Το μεγαλύτερο γεγονός της επίγειας ζωής µας είναι αναµφισβήτητα το βάπτισμα µας. Την ημέρα που βαπτισθήκαμε αρνηθήκαµε το διάβολο, τα έργα του, τη λατρεία του, το σκοτάδι του και ενωθήκαµε µε τον Χριστό μπολιαστήκαμε στο Πανάγιο Σώμα Του, την εκκλησία. Με άλλα λόγια γίναμε παιδιά του Θεού-Πατέρα, µέλη της δικής Του οικογένειας και ξεκινήσαμε µια πνευματική πορεία, που σκοπό έχει την τελείωση µας, την θέωσή μας. Η πνευµατική όµως αυτή πορεία, πολλές φορές διακόπτεται από την αμέλεια µας και την αμαρτία. Ξεχνάμε τις δωρεές και την αγάπη του Θεού, λησµονούµε τις υποσχέσεις που δώσαµε στο άγιο βάπτισµα και ξαναγυρνάµε στην δουλεία της αμαρτίας. Όμως ο φιλάνθρωπος Θεός, γνωρίζοντας την αδυναμία µας, µας προσφέρει την δυνατότητα να επιστρέψουµε πάλι κοντά Του, να διορθώσουμε την πορεία µας, να γιατρέψουμε τις πληγές µας. Και αυτό επιτυγχάνεται µε το μυστήριο της μετανοίας και εξομολογήσεως.
Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΗΣ
Αμαρτία δεν είναι απλά και μόνον η παράβαση κάποιων νόμων, ή η παράλειψη κάποιων καθηκόντος. Στην παραβολή του ασώτου ο Χριστός µας δείχνει ότι η αμαρτία είναι κάτι πολύ βαθύτερο. Είναι µια ανταρσία, µια επανάσταση, και κατά συνέπεια, µια απομάκρυνση από τον Θεό Πατέρα και την εκκλησία Του.
Οι καρποί αυτής της απομάκρυνσης είναι εξαιρετικά πικροί. Η απομάκρυνση από τον Θεό σημαίνει θάνατο. Γι' αυτό και αμαρτία, σε τελευταία ανάλυση, είναι κάθε ενέργεια αυτοκαταστροφής. "Τα οψώνια της αμαρτίας θάνατος".
Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Η μετάνοια είναι ένα δεύτερο βάπτισμα ή ανανέωση του βαπτίσματος. Δεν είναι µια τυπική εξομολόγηση που κάνει κανείς πριν τις μεγάλες γιορτές ή κάτω από σκληρές ψυχολογικές συνθήκες. Όπως το λέει η λέξη, μετάνοια (µετανοώ) σημαίνει την ολοκληρωτική αλλαγή ζωής, την άρνηση της αµαρτίας, την αλλαγή της νοοτροπίας. Εάν δεν θελήσουμε να αποµακρυνθούµε από την αμαρτία και να αλλάξουμε ζωή, τότε η μετάνοια µας δεν είναι αληθινή.
Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ
Αν η μετάνοια είναι το πρώτο µέρος του µυστηρίου, το δεύτερο είναι η εξομολόγηση, δηλαδή, η ενώπιον του πνευματικού ομολογία των αμαρτιών µας.
Εξομολόγηση, µε απλά λόγια, είναι το άδειασμα του δηλητηρίου. Όταν πιει κανείς δηλητήριο δεν υπάρχει άλλη λύση. Το ίδιο και η εξοµολόγηση. Εκεί βγάζουμε το δηλητήριο της αµαρτίας. Ξεγυµνώνουµε την ψυχή μας, αποκαλύπτουμε τις πληγές μας, ομολογούμε την αρρώστια μας, προσκομίζουμε τον προσωπικό μας πόνο.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Σε πολλά θέματα της πίστης μας, παρόλο που λεγόμαστε Χριστιανοί, έχουμε μεγάλη άγνοια, ειδικά όμως στο θέμα της μετάνοιας και εξομολόγησης, η άγνοια και η επιπολαιότητα, βρίσκονται στον μεγαλύτερο βαθμό. Οι περισσότεροι προσερχόμαστε στο εξομολογητήριο εντελώς ανέτοιμοι. Ζητάμε από τον ιερέα να μας ρωτήσει αυτός, σα νάναι η εξομολόγηση ανακριτικό γραφείο. Ή προσερχόμαστε στην εξομολόγηση για να πούμε πόσο καλοί άνθρωποι είμαστε και πόσες καλοσύνες έχουμε κάνει. Η στάση αυτή δείχνει πως δεν έχουμε επιχειρήσει μια μικρή, έστω, προετοιμασία και γνήσια αυτοκριτική. Αν θέλουμε νάμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, δεν υπάρχει αμαρτία που να μην την έχουμε κάνει με κάποιο τρόπο. Μια προσεκτική και ειλικρινής εξέταση της καρδιάς μας, θα μας δείξει πως μέσα μας φωλιάζουν πλήθη παθών και αμαρτιών.
Γιατί, βέβαια, η πραγματική αμαρτωλότητα δεν είναι μόνον η εξωτερική συμπεριφορά, αλλά η εσωτερική διάθεση και εμπάθεια.
ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ
Είναι, λοιπόν, απαραίτητο πριν προσέλθουμε στον πνευματικό, να καθίσουμε σ' ένα ήσυχο μέρος, να προσευχηθούμε θερμά στον Θεό να μας δώσει αληθινή μετάνοια, να φωτίσει τα κρυπτά των καρδιών μας και να κάνουμε μια όσο το δυνατόν τίμια βυθοσκόπηση. Στην προσπάθεια μας αυτή θα μας βοηθήσουν πολύ μερικά κείμενα της εκκλησίας μας, όπως η ανάγνωση των 10 εντολών, της επί του όρους ομιλίας του Κυρίου, των ευχών της θείας μεταλήψεως. Ολ' αυτά είναι ένας καθρέπτης, μέσα από τον οποίο μπορούμε να δούμε τον εσωτερικό μας κόσμο.
Την εξαγόρευσή μας μπορούμε να την υποδιαιρέσουμε σε τρεις βασικούς τομείς:
α) Η σχέση μας με τον Θεό.
Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΗΣ
Αμαρτία δεν είναι απλά και μόνον η παράβαση κάποιων νόμων, ή η παράλειψη κάποιων καθηκόντος. Στην παραβολή του ασώτου ο Χριστός µας δείχνει ότι η αμαρτία είναι κάτι πολύ βαθύτερο. Είναι µια ανταρσία, µια επανάσταση, και κατά συνέπεια, µια απομάκρυνση από τον Θεό Πατέρα και την εκκλησία Του.
Οι καρποί αυτής της απομάκρυνσης είναι εξαιρετικά πικροί. Η απομάκρυνση από τον Θεό σημαίνει θάνατο. Γι' αυτό και αμαρτία, σε τελευταία ανάλυση, είναι κάθε ενέργεια αυτοκαταστροφής. "Τα οψώνια της αμαρτίας θάνατος".
Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Η μετάνοια είναι ένα δεύτερο βάπτισμα ή ανανέωση του βαπτίσματος. Δεν είναι µια τυπική εξομολόγηση που κάνει κανείς πριν τις μεγάλες γιορτές ή κάτω από σκληρές ψυχολογικές συνθήκες. Όπως το λέει η λέξη, μετάνοια (µετανοώ) σημαίνει την ολοκληρωτική αλλαγή ζωής, την άρνηση της αµαρτίας, την αλλαγή της νοοτροπίας. Εάν δεν θελήσουμε να αποµακρυνθούµε από την αμαρτία και να αλλάξουμε ζωή, τότε η μετάνοια µας δεν είναι αληθινή.
Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ
Αν η μετάνοια είναι το πρώτο µέρος του µυστηρίου, το δεύτερο είναι η εξομολόγηση, δηλαδή, η ενώπιον του πνευματικού ομολογία των αμαρτιών µας.
Εξομολόγηση, µε απλά λόγια, είναι το άδειασμα του δηλητηρίου. Όταν πιει κανείς δηλητήριο δεν υπάρχει άλλη λύση. Το ίδιο και η εξοµολόγηση. Εκεί βγάζουμε το δηλητήριο της αµαρτίας. Ξεγυµνώνουµε την ψυχή μας, αποκαλύπτουμε τις πληγές μας, ομολογούμε την αρρώστια μας, προσκομίζουμε τον προσωπικό μας πόνο.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Σε πολλά θέματα της πίστης μας, παρόλο που λεγόμαστε Χριστιανοί, έχουμε μεγάλη άγνοια, ειδικά όμως στο θέμα της μετάνοιας και εξομολόγησης, η άγνοια και η επιπολαιότητα, βρίσκονται στον μεγαλύτερο βαθμό. Οι περισσότεροι προσερχόμαστε στο εξομολογητήριο εντελώς ανέτοιμοι. Ζητάμε από τον ιερέα να μας ρωτήσει αυτός, σα νάναι η εξομολόγηση ανακριτικό γραφείο. Ή προσερχόμαστε στην εξομολόγηση για να πούμε πόσο καλοί άνθρωποι είμαστε και πόσες καλοσύνες έχουμε κάνει. Η στάση αυτή δείχνει πως δεν έχουμε επιχειρήσει μια μικρή, έστω, προετοιμασία και γνήσια αυτοκριτική. Αν θέλουμε νάμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, δεν υπάρχει αμαρτία που να μην την έχουμε κάνει με κάποιο τρόπο. Μια προσεκτική και ειλικρινής εξέταση της καρδιάς μας, θα μας δείξει πως μέσα μας φωλιάζουν πλήθη παθών και αμαρτιών.
Γιατί, βέβαια, η πραγματική αμαρτωλότητα δεν είναι μόνον η εξωτερική συμπεριφορά, αλλά η εσωτερική διάθεση και εμπάθεια.
ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ
Είναι, λοιπόν, απαραίτητο πριν προσέλθουμε στον πνευματικό, να καθίσουμε σ' ένα ήσυχο μέρος, να προσευχηθούμε θερμά στον Θεό να μας δώσει αληθινή μετάνοια, να φωτίσει τα κρυπτά των καρδιών μας και να κάνουμε μια όσο το δυνατόν τίμια βυθοσκόπηση. Στην προσπάθεια μας αυτή θα μας βοηθήσουν πολύ μερικά κείμενα της εκκλησίας μας, όπως η ανάγνωση των 10 εντολών, της επί του όρους ομιλίας του Κυρίου, των ευχών της θείας μεταλήψεως. Ολ' αυτά είναι ένας καθρέπτης, μέσα από τον οποίο μπορούμε να δούμε τον εσωτερικό μας κόσμο.
Την εξαγόρευσή μας μπορούμε να την υποδιαιρέσουμε σε τρεις βασικούς τομείς:
α) Η σχέση μας με τον Θεό.
- Έλλειψη ζωντανής σχέσης με τον Θεό.
- Κλονισμός της πίστεως και εμπιστοσύνης στο Θεό και στην πρόνοια Του, στις οποιεσδήποτε δυσκoλίες.
- Ζητήματα πίστεως, αδυναμίας, αμφιβολίας, ολιγοπιστίας.
- Αδιαφορία για την προσευχή, νηστεία, θεία λατρεία, εκκλησιασμό, συχνή θεία μετάληψη.
- Αδιαφορία για την μελέτη της αγίας Γραφής και πνευματικών βιβλίων.
- Γογγυσμοί κατά του Θεού, βλασφημία, ή λογισμοί βλασφημίας.
- Όρκος, επιορκία, ψευδορκία, ταξίματα.
- Μαγεία, μαντεία, αστρολογία κ.λ.π., πίστη στις προλήψεις, στην τύχη, στα όνειρα.
β) Η σχέση μας με τον πλησίον.
- Έλλειψη αγάπης για τον πλησίον, αδιαφορία γι' αυτόν, υποτίμηση, περιφρόνηση.
- Μίσος, φθόνος, χαιρεκακία, έχθρα, μνησικακία, εκδικητικότητα, ανταπόδοση κακού, σκληρότητα, ασυγχωρησία, πικρία, ζήλεια.
- Εριστικότητα, φιλονικία, κατάρες, ύβρεις, ειρωνεία, εμπαιγμός, κοροϊδία, χειροδικία, φόνος.
- Κατάκριση, καταλαλιά, ιεροκατηγορία, συκοφαντία, ραδιουργία, καχυποψία.
- Ψεύδος, ανειλικρίνεια, ανεντιμότητα.
- Κλοπή, κατάχρηση, καταστροφή ξένης περιουσία, κακομεταχείριση της δημιουργίας του Θεού.
- Αγνωμοσύνη, αχαριστία, αναίδεια, θρασύτητα, έλλειψη σεβασμού σε γονείς, προϊσταμένους, ιερείς κ.λ.π.
- Σκανδαλισμός άλλων με τη ζωή μας, τη συμπεριφορά μας, την προκλητική εμφάνιση.
- Παράλειψη καλού και ελεημοσύνης.
γ) Στην οικογένεια:
- Έλλειψη αγάπης, πνεύματος θυσίας, υποχωρητικότητας και αλληλοκατανόησης.
- Έλλειψη ενδιαφέροντος, καλοσύνης και χρόνου για τον σύζυγο και τα παιδιά.
- Εριστικότητα, πείσμα, υπονόμευση συζύγου. Αδιαφορία για την ανατροφή και χριστιανική αγωγή των παιδιών.
- Παράλογες και εγωιστικές απαιτήσεις από σύζυγο και παιδιά.
- Άκαιρες, πιεστικές, και αδικαιολόγητες επεμβάσεις στη ζωή και στις αποφάσεις των παιδιών, ή στις οικογένειές τους. Υπονόμευση των προσπαθειών τους και του δεσμού τους.
Μοιχεία.
δ) Στο επάγγελμα:
- Απάτη, νοθεία στην εργασία ή στο εμπόρευμα.
- Αισχροκέρδεια, κατάχρηση, παρανομία, τοκογλυφία, απόκρυψη εµπορευµάτων, κλοπή.
- Ανεντιµότητα στις συναλλαγές, δολιότητα επαγγέλματος.
- Κακομεταχείριση, εκμετάλλευση, αδικία σε βάρος των υπαλλήλων, εργατών, υφισταµένων.
- Προσωποληψία.
ε) Η σχέση µας µε τον εαυτό µας.
- Αδιαφορία για την πνευματική ζωή και κατάρτισή µας.
- Ανευθυνότητα, ραθυμία, ακηδία, αμέλεια.
- Διασκεδάσεις, χαρτοπαιξία, γαστριμαργία, λαιμαργία, µέθη, ναρκωτικά.
- Φιλαργυρία, απληστία, πλεονεξία, πλούτος, καταναλωτική µανία, πολυτέλεια, επιδίωξη βολέματος, ατομισμός.
- Υποκρισία.
- Αισχρολογία, αργολογία, φλυαρία, θυμός, οργή.
- Υπερηφάνεια, οίηση, εγωισμός, υπεροψία, µαταιοδοξία, κενοδοξία, φιλαρχία, ιδιοτροπία, µεγαλοµανία, µεγαλοστοµία, φιλαρέσκεια, επιδίωξη επαίνων, πείσμα, ισχυρογνωμοσύνη, δαιμονική αυτοπεποίθηση, ιδιοτροπία.
- Αμαρτία και πειρασμοί της σάρκας. Έλλειψη σεβασμού στο σώμα, που είναι ο ναός του Αγίου Πνεύματος.
- Ανάγνωση ανήθικων περιοδικών, βιβλίων κ.λ.π. ή θέαση ανήθικων κινηµατογραφικών, θεατρικών, τηλεοπτικών έργων.
- Ανήθικες σκέψεις, λογισμοί, φαντασία, πορνεία, μοιχεία, αυνανισμός, κ.λ.π. σαρκικά αµαρτήµατα.
- Έκτρωση.
Αφού, λοιπόν, εξετάσουμε τον εαυτό µας µε ειλικρίνεια, ας γράψουμε σ' ένα χαρτί, ότι συλλέξαμε απ' αυτή την έρευνα και ύστερα ας προστρέξουμε στον πνευματικό.
ΕΜΠΟΔΙΑ-ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΕΣ-ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ
Ο δρόμος της επιστροφής δεν είναι χωρίς εμπόδια. Ενώ κατά βάθος μπορεί να επιθυµούµε την επιστροφή µας, δεν κάνουμε το σωτήριο βήμα. Αναβάλλουμε την εξομολόγηση, προσπαθώντας µε διάφορες δικαιολογία για να καθησυχάσουμε τη συνείδησή µας. Είναι συνηθισμένες
οι δικαιολογίες.
"Γιατί να εξομολογηθώ δεν σκότωσα, δεν έκλεψα." ή "εγώ τα λέω στην εικόνα ..." κ.λ.π.
Άλλοι, πάλι, διστάζουμε από ντροπή, ή απόγνωση. Άλλοι ζητούμε από τον ιερέα να µας διαβάσει ευχέλαιο ή μόνον την συγχωρητική ευχή. Όμως μάταια προσπαθούμε να καθησυχάσουμε τη συνείδησή µας. Δικαιολογίες µπορούµε να βρούμε άπειρες. Η καρδιά µας όμως μόνον µε την αληθινή µμετάνοια μπορεί να αναπαυτεί.
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ
Όταν είμαστε έτοιμοι για το μεγάλο βήμα, ας προστρέξουμε στον πνευματικό, που θα τον νιώσουμε σαν πατέρα και ας του ανοίξουμε την καρδιά µας. Για να είναι ευπρόσδεκτη από τον Θεό η εξομολόγηση µας, πρέπει να γίνει µε ταπείνωση, µε φόβο Θεού, µε ειλικρίνεια, µε ακρίβεια, χωρίς υπερβολές. Ας έχουμε υπόψη µας ότι κατά την ιερή ώρα της εξομολόγησης:
α. Δεν µεταφέρουµε ευθύνες σε άλλους, δεν αναφέρουµε άλλους, ούτε ... εξοµολογούµαστε τα αµαρτήµατα άλλων. Αναλαµβάνουµε όλη την ευθύνη και αποφεύγουµε τις δικαιολογίες και τα µισόλογα.
β. Δεν αρχίζουμε ιστορίες ολόκληρες και εκτεταμένες περιγραφές. Είμαστε σύντομοι και συγκεκριμένοι.
γ. Δεν εξοµολογούμαστε γενικά και αόριστα (π.χ. "Είμαι πολύ αμαρτωλός", ή "όλες τις αμαρτίες τις έχω κάνει"). Αναφέρουμε συγκεκριμένα σε τι βρεθήκαμε ανάξιοι της αγάπης του Θεού.
δ. Δεν αναφέρουμε τα καλά µας έργα και τις; (ανύπαρκτες) "αρετές" µας.
ε. Δεν αναφέρουμε αμαρτία που έχουμε εξομολογηθεί (εκτός και αν τις επαναλάβαμε).
στ. Δεν αποκρύπτουμε τίποτα, γιατί έτσι εµπαίζουµε το μυστήριο.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ
Ο πνευματικός µας πατέρας, αφού µας ακούσει, θα µας συμβουλεύσει και θα µας κατατοπίσει πώς θα αγωνιστούμε και πώς θα διορθώσουμε την πορεία µας. Πιθανόν να µας δώσει κάποιο επιτίμιο. Αυτό δεν έχει χαρακτήρα τιμωρίας, ή εξιλέωσης. Το επιτίμιο είναι πνευματικό φάρμακο και πνευματικό αγώνισμα που θα µας βοηθήσει αποτελεσματικά, γι αυτό και πρέπει να το δεχόµαστε µε ευγνωμοσύνη και να το τηρούμε µε επιμέλεια και ακρίβεια.
Στο τέλος ο πνευματικός µας θα µας διαβάσει την συγχωρητική ευχή και θα αποκατασταθούμε στο πατρικό σπίτι, στην οικογένεια του Θεού Πατέρα. Και ο ουράνιος Πατέρας ετοιμάζει και µας παραθέτει ουράνια τράπεζα. Μας κάνει κοινωνούς του σώματος και αίματος Του. Μας ενώνει µε τους άλλους αδελφούς µας.
ΜΕΤΑΝΟΙΑ: ΕΝΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ
Πολλοί ρωτούν: "Κάθε πότε πρέπει να εξοµολογούµαστε"; Θα απαντήσουμε πολύ απλά: Όποτε έχουμε κάτι. Ούτε αραιά και σπάνια, αλλά ούτε και µε το παραμικρό. Αν π.χ. πέσουμε και χτυπήσουμε και το τραύμα είναι μικρό, δεν χρειάζεται να ενοχλήσουμε τον γιατρό. Αν το τραύμα είναι μεγάλο, τότε σίγουρα θα τον επισκεφθούμε.
Αφού, λοιπόν, τα καθημερινά αµαρτήµατα δεν µπορούµε εύκολα να τα αποφύγουμε, θα προσπαθήσουµε να ζούμε σε συνεχή μετάνοια και τακτική εξομολόγηση. Χρονικές συνταγές δεν υπάρχουν. Ο καθένας έχει την ιδιαιτερότητά του, τις δικές του ανάγκες και µπορούµε µε τον πνευματικό µας πατέρα να βρούμε την χρυσή τομή.
Τέλος ας μην ξεχνάμε ότι η μετάνοια είναι ένας ατελείωτος δρόμος, µια διαρκής κατάσταση, που δεν σταματάει ποτέ. Δεν υπάρχει τέλος στη μετάνοια, γιατί τούτο θα σήμαινε τέλεια ομοίωση µε τον Θεό. Έτσι την έζησαν οι άγιοι της εκκλησίας µας. Έτσι ας προσπαθήσουμε να την ζήσουμε και εμείς. Αυτή ας είναι και η προσευχή µας: "Κύριε, δώρησαί µοι µετάνοιαν ολόκληρον και καρδίαν επίπονον εις αναζητήσην σου".
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΑΓΜΑΤΑ 32200 ΘΗΒΑ ΤΗΛ: 2262-71 249