η αγάπη προς τους εχθρούς; 
Όλα τα λάθη μας τα πληρώσαμε και τα πληρώνουμε. Στο κάτω κάτω της γραφής τα λάθη των προγόνων μας είναι η καλύτερη κληρονομιά που μας αφήσανε. Μόνο που πρέπει να την αξιοποιήσουμε. Μπορούμε να την κάνουμε πυξίδα και χάρτη και να κινηθούμε μέσα στην ιστορία με σύνεση και προσοχή,  αποφεύγοντας τους υφάλους  ή απλά να την μεγαλώσουμε ώσπου να ρθει μια γενιά άξια να την χρησιμοποιήσει. 



Εμάς όμως... Η Εύα μας φταίει ακόμα.


Όσες φορές και αν έχω κάνει συζήτηση (πολιτική, ιστορική, εκκλησιαστική, περί ειδήσεων) με ανθρώπους τις εκκλησίας, με Ιερείς ή μοναχούς  σχεδόν πάντα καταλήγει στο ότι υπαίτιοι όλων των κακών που μαστίζουν τη χώρα μας είναι κάποιοι άλλοι και αν φταίει κάποιος Έλληνας ή κάποιος  Χριστιανός τότε αυτός είναι  υποκινούμενος από άλλους (Μασόνοι, Τούρκοι, Άγγλοι, Αμερικάνοι, Εβραίοι) και εκεί πάντα λήγει συζήτηση. Είναι γνωστό σαν εικόνα:  ένας άνθρωπος της εκκλησίας ή ένας μοναχός με ύφος αθώας  περιστεράς να καταλήγει στις γνωστές φράσεις: δάκτυλος Εβραίων ήταν, μα το λένε τα πρωτόκολλα των σοφών της Σιών,  μας διοικούν οι μασόνοι, Ντολμές ήταν, πίσω από όλα είναι ο Σιωνισμός και άλλες  πολλές.  Και φυσικά οι Εβραίοι ήταν αυτοί που δημιουργήσαν το Μουσουλμανισμό, αυτοί που κάψανε τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδειας, αυτοί που επιβάλλανε τον Κομουνισμό στη Ρωσία κ.α..

Δεν μπορώ να πω τίποτα πάνω σ' όλα αυτά, μπορεί να έχουν απόλυτο δίκιο και σ' όλες τις συμφορές μας να ήταν μπλεγμένοι. Παρόλα αυτά οι αποδείξεις για πολλές από τις περιπτώσεις είναι ελλιπείς. Πράγμα που με κάνει να πιστεύω πως ίσως και να μην είναι όλα τα πράγματα έτσι, αλλά πλασμένα έτσι από την ευθυνόφοβη φαντασία τους.

Πάντως όπως και να έχουν τα πράγματα πάντα η συζήτηση θα λήξει στο ότι κάποιος άλλος φταίει για τα παθήματά μας και εκεί θα σταματήσει. Ποτέ δεν έχει τύχει να αναλάβουμε έστω και ένα μέρος ευθύνης. Και εδώ μπαίνει το ερώτημα αν εμείς ήμασταν σ' όλα εντάξει θα μπορούσαν αυτοί να δράσουν; Μήπως εμείς μέσω των κακιών μας και της αδιαφορίας μας δημιουργούμε μόνοι μας κατάλληλο χώρο δράσης για αυτούς;

Για μένα όλες αυτές οι συζητήσεις και αυτές οι καταλήξεις είναι η μεγέθυνση μιας φράσης που άκουσα κάποτε από κάποιον:  “Τα δαιμόνια φταίνε που με σπρώξανε στον φόνο...”
Εμείς φταίξαμε παιδιά και αν δεν το παραδεχτούμε δε θα διορθωθούμε ποτέ. Δεν φταίει κάποιος άλλος που το 44 αρχίσαμε γενοκτονία στον εαυτό μας ή που στις αρχές της χιλιετίας υποθηκεύσαμε τα σπίτια μας για να τα διπλασιάσουμε και τώρα φτάσαμε να είμαστε σκλάβοι του χρήματος. 

Μη γελιόμαστε λοιπόν. Και να λείπανε οι  Τούρκοι δε θα λείπει η κακία, και να λείπανε οι Άγγλοι δε θα έλλειπε η διχόνοια και να λείπανε οι Εβραίοι δεν θα έλλειπαν τα τόσα κακά που τους καταλογίζουμε... Από μας λείπουν βιταμίνες που αν τις είχαμε όχι μόνο δεν θα μπορούσαν να μας μολύνουν με διχόνοια, κακία, αθεΐα, απληστία κα. Αλλά εμείς θα τους μεταδίδαμε την αγάπη, ομόνοια και άλλα. Ας κοιτάξουμε λοιπόν τι ακριβώς είναι αυτό που φταίει από τη μεριά μας και τι πατήματα δώσαμε εμείς σ' αυτούς που κατά καιρούς μας βλάπτουνε και ας πάψουμε να ρίχνουμε τις ευθύνες σε άλλους. 

Ας πάψουμε επιτέλους να θεωρούμε τους εαυτούς μας ανίκανα έρμαια των κακών της γης, που άλλοι χάραξαν την ιστορική μας πορεία, κάνοντας έτσι τους εαυτούς μας πιο ευάλωτους σε μελλοντικά παθήματα. Ας σταματήσουμε να ψάχνουμε για το τι λένε τα πρωτόκολλά τους. Αν εμείς δεν τα επαληθεύσουμε δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε. 

Και όσο δε μας λείπει αυτή η λογική θα κοιτάμε την ιστορία άπραγοι, στραμμένοι προς το παρελθόν, στέλνοντας μόνο αποδιοπομπαίους τράγους προς το μέλλον...


Βοήθα Παναγιά μου, 

και 'συ Πατροκοσμά...


Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερο στους “εκκλησιαστικούς” αλλά και μοναστηριακούς κύκλους δεσπόζουν εσχατολογικές συζητήσεις εστιαζόμενες συνήθως στην γνωστή προφητεία περί διάλυσης της Τουρκίας και παραχώρησης της Κωνσταντινούπολης στους Έλληνες. 
Κάθε τρις και λίγο ακούγεται ότι πρέπει να ετοιμαστούμε γιατί ο επικείμενος πόλεμος έρχεται εντός του έτους ή εντός του τριμήνου. Τρέχουν όλοι οι καλοί Χριστιανοί και γεμίζουν αποθήκες με τρόφιμα. Και δώστου φόβος και δώστου συζητήσεις. 
Λένε λοιπόν σ' αυτές τις συζητήσεις ότι 20 εκατομμύρια Τούρκοι θα σκοτωθούν. Και άλλα 20 θα γίνουν Χριστιανοί. Και κάνουνε υπολογισμούς και λένε και λεπτομέρειες. Και ακούει κανείς λόγια όπως: “επιτέλους θα πληρώσουνε οι Τούρκοι τα κακά που κάνανε...”
Πάντως αυτές οι συζητήσεις δεν διακρίνονται από αγάπη προς τους εχθρούς. Μάλλον από χαιρεκακία διακρίνονται και εκδικητικότητα. Πως γίνεται να μιλά κάποιος και να υπολογίζει το θάνατο 20 εκατομμυρίων ανθρώπων και να μη συγκλονίζεται; πως μπορεί κάποιος να χαίρεται με  τον οραματισμό μιας τέτοιας καταστροφής; 
Στην Κωνσταντινούπολη ζούνε αυτή τη στιγμή γύρω στα 17 εκατομμύρια. Αυτοί που ονειρεύονται  το πάρσιμο της και συζητούν αυτά ας αναλογιστούν πως το κάνουν αυτό πάνω από ένα τάφο των 17 εκατομμυρίων. Ας το κάνουν αυτό και ας προσπαθήσουν να ακούσουν συγχρόνως τις κραυγές παιδιών που πεθαίνουν. Πως γίνεται να μιλάς για πράγματα σαν αυτά πίνοντας τον καφέ σου μετά από έναν εσπερινό; 
Να μη σώσει ποτέ η Κωνσταντινούπολη να γίνει Ελληνική. Το έχουμε χάσει το μυαλό μας αλλά φαίνεται έχουμε χάσει και την καρδιά μας. Η καρδιά μας είναι για τον κάθε ένα μας η Κωνσταντινούπολη και αυτή πρέπει να πάρουμε πίσω. Την έχουν κυριέψει οι πιο βάρβαροι Τούρκοι: οι κακίες δηλαδή. 
Η προφητεία αυτή (επαληθευτεί ή όχι) δεν είναι μια θετικού αποτελέσματος προφητεία. Δεν είναι μια προφητεία που για ένα Χριστιανό αρμόζει να χαίρεται στο άκουσμά της.  Είναι μια προφητεία που μόνο για τη μη εκπλήρωσή της θα 'πρεπε να προσευχόμαστε.

Ας έλθουμε λοιπόν σε συναίσθηση, ας αναλογιστούμε την θέση μας. Έχουμε μια χώρα η οποία από πλευρά φυσικής ομορφιάς, κλίματος, ποικιλομορφίας, παραγωγικότητας της γης, πόσιμου νερού παραγωγικότητας της θάλασσας, αρχαιολογικού πλούτου αλλά και κοιτασμάτων είναι μάλλον σε πλεονεκτικότερη θέση σε σχέση με τις υπόλοιπες του κόσμου. Τι κάναμε λοιπόν; ερημώσαμε τα νησιά, δηλητηριάσαμε τη γη και τα νερά, ξεζουμίσαμε τα ποτάμια, κάψαμε τα δάση, γεμίσαμε σκουπίδια τα πάντα,  εξαφανίσαμε τα άγρια ζώα, ερημώσαμε τελείως την ύπαιθρο, καταστρέψαμε την αρχιτεκτονική κληρονομιά των παππούδων μας, χτίσαμε τσιμεντένιες κακάσχημες πόλεις, στοιβάξαμε τις ζωές μας σ' αυτές και τώρα που δεν νοιώθουμε καλά ονειρευόμαστε την Κωνσταντινούπολη “γιατί μας ανήκει”. Και τι καλύτερο έχουμε να προτείνουμε εμείς για αυτήν την πόλη; να την δώσουμε αντικαταβολή να έχουν σπίτι τα παιδιά μας; 
Ή μήπως είμαστε τόσο καλοί Χριστιανοί, ώστε μας αξίζει σαν δώρο από τον Θεό; 

Ας επιστρέψουμε όμως λίγο πάλι στις προφητείες. Οι προφητείες δόθηκαν για να τονώσουν την πίστη του λαού και σε κάποια δύσκολη στιγμή να αισθανθεί πως υπάρχει κάποιος ποιο δυνατός στον οποίο μπορεί να ελπίζει. 
Δεν μας  δόθηκαν ούτε για να υπολογίζουμε πάνω σ' αυτές, ούτε για να τονώσουμε το εθνικό μας αίσθημα, ούτε για να την γλυτώσουμε (εμείς που πιστεύουμε και ο διπλανός μας που δεν πιστεύει ας ψωφίσει...) αποθηκεύοντας συμπυκνωμένα γάλατα και ρύζια στις αποθήκες μας. 
Υπάρχουν πολλές προφητείες θετικές ή αρνητικές που έχουν εκπληρωθεί με πολύ μεγάλη  ακρίβεια. Για να αρχίσουμε με τις θετικές, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός έχει προφητεύσει για την απελευθέρωση, για την έκβαση κάποιων μαχών, για την εξέλιξη της τεχνολογίας και για την εικόνα του σημερινού κόσμου. Έχει προφητεύσει όμως και για την αποχαύνωση των ανθρώπων από την τηλεόραση, για την διαφθορά των Ιερέων και άλλες πολλές που τις αγνοούμε ή τις αποσιωπούμε σκοπίμως. Αλλά αυτά είναι πράγματα για τα οποία θα έπρεπε να ανησυχούμε και να ψάχνουμε τρόπους να αλλάξουμε. 
Καλό θα ήταν να μην ασχολούμαστε πια με τα αλύτρωτα χώματα εκτός Ελλάδας. Πρωτίστως ας ασχοληθούμε με τις ψυχές μας. Μετά ας δούμε τα αλύτρωτα χώματα εντός Ελλάδας. Αυτά που μπορούν να μας δώσουν φτάνουν και περισσεύουν.




Πες μου Χριστιανάκο, υπάρχει ζωή πριν το θάνατο;


Ας δούμε λίγο τα χάλια μας. Ζούμε μέσα στο φόβο, στη καχυποψία, στο ψέμα και στην άγνοια. Μια καλημέρα μας λέει κάποιος και για μας μεταφράζεται ότι κάποιο συμφέρον έχει, κάτι θα θέλει να μας ζητήσει, κάτι θέλει να εξαγοράσει με αυτήν. Ένα χαμόγελο, ένα βλέμμα μας ρίχνει κάποιος και από πίσω για εμάς κρύβεται εμπάθεια, κρύβεται σαρκικότητα. Δεν μπορούμε πια να δεχτούμε ένα ποτήρι ψυχρού ύδατος από κάποιον γιατί μέσα σ' αυτό έχει ρίξει ναρκωτικά...
Τα παιδιά τα μεγαλώνουμε μέσα στο φόβο και τους υπολογισμούς: ο νηπιαγωγός είναι παιδεραστής, οι γείτονες θέλουν να τους δώσουν ναρκωτικά,  τα παιδιά της γειτονιάς είναι φορείς μικροβίων και κακών συνηθειών. Το χώμα λερώνει, αν χαϊδέψεις ένα γατάκι θα πέσουν τα μαλλιά σου... 
Μετά τα στέλνουμε να σπουδάσουν και όταν πηγαίνουν ταξίδι τα βάζουμε σε διαφορετικό λεωφορείο ώστε αν γίνει δυστύχημα να μην χάσουμε και τα δυο...
Περνάνε ένα χρόνο σε συχνή επικοινωνία. Συγχρόνως όμως αυτά γίνονται ναρκομανείς, γίνονται σεξομανείς, πηγαίνουν με 3 κάθε βράδυ ώσπου βαριούνται τα ίδια και τα ίδια και το ρίχνουν στην ομοφυλοφιλία... ξαφνικά μας τα ξεφουρνίζουν όλα.
και όλα αυτά γιατί θεέ μου τα στέλνεις σε μένα; αναρωτιούνται οι γονείς; 

Δεν αγγιζόμαστε, δεν μιλάμε τρυφερά ο ένας στον άλλο. Γίναμε απόμακροι... 

Τελειώνει η εκκλησία και στο προαύλιο οι προσεγγίσεις μας προς τον αδελφό - Χριστιανό κινούνται στα ίδια πλαίσια: 
Καλημέρα, τι κάνετε; 
δόξα το θεό όλα καλά, εσείς; 
Να εμείς έχουμε πρόβλημα με τον μικρό, θα ξέρετε...  
κάτι άκουσα, έχει ο θεός θα βρει το δρόμο του.

Που είναι το αλλήλων τα βάρη βαστάζετε; 
Ποιος από μας θα καθόταν να του πλύνει τα πόδια ο γείτονάς του; Ποιος θα μπορούσε έστω να σκεφτεί να καλέσει τον πλούσιο χριστιανό του μπροστά στασιδιού σε κοινό γεύμα μετά την λειτουργία;
Δεν ζούμε, και ελπίζουμε στη μέλλουσα ζωή... είμαστε οι εργάτες της κόλασης και ελπίζουμε στον παράδεισο... 
Πλέον βέβαια όλοι το νιώθουν πως κάτι δεν πάει καλά. Φταίνε οι παπάδες; Φταίνε οι μοναχοί;  Αλλά όλοι φάγαμε το μήλο, ας μην κατηγορούμε της Εύες που βρέθηκαν να μας το προσφέρουν. 


Η νοθεία


Λέει ο διάβολος στον Αδάμ* “φάε αυτό και θα γίνεις ως Θεός”, και αυτός το τρώει... Το ίδιο κάνουμε και εμείς. Ποτέ ο διάβολος δεν προτείνει κάτι που να φαίνεται δαιμονικό. Πάντοτε προτείνει κάτι θεϊκό, μόνο που αυτό έχει και ένα “ως” από μπροστά. Με απλά λόγια προτείνει κάτι “ως” αγάπη “ως” έρωτα, κάτι “ως” ενότητα, κάτι “ως” Χριστιανός, κάτι “ως” μοναχός, κάτι “ως” κοινωνία. Και σε μεγάλο βαθμό το αποδεχόμαστε.

Για παράδειγμα ένα από τα όργανα του κακού στην εποχή μας είναι η τηλεόραση εκεί δεν είναι δύσκολο κάποιος να διακρίνει αυτό το “ως”. Η αγάπη που προτείνεται μέσα από τα σίριαλ, τις ειδήσεις και τα λοιπά είναι μια διαβεβλημένη αγάπη, μια αγάπη με ημερομηνία λήξης που σήμερα θα ναι έτσι αύριο αλλιώς. Ένα είδος εμπορευματοποιημένου αλλά και πλαστικοποιημένου έρωτα (σε όλα τα επίπεδα, από τα λόγια ως τη σάρκα). Μια αυτιστική στάση ζωής που θέλει τον άνθρωπο αποδέκτη ηδονών αποφεύγοντας πάντα τον πόνο που είναι συνημμένος μ' αυτές. 
Δυστυχώς οι νέο-Χριστιανοί δεν κουράστηκαν και πολύ ψάχνοντας άλλα πράγματα να την αντικαταστήσουν ώστε να μην την έχουν ανάγκη. Οπότε οι αντιστάσεις τους γρήγορα κατέρρευσαν, και η τηλεόραση διείσδυσε στα σαλόνια τους και διδάσκει τα παιδιά τους. 

Το  πόσιμο νερό για να γίνει αηδιαστικό δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, μια σταγόνα λάσπης το θολώνει. Έτσι κάθε αρετή μια σταγόνα κακίας* να έχει, γίνεται αηδιαστική και δυσφημίζεται.  Αυτό είναι και το όπλο του διαβόλου. Προτείνει ένα Χριστιανικό καθ' όλα τρόπο δράσης αλλά με μια σταγόνα λάσπη νοθευμένο. Οι Χριστιανοί τον αποδέχονται, μετά τους εξευτελίζει στα μάτια όλων και στο τέλος βγαίνει το συμπέρασμα: “καλύτερα να μην είναι κάποιος Χριστιανός”


Δεν είμαστε πια αδερφοί...


Τελειώνοντας οι διωγμοί σιγά σιγά χάθηκαν οι κοινότητες και οι συνήθειες των πρώτων Χριστιανών. Η εκκλησία ανέθεσε την κοινωνική της διάσταση στα συστήματα του κράτους που τότε ταίριαζε ίσως κάπως. Μετά την ξεχάσαμε εντελώς και ίσως πια να μη την θεωρούμε καν της εκκλησίας. Τα κράτη όμως δεν είναι το σώμα του Χριστού και γρήγορα αλλάζουνε ιδέες, θρησκείες, βασιλιάδες και σημαίες. Και έτσι πλέον χάσαμε εντελώς την κοινωνική μας διάσταση. Δηλαδή πάψαμε πια να είμαστε η εκκλησία. Η εκκλησία πλέον για όλους  είναι κάτι αφηρημένο κάτι απόμακρο. Πια είμαστε ''άτομα της εκκλησίας'' δηλαδή ξεχωριστές μονάδες. Πάψαμε να αλληλοαποκαλούμαστε αδερφοί... 

Στη σύγχρονη εκκλησία που είναι οι αγάπες; ποιος μιλάει πια για κοινοκτημοσύνη, για κοινές τράπεζες και για life shearing;  ούτε έκφραση δεν έχουμε στα ελληνικά... 
Σε ποιο κύρηγμα ακούγεται η εντολή ''ο έχων δύο... να δώσει στον μη έχοντα''.  Για μας αυτό εκπληρώνεται ρίχνοντας κανά κέρμα στο φιλόπτωχο...  Δεν είναι έτσι όμως τα πράγματα στα αλήθεια και ούτε μπορούμε να περιορίσουμε την εντολή αυτή στα μόνο υλικά. Αν νοιώθαμε μέλη του ίδιου σώματος η εντολή θα μεταφραζόταν: αυτός που έχει πόδια ας δώσει κίνηση σ' αυτόν που δεν έχει. αυτός που έχει μάτια ας τα μοιραστεί με τον τυφλό γειτονά του. Αυτός που έχει δυο χαρές ας τις μοιραστεί μ' αυτόν που δεν έχει...

Ξεχάσαμε το πάθημα του Ανανία και της Σαπφείρας. Το ξεχάσαμε εντελώς. Και παθαίνουμε ακριβώς το ίδιο, μόνο που ο δικός μας θάνατος είναι αργός και ατελείωτος. Είμαστε νεκροί χρόνια τώρα και σκορπίζουμε σαπίλα και μικρόβια στους γύρω μας και στα παιδιά μας.

Πηγαίνουμε στους ναούς, γυρίζουμε. Δεν ξέρουμε ποιος είναι ο άνθρωπος με τον οποίο κοινωνάμε μαζί. Δεν ξέρουμε ποιος μένει δίπλα μας. Δεν ξέρουμε καν ποιος έχει ανάγκη το δεύτερο και τρίτο χιτώνα – την δεύτερη και τρίτη χαρά μας, και καλύτερα που δεν ξέρουμε.  Παρ' όλα αυτά όμως είμαστε όλοι μέλη του σώματος του Χριστού.

Και έτσι αν δούμε το παρελθόν μας καταλαβαίνουμε πως έχουμε χάσει εντελώς τον μπούσουλα. Τον έλεγχο των ζωών μας στον μεγαλύτερο βαθμό τον έχουμε παραχωρήσει σε άλλους. Δρούμε ή μάλλον μόνο αντιδρούμε κάποιες φορές, σποραδικά (για καμιά ταυτότητα) με μια αντίδραση ξερή χωρίς αυτή η αντίδραση να έχει να προτείνει κάτι.  
Γυρίζουμε πού και πού αντίθετα στη ροή του ποταμιού που μας έχουν βάλει  κάνουμε ένα δυο βήματα προς τα πίσω και μετά πάλι στη ροή. 
Έτσι, μας λένε: πρέπει να μην συζητάτε πια με τον γείτονα αλλά να ακούτε τον τάδε Αθηναίο  δημοσιογράφο – καμιά αντιπρόταση.
Μας λένε πρέπει να φύγετε από τα χωριά σας να πάτε να στοιβαχτήτε στις πόλεις, να ζείτε πλέον σαν αρουραίοι- καμιά αντιπρόταση.
Μας λένε ότι πρέπει να δουλεύουν και οι δυο γονείς και να μεγαλώνουν τα παιδιά σε παιδικούς σταθμούς -  καμιά αντιπρόταση. 
Που είναι η εκκλησιά στον τρόπο ζωής μας;

Το κενό αυτό μας στοίχισε πολλά πρόσφατα αλλά και παλιότερα. Αυτό το κενό ήταν που έφερε τη βυζαντινή Αυτοκρατορία στις διάφορες φάσεις αποσύνθεσης και  παρακμής,  άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους  και στο τέλος βλέπουμε μια χριστιανική Αυτοκρατορία να είναι γεμάτη με ανισότητες πολύ μεγάλες. Από την μια σκλάβοι Χριστιανοί και από την άλλη ευγενείς που είχαν τόσο χρυσάφι που και ο ίδιος ο Μωάμεθ έμεινε σαστισμένος όταν το αντίκρισε. Ε, λοιπόν γίνετε σκλάβοι όλοι για 400 χρόνια όλοι μπας και μάθετε...

Αφού ελευθερωθήκαμε, το ότι δεν ήμασταν - δεν νοιώθαμε αδερφοί, μας οδήγησε στην κατάσταση να έχουμε ανάγκη επιβολής ξένου βασιλέα. Αυτό το κενό έκανε πρόσφορο το έδαφος για διχόνοιες και μας οδήγησε στον εμφύλιο. Σ' αυτό το κενό μπόρεσε να βλαστήσει ο κομουνισμός στην ορθόδοξη Ρωσία. 
Τι είναι πιο στενό, σε τι υπάρχει μεγαλύτερο μοίρασμα; στο να είναι τα πρόσωπα της κοινωνίας αδερφοί ή σύντροφοι; ε λοιπόν στην εκκλησία δόθηκε η κλήση να είναι αδερφοί. Το ότι ακούστηκε η προσφώνηση “σύντροφε” στους κόλπους ενός “Χριστιανικού κράτους” ξεσκέπασε τελείως την υποκρισία μας. Γιατί αν η  “Χριστιανική μας κοινωνία” ως σύνολο εκπλήρωνε τις εντολές του Χριστού δεν θα υπήρχε περίπτωση να ακουγόταν σοσιαλιστική – κομουνιστική πρόταση. 

Και τώρα βλέπουμε την “εκκλησία” να ζητά από το  κράτος να την φιλοξενήσει στους κόλπους του και στα συστήματά του. Παρακαλάει να μην βγουν οι εικόνες απ' τα σχολεία, να λέγεται η προσευχή και άλλα πολλά. Δηλαδή προσπαθεί να αναθέσει σε ένα κράτος άθεο, σκληρό και απάνθρωπο το ρόλο του ιεραποστόλου της. Ξεχνά ότι τα κράτη είναι δημιούργημα ανθρώπινο και ότι στους ανθρώπους δεν μπορούμε να πούμε παρά το “όστις θέλει πίσω μου ελθείν”. 

Αν δεν γίνει κάτι καινό στον τομέα της κοινωνικής ζωής, θα μείνουμε με το κενό. Δηλαδή δεν έχουμε κάτι να προτείνουμε έμπρακτα, κάποιος άλλος θα προτείνει κάτι άλλο (ίσως όχι  πολύ καλό) και έτσι ένα νέου τύπου κοινωνικό σύστημα  με  όπλο του πια και την παγκοσμιοποίηση θα ευδοκιμήσει και εμείς εκτός του ότι θα ήμαστε συμμέτοχοι σ' αυτό, το μόνο που θα κάνουμε θα είναι αντίδραση ξέρη μη έχοντας τίποτα να προτείνουμε.


Τι κάνουμε τώρα;


Πρώτα από όλα πρέπει να δούμε τα χάλια μας ότι φτάσαμε δηλαδή με τις πράξεις μας να αποδεχτούμε έναν χριστιανισμό χωρίς πλησίον - έναν αυτιστικό χριστιανισμό. Όμως  Χριστιανισμός χωρίς πλησίον = Χριστιανισμός χωρίς Χριστό.
Πρέπει να αποκτήσουμε κάποια οράματα. Όσον αφορά την κοινωνική ζωή κάποιο κοινωνικό όραμα. Και όταν λέμε για κοινωνικό όραμα δεν εννοούμε καμιά επανάσταση ούτε δημιουργία κάποιου Χριστιανικού συστήματος. Σπορά χρειάζεται να γίνει με τους λόγους και τις εντολές που για χρόνια δεν τα σπέρνανε-γιατί δεν βόλευε.
Μιλάμε πρώτα - πρώτα για την θύμηση της ξεχασμένης εντολής που μας έδωσε ο Χριστός φεύγοντας. ''Να γίνεται ένα όπως είμαι και γω με τον πατέρα μου''. Σε πρώτο βαθμό μόνο η θύμηση της εντολής αυτής είναι αρκετή. Ας αισθανθούμε όλοι ότι αυτό θέλει από εμάς ο Χριστός. 
Μιλάμε επίσης για την ενεργοποίηση του καθένα μας ως μέλος του ίδιου σώματος. Και όσο δεν συμβαίνει αυτό - ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις- μας δείχνει ότι έχουμε χάσει εντελώς την πορεία μας. 
Είναι καιρός να μειωθούν τα κηρύγματα περί ηθικής και να αυξηθούν τα κηρύγματα που περιέχουν την λέξη πλησίον, μοίρασμα και ενότητα.
Στην εκκλησία μας τα τελευταία χρόνια υπήρξαν πολλοί πρωταθλητές, πράγμα που δείχνει ότι δεν πάνε όλα στραβά – υπάρχει ελπίδα. Αλλά η εκκλησία δεν είναι μόνο για τους πρωταθλητές, η εκκλησία είναι για τους πάντες. Σ' αυτούς τους πάντες λοιπόν πρέπει να γίνει σπορά με παραδείγματα.