Η εμπειρία της "αστρικής προβολής" κατά την Ορθόδοξη πίστη
Μερικές φορές με ειδικές τεχνικές, συνήθως όμως απροσδόκητα και απρόσκλητα, συμβαίνει στον καθένα μας. Και σαν απρόσκλητος επισκέπτης, αφήνει προβληματισμό και συνήθως φόβο... Τι συμβαίνει; Και τι λέει (εν περιλήψει) η εμπειρία των αγίων της Εκκλησίας για τέτοια φαινόμενα;
Μια γενική περιγραφή
Η Χριστιανική ερμηνεία του φαινομένου
Περί πνευματικών εμπειριών
Μέσα σε ατμόσφαιρα υποβολής δημιουργείται η σφοδρά επιθυμία αποκτήσεως τέτοιων εμπειριών. Ταυτόχρονα ασκείται ισχυρή ψυχολογική πίεση που προέρχεται από την "πεποίθηση" πως οι εμπειρίες αυτές αποτελούν απαραίτητο εξωτερικό σημείο της "σωτηρίας" και επομένως η έλλειψη των αποτελεί απόδειξη ανωριμότητας και πνευματικής πτώχειας. Με αυτό τον τρόπο τα άτομα οδηγούνται αναγκαστικά σε παρόμοιες υποκειμενικές καταστάσεις, αντίστοιχες με τις "εμπειρίες", που υπόσχεται η κάθε ομάδα. Και σ' αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος το άτομο να πέσει σε υπέρμετρη υπερηφάνεια και να γίνει θύμα δαιμονικών επιρροών. Είναι λοιπόν ανάγκη να εξετάσουμε κατά πόσον υπάρχουν κριτήρια, που να μας βοηθούν να κρίνουμε αν μια εμπειρία αποτελεί καρπό της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος και είναι συνεπώς γνήσια ή αν δεν έχει σχέση με το Πνεύμα του Θεού.
Η Γραφή μας παρακινεί να είμαστε προσεκτικοί στα διάφορα "πνεύματα" και στις "εμπειρίες" που προκαλούν, και να μην πιστεύουμε "παντί πνεύματι", αλλά να δοκιμάζουμε τα πνεύματα "ει εκ του Θεού εστίν, ότι πολλοί ψευδοπροφήται εξεληλύθασιν εις τον κόσμον" (Α' Ιω. δ' 1). Ποιο είναι το "μέτρο" γνησιότητος ενός "πνεύματος"; "Εν τούτω γινώσκετε το πνεύμα του Θεου, παν πνεύμα ο ομολογεί Ιησουν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα, εκ του Θεού εστί και παν πνεύμα ο μη ομολογεί τον Ιησούν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα εκ του Θεού ουκ εστί και τούτο εστί το πνεύμα του αντίχριστου ο ακηκόατε ότι έρχεται, και νυν εν τω κόσμω εστίν ήδη" (Α' Ιω. δ' 2-3).
Η διαχωριστική γραμμή είναι το πρόσωπο του Χριστού, όχι η "κατάσταση Χριστού" η "χριστική κατάσταση", αλλά το μοναδικό και ανεπανάληπτο πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Έξω από το πρόσωπο αυτό δεν υπάρχει σωτηρία και γνήσια πνευματική εμπειρία (Ματθ. α' 21. Πράξ. δ' 12. Γ 43. Α' Τϊμ. β' 5-6). Όσοι τοποθετούν τον Χριστό δίπλα σε άλλα ονόματα εξωχριστιανικής θρησκευτικής προελεύσεως, δεν κινούνται στο χώρο της χριστιανικής πίστεως και επομένως οι εμπειρίες τους δεν έχουν αξία για τον χριστιανό.
Ένα δεύτερο "μέτρο" της γνησιότητος των πνευματικών εμπειριών είναι για το χριστιανό η διδαχή του Χριστού, η οποία δεν είναι δυνατόν να συγκριθεί με τη διδαχή οποιωνδήποτε "Δασκάλων", γιατί είναι όντως "καινή" (Μαρκ. α' 27) και οδηγεί τους πιστούς στην κυριότητα του Χριστού (Α' Κορ. ιβ' 3) και στην υιοθεσία (Ρωμ. η' 14-17. Γαλ. γ' 26-27), δηλαδή στη Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. "Πας ο παραβαίνων και μη μένων εν τη διδαχή του Χριστού Θεόν ουκ έχει' ο μένων εν τη διδαχή του Χριστού, ούτος και τον Πατέρα και τον Υιόν έχει. Ει τις έρχεται προς υμάς και ταύτην την διδαχήν ου φέρει, μη λαμβάνετε αυτόν εις οικίαν..." (Β' Ιω. 9-10).
Πηγή της θεολογίας είναι το Άγιο Πνεύμα και κριτήριο της γνησιότητος της εμπειρίας του Αγίου Πνεύματος είναι η συμφωνία της διδαχής των "παλαιών θεοφόρων Πατέρων", διδάσκει η Εκκλησία, γιατί η χριστιανική πίστη παρεδόθη "άπαξ τοις αγίοις" (Ιούδα 3), δηλαδή στην Εκκλησία (Ματθ. ιστ' 18. Ιω. ιδ' 16.26. ιστ' 13), που είναι "στύλος και εδραίωμα της αληθείας" (Α' Τιμ. γ' 15)
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, όταν θεολογούσαν, δεν παρουσίαζαν ατομικά τους βιώματα, ξεχωριστά από τη ζωή του σώματος της Εκκλησίας, τα βιώματά τους εταυτίζοντο με την εμπειρία της Καθολικής Εκκλησίας και θεολογούσαν εκφράζοντας την εμπειρία της Εκκλησίας. Γι' αυτό και οι εμπειρίες των ανθρώπων που δεν φρονούν "τα του Θεού" (Ματθ. ιστ' 23), δηλαδή δεν έχουν το ίδιο φρόνημα "μετά πάντων των αγίων", το οποιο υπήρχε και "εν Χριστώ Ιησού" (Φιλ. β' 5), δεν είναι γνήσιες χριστιανικές εμπειρίες.
Δεν είναι μόνο το να δέχεται κανείς τη διδαχή του Χριστού και την όλη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, αλλά πρέπει να μένει "εν τη διδαχή του Χριστού" (Β' Ίω. 9-10). Στη διδαχή του Χριστού ανήκει και η βασική διάκριση μεταξύ κτιστού και Ακτίστου, δημιουργήματος και Δημιουργού. Ο άνθρωπος και ο κόσμος δεν είναι "απόρροια" της ουσίας του Θεού, αλλά δημιούργημά Του. Στο Θεό έχουν την πηγή τους όλες οι αληθινές πνευματικές εμπειρίες, δεν είναι αποτέλεσμα "αυτογνωσίας" ή οποιωνδήποτε "τεχνικών".
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως ο π. Σωφρόνιος γράφει ότι: "Ο άνθρωπος πλάστηκε κατ' εικόνα του Θεού Δημιουργού. Η κτιστή αυτή εικόνα του Θεού δεν μπορεί να γίνη κοινωνός της Θείας ουσίας που είναι απολύτως άμέθεκτη, είναι όμως επιδεκτική να μετάσχη στην άκτιστη θεότητα με την κοινωνία της χάρης. Και παρ' όλο που ο άνθρωπος δεν μετέχει στη Θεία ουσία, όμως με τη χάρη γίνεται κοινωνός Θείας ζωής. Η χάρη-Θεότητα αγιάζει τον άνθρωπο, τον θεώνει, δηλαδή τον κάνει Θεό" (π. Σωφρόνιος, βλ. και Β' Πέτρ. α' 4).
"Όποιος πιστεύει πως μπορεί να οδηγηθεί σε γνήσιες πνευματικές εμπειρίες σαν αποτέλεσμα δικών του προσπαθειών, δεν ακολουθεί τη διδαχή του Χριστού. Οι ανθρώπινες προσπάθειες αξιολογούνται μόνο σαν έκφραση της ελευθέρας προαιρέσεως του άνθρωπου, σαν "συνεργία" του ανθρώπου στην συνειδητή αποδοχή της χάριτος του Θεού. Η παρουσία του Αγίου Πνεύματος είναι εκείνη που καρποφορεί, γιατί το "Άγιο Πνεύμα οδηγεί στη βασιλεία του Χριστού (Α' Κορ. ιβ' 3). "Όπου είναι παρών ο βασιλεύς, βέβαια εκεί είναι και σημεία βασιλικά. Και σημεία του Θεού οπού πρέπει να έχη η ψυχή εκείνη οπού βασιλεύεται από τον Θεόν, είναι η ευθύτης, η πραότης, η αλήθεια, η ταπεινοφροσύνη, η αγαθωσύνη, η δικαιοσύνη και κάθε ευλάβεια, ακόμη και η ανεξικακία, η φιλανθρωπία, η συμπάθεια, η αγάπη η ανυπόκριτος, η μακροθυμία, η καρτερία, η υπομονή. Διατί τα ενάντια τούτων φαίνονται εις εκείνους όπου δεν βασιλεύει ο Θεός" (Συμεών ο Νέος Θεολόγος).
Όπου δεν υπάρχει αληθινή ταπείνωση, εκεί δεν υπάρχουν γνήσιες πνευματικές εμπειρίες. Όπου υπάρχει υπεροψία, εκεί βασιλεύει το πνεύμα της πλάνης, όχι το πνεύμα της αληθείας (Ιακ. δ' 6. Α' Πέτρ. ε' 5). Το πνεύμα της πλάνης είναι υπερήφανο. Η ταπεινή ψυχή παρακαλεί τον Θεό να της δώσει κατάνυξη και συναίσθηση της αμαρτωλότητός της, ακόμη και εάν ο Κύριος την ανεβάζει καθημερινά και της δείχνει ποικιλοτρόπως την αγάπη Του.
"Ποία είναι τα σημεία όπου φανερώνουν εκείνον όπου έλαβε την χάριν του Θεού;" ερωτά ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος και απαντά: "Το να είναι τινάς αόργητος, αμόλυντος από σαρκικας ηδονάς, να είναι πράος, και ήμερος, το να έχη την ταπείνωσιν, μαζί με την ανεξικακίαν, την συμπάθειαν την αγάπην εις τον πλησίον σταθεράν και την πίστιν εις τον Θεόν αδίστακτον και σταθεράν".
(...)
Όποιος, λοιπόν, λέγει ο Ισαάκ ο Σύρος, δουλωμένος από τα πάθη, τρέχει "αναζητώντας δια της διανοίας" πνευματικές εμπειρίες, θα κατακλεισθεί από "ψευδή σχήματα της πλάνης", που θα φαίνονται αληθινά, όμως θα αποτελούν ανακάτεμα "σχημάτων αληθείας" με "σχήματα πλάνης".
Τα χαρίσματα του Άγιου Πνεύματος, δηλαδή οι αληθινές πνευματικές εμπειρίες, δεν είναι αποτελέσματα εξαναγκασμού. Ο Θεός μπορεί να εμφανισθεί στον άνθρωπο σε κάθε χρονική στιγμή και με κάθε πνευματικό ή φυσικό τρόπο, λέγει ο π. Σωφρόνιος."Ο ίδιος όμως, πέρα από κάθε εξαναγκασμό ευρισκόμενος, ποτέ δεν παραβιάζει το αυτεξούσιο της εικόνος Του. "Αν όμως η κτιστή ελευθερία στρέφεται αυτοερωτικά προς τον εαυτό της, θεωρεί τον εαυτό της σαν την άκτιστη θεία αρχή, παρ' όλο το φαινομενικό ύψος αυτής της θεωρίας, που περιγράψαμε παραπάνω, ο άνθρωπος παραμένει κλειστός για την ενέργεια της θείας χάρης".
Βρίσκεσαι ξαπλωμένος στο κρεβάτι σου. Δεν κοιμάσαι ακόμα, αλλά ο ύπνος πλησιάζει. Έχεις πλήρη διαύγεια του περιβάλλοντός σου, και το μυαλό σου κάθε άλλο παρά ναρκωμένο είναι. Ναι, είσαι σίγουρος ότι ΔΕΝ ΚΟΙΜΑΣΑΙ. Και τότε ξαφνικά, νιώθεις στην καρδιά σου ένα παράξενο, και μάλλον ανέκφραστο συναίσθημα που δυναμώνει...
...Το συναίσθημα αυτό που νιώθεις, ακολουθείται από κάποιον βόμβο. Ξέρεις ότι δεν προέρχεται από τον έξω χώρο. Καταλαβαίνεις πολύ καλά, ότι αυτό που ακούς, είναι κάτι που προέρχεται από ΜΕΣΑ ΣΟΥ. Και καθώς περνούν τα δευτερόλεπτα, ο βόμβος αυξάνεται...
...Δυναμώνει τόσο, που αρχίζει να μοιάζει με κραδασμό. Ναι, γίνεται κραδασμός, και νιώθεις το σώμα σου να συντονίζεται με αυτό το βόμβο και να πάλλεται στο ρυθμό του. Αν είναι οι πρώτες φορές που σου συμβαίνει, δεν ξέρεις τι γίνεται. Αρχίζεις να φοβάσαι. Νιώθεις φόβο ανακατεμένο με περιέργεια. Αλλά καθώς οι κραδασμοί αυξάνονται, και το σώμα σου πάλλεται όλο και πιο δυνατά, ο φόβος υπερισχύει της περιέργειας...
...Αν δίπλα σου κοιμάται ο σύντροφός σου, ανησυχείς ότι το σώμα σου πλέον πάλλεται τόσο δυνατά στο ρυθμό αυτού του βόμβου, που θα τον ξυπνήσεις. Νιώθεις να τραντάζεται το κρεβάτι σου όλο και πιο πολύ, όλο και πιο δυνατά. Το τρεμούλιασμα που ξεκίνησε από την καρδιά σου ή από τα πόδια σου, έχει καλύψει όλο σου το σώμα. Και ξέρεις καλά, ότι αυτό που σου συμβαίνει δεν είναι όνειρο...
...Και ξαφνικά ακούς κάποιον να σου μιλάει με ευκρινείς φράσεις, που όμως αποτελούνται από φωνή με νοήματα και όχι με λέξεις. Ή ακόμα πιο μυστηριωδώς, "βλέπεις" οντότητες χωρίς τη χρήση των σωματικών ματιών σου...
...Αν το αφήσεις να εκδηλωθεί, αρχίζεις να ανυψώνεσαι από το κρεβάτι σου, και να κινείσαι στο χώρο "ανεξάρτητα" από το σώμα σου. Μόλις σου συνέβη αυτό που ονομάζουμε: "αστρική προβολή"!
Βέβαια, δεν συμβαίνει πάντοτε κατά τον ίδιο τρόπο. Υπάρχει περίπτωση να συμβεί άμεσα, χωρίς καθόλου το "στάδιο των κραδασμών". Εκεί δηλαδή που στέκεται κάποιος, να αρχίσει να "γλυστράει" άυλος προς κάποιο σημείο του χώρου. Και κάτι τέτοιο, είναι για τον "πρωτάρη", κάτι ακόμα πιο τρομακτικό!
Η Χριστιανική ερμηνεία του φαινομένου
Πρώτα οφείλουμε να πούμε, ότι οι όροι: "εξωσωματικές εμπειρίες", ή "αστρική προβολή", αν και τους χρησιμοποιούμε εδώ επειδή είναι ευρύτερα γνωστοί, στην πραγματικότητα είναι εντελώς εσφαλμένοι και αδόκιμοι όροι για τις εμπειρίες αυτές. Γιατί ούτε η έξοδος από το σώμα είναι πραγματική, (αλλά απλώς η αντίληψή μας επεκτείνεται έξω από το σώμα), ούτε υπάρχει "αστρικό σώμα", ώστε να δικαιολογείται ο όρος: "αστρική προβολή". Χρησιμοποιούμε αυτούς τους όρους εδώ συγκαταβατικά, επειδή έχουν επικρατήσει στην εποχή μας, κάτω από την επιρροή άλλων θρησκειών. Το κάνουμε μόνο για να κατανοήσει ο αναγνώστης για τι πράγμα μιλάμε.
Κατά τη Χριστιανική πίστη, η ανθρώπινη ψυχή έχει δύο δυνάμεις. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει ότι η ψυχή είναι λογική και νοερά. Έδωσε ο Θεός «ψυχήν λογικήν και νοεράν δια του οικείου εμφυσήματος». Είναι βασική διδασκαλία των αγίων Πατέρων ότι ο νους και η λογική είναι δυο παράλληλες ενέργειες της ψυχής. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αναφερόμενος στο ότι η ψυχή είναι κατ’ εικόνα της Αγίας Τριάδος και γράφοντας ότι η Αγία Τριάς είναι Νους, Λόγος και Πνεύμα, λέγει ότι η ψυχή, δημιουργημένη από τον Θεό κατ’ εικόνα Του, είναι «νοερά, λογική τε και πνευματική». Περισσότερα όμως για την "ανατομία" της ψυχής, μπορείτε να βρείτε στο σχετικό μας άρθρο. Εκεί θα βρείτε πώς ακριβώς οι άγιοι Πατέρες, μας δίνουν το υπόβαθρο για να κατανοήσουμε το παράξενο αυτό φαινόμενο.
Η ενεργοποίηση αυτού που στη σημερινή εποχή ονομάζουμε: "αστρική προβολή", κατά τη Χριστιανική πίστη, είναι μία "κατά φύσιν" εμπειρία, και ταυτίζεται με την ενεργοποίηση της νοεράς δυνάμεως του ανθρώπου, η οποία συνήθως στον άνθρωπο της φθοράς, βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση. Όμως είναι ΥΠΑΡΚΤΗ, και κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, (οι οποίες δημιουργούνται, είτε από δική μας βούληση, είτε κατά παραχώρησιν Θεού), ο άνθρωπος αποκτά εμπειρία αυτής της "άγνωστης" ανθρώπινης ψυχικής δύναμης.
Οι δυνάμεις αυτές, ήταν γνωστές στον Αδάμ. Ευρισκόμενος ο Αδάμ σε φωτισμό, είχε σε λειτουργία, τόσο τη λογική, όσο και τη νοερά δύναμη της ψυχής του. Έτσι μπορούσε να επικοινωνεί όχι μόνο με την υλική κτίση, αλλά και με την πνευματική. Ήταν ουσιαστικά κατά τη διατύπωση της Αγίας Γραφής: "συμπολίτης των αγίων" (Εφεσίους 2/β: 19). Όμως μετά την πτώση του, ο Θεός για τη δική του ασφάλεια, του στέρησε τη χρήση αυτής της νοεράς ενέργειας. Και ομοίως, και εμείς οι πτωτικοί άνθρωποι, όσοι δεν είμαστε στον φωτισμό, παραμένουμε προσκολλημένοι στη "λογική" ενέργεια της ψυχής, αγνοώντας τη νοερά.
Οι άγιοι πατέρες, μας δίνουν μια εικόνα αυτής της "παραμέλησης" της νοεράς δυνάμεως, με την πνευματική ερμηνεία της γνωστότατης παραβολής του "Ασώτου Υιού". Πέρα από την γνωστή έννοια της παραβολής, οι πνευματικοί πατέρες της Εκκλησίας μας, διακρίνουν στην παραβολή αυτή και μια παράλληλη, εντελώς διαφορετική ερμηνεία, την οποία μας αναπτύσσει πολύ όμορφα ο σεβ. Ιερόθεος Βλάχος στο βιβλίο του: "Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία". Εκεί μας πληροφορεί, ότι οι πατέρες, εξεικονίζουν τις δύο αυτές δυνάμεις της ψυχής, με τους δύο γιους. Τον γιο που έμεινε με τον πατέρα του, και τον γιο που έφυγε. Κατά τη διάρκεια της πτώσεως του ανθρώπου στην αμαρτία, η νοερά δύναμις "φεύγει", και μένει μόνο η "λογική". Και όταν επέρχεται η μετάνοια, και η νοερά δύναμις επιστρέφει σε αυτόν που φωτίζεται, τότε "ο άλλος αδελφός", η "λογική" ενέργεια, δεν την αποδέχεται εύκολα, γιατί ο άνθρωπος παραμένει δέσμιος της "λογικής δυνάμεως" μόνο, και δεν αναγνωρίζει τη "νοερά δύναμη", λόγω της απειρίας του προς τα πνευματικά.
Σε πολλές θρησκείες, (κυρίως τις ανατολικές), η νοερά δύναμη είναι πολύ γνωστή, και μάλιστα υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα μεθόδων, με τις οποίες οι ασκούμενοι την ενεργοποιούν και την εξελίσσουν. Στη Χριστιανική Εκκλησία όμως, ΔΕΝ έχουμε τέτοιου είδους πειραματισμούς ή ασκήσεις, παρά το ότι οι δυνάμεις αυτές είναι και σ' εμάς γνωστές, και μάλιστα "κατά φύσιν" θεωρούμενες. Και ο λόγος που σ' εμάς ΔΕΝ υπάρχει μια τέτοια ενασχόληση, είναι ο εξής:
Ο Θεός μας απέκλεισε από αυτή τη νοερά δύναμη, ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ. Ο πτωτικός άνθρωπος, δεν είναι ικανός να χειρισθεί τα πνευματικά χωρίς σοβαρότατους κινδύνους και να σταθεί ακέραιος στον πνευματικό κόσμο. Γιατί η νοερά δύναμη, ανοίγει στον άνθρωπο έναν ολόκληρο κρυμμένο κόσμο, του ανοίγει την πνευματική διάσταση! Και ο άνθρωπος ευρισκόμενος σε αυτή τη διάσταση, κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή από τους παμπόνηρους κατοίκους της, τους δαίμονες! Κινδυνεύει, είτε να πάθει κακό, είτε να πλανηθεί με χιλιάδες τρόπους. (Δεν είναι τυχαίο, το ότι στις ανατολικές θρησκείες που ασκούν τις μεθόδους αυτές, λατρεύουν ακόμα δαίμονες...) Και μόνο σπανίως ο Θεός κατά παραχώρησιν επιτρέπει σε κάποιους ανθρώπους, να αντιληφθούν φευγαλέα αυτή τη "διάσταση", για να έχουν σημείο αναφοράς, και να κατανοήσουν κάποια πράγματα όταν θα τα γνωρίσουν αργότερα. Φυσικά όμως, ως Θεός της ελευθερίας, ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ σε οποιονδήποτε ασκεί ΠΑΡΑΝΟΜΑ αυτή τη δύναμη, να την ενεργοποιήσει και να την αναπτύξει. Αλλά με ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΕΥΘΥΝΗ.
Όταν ο άνθρωπος ανοίγει αυτή την "πόρτα" προς τον πνευματικό κόσμο, συμβαίνουν παράλληλα δύο πράγματα: Το πρώτο, είναι ότι ο ίδιος μπορεί να "εισέλθει" στον πνευματικό κόσμο μέσω της νοεράς αυτής δυνάμεως. Το δεύτερο όμως, είναι ότι και πλάσματα αυτού του κόσμου, μπορούν να εισέλθουν στον κόσμο μας, και ακόμα χειρότερα, σε αυτόν τον ίδιον!
Από τη στιγμή όμως που ο άνθρωπος εισέλθει στο στάδιο του Φωτισμού, ο Ίδιος ο Θεός, (το Πνεύμα το Άγιο που ενεργοποιείται στην καρδιά του), του ανοίγει τη νοερά δύναμη της ψυχής, και του επιτρέπει να τη χρησιμοποιεί ελεύθερα. Γιατί ο γιος που ενηλικιώθηκε, μπορεί πλέον να χειρισθεί σοφά και χωρίς κινδύνους την περιουσία που του δίνεται από τον Πατέρα. Αυτός είναι και ο λόγος, που οι άγιοι της Εκκλησίας μας ΒΛΕΠΟΥΝ τον Πνευματικό κόσμο. Επειδή η νοερά δύναμή τους, λειτουργεί παράλληλα με τη λογική, όπως ακριβώς συνέβαινε και με τον Αδάμ.
Αυτός είναι και ο λόγος, που ο απόστολος Παύλος, ως απόστολος στο στάδιο της Θέωσης, μιλούσε με τόση φυσικότητα για παρόμοιες εμπειρίες του, οι οποίες όμως συνέβαιναν ΠΑΝΤΟΤΕ με τη συνέργεια του Αγίου Πνεύματος, κάτι που ο ίδιος μπορούσε να το γνωρίζει, έχοντας το σχετικό αγιοπνευματικό χάρισμα. Ας δούμε δύο παραδείγματα αυτών των εμπειριών του αποστόλου Παύλου, από την Αγία Γραφή:
"Εγώ μεν γαρ ως απών τω σώματι, παρών δε τω πνεύματι, ήδη κέκρικα ως παρών τον ούτω τούτο κατεργασάμενον, 4 εν τω ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού συναχθέντων υμών και του εμού πνεύματος συν τη δυνάμει του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού" (Α΄ Κορ. 5/ε: 3,4).
"Ελεύσομαι γαρ εις οπτασίας και αποκαλύψεις Κυρίου. 2 οίδα άνθρωπον εν Χριστω προ ετών δεκατεσσάρων· είτε εν σώματι ουκ οίδα, είτε εκτός του σώματος ουκ οίδα, ο Θεός οίδεν· αρπαγέντα τον τοιούτον έως τρίτου ουρανού. 3 και οίδα τον τοιούτον άνθρωπον· είτε εν σώματι είτε εκτός του σώματος ουκ οίδα, ο Θεός οίδεν· 4 ότι ηρπάγη εις τον παράδεισον και ήκουσεν άρρητα ρήματα, α ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι." (Β΄ Κορ. 12/ιβ: 1-4).
Παρατηρήστε στο πρώτο χωρίο, πώς ο απόστολος Παύλος, μπορούσε να "συναχθεί" με τους Κορινθίους, και να ενεργήσει με το πνεύμα του, χωρίς το σώμα του! Παρατηρήστε επίσης στο δεύτερο χωρίο, τον χαρακτηριστικό τρόπο με τον οποίο αναφέρεται στην άγνοιά του, για το αν την εμπειρία εκείνη τη βίωσε με το σώμα του ή χωρίς αυτό. Αυτό όμως που σαφώς φαίνεται, είναι ότι ο Παύλος, πίστευε ότι μπορούσε να έχει μια τέτοια εμπειρία, στην οποία να συμμετέχει το πνεύμα του χωρίς το σώμα του.
Πάνω απ' όλα όμως, παρατηρήστε, ότι αυτά τα γράφει ένας απόστολος, που είδε και μίλησε με τον Ίδιο τον Χριστό, και ότι αυτά όπως γράφει τα βίωσε: "εν τω ονόματι του Κυρίου", "συν τη δυνάμει του Κυρίου Ιησού Χριστού", και ότι ήταν "αποκάλυψις Κυρίου". Και δεν δικαιολογούν αυτά κανέναν, να πειραματίζεται με τα πνευματικά, ερήμην του Κυρίου, εφόσον ακόμα δεν έχει προοδεύσει στη Χριστιανική πορεία του Φωτισμού και της Θέωσης όπως ο Παύλος.
Δεν είναι όμως κάθε πνευματική εμπειρία από τον Θεό. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες προέρχονται ή υποβοηθούνται από απατηλά πνεύματα.
Θέματα προστασίας Άρα λοιπόν, ο Χριστιανός δεν πρέπει να βιάζεται να αποκτήσει εμπειρίες. Δεν είναι το ζήτημα "κυνήγι εμπειριών", αλλά αυτά είναι ζητήματα ζωής και θανάτου. Αν είναι θέλημα Θεού και προς το συμφέρον τού ανθρώπου, τότε ο Θεός θα το οικονομήσει, να τον αφήσει να βρεθεί σε μια τέτοια κατάσταση, που να αντιληφθεί τη νοερά του δύναμη. Αλλά μετά, θα πρέπει να κάνει υπομονή. Θα πρέπει να συνεχίσει να αγωνίζεται στον Χριστιανικό του αγώνα, με στόχο τον αγιασμό του. Και αν και όταν ο Θεός το θεωρήσει σκόπιμο, τότε θα "αρθούν" τα εμπόδια που του αποκλείουν τον πνευματικό κόσμο. Σε καμία περίπτωση όμως, δεν θα πρέπει να ασχοληθεί με όλα αυτά από μόνος του, υπό τύπον ανατολικών θρησκειών, ή με τη βοήθεια σχετικών βιβλίων ή δασκάλων. Γιατί θέτει τον εαυτό του σε μεγάλο κίνδυνο, και αυτό που επιθυμεί, θα απομακρυνθεί ακόμα περισσότερο. Γιατί έτσι θα δείξει την απειρία του και την ανωριμότητά του, και ο Θεός ποτέ δεν θα τον θεωρήσει άξιο να χειρισθεί αυτή την επικίνδυνη δύναμη της ψυχής με ασφάλεια. Και κάθε "επιτυχία" του με εκούσιους πειραματισμούς, θα είναι όχι από τον Θεό, αλλά από τον πονηρό.
Ειδικά οι βαπτισμένοι Χριστιανοί, είναι πολύ πιο επικίνδυνο να ενασχολούνται με όλα αυτά. Γιατί όχι μόνο ο Θεός δεν τους δίνει το ελαφρυντικό της άγνοιας της πίστης, ώστε να τους προστατέψει επαρκώς, αλλά επίσης το βάπτισμά τους έχει ήδη συντελεσθεί. Και δεν απολείπεται πλέον "καθαρμός" των επικίνδυνων πυλών προς τον πνευματικό κόσμο.
Αν κάποιος έχει ασχοληθεί επισταμένα με τις "εξωσωματικές εμπειρίες" (όπως επίσης λέγονται αυτά τα φαινόμενα), τότε η "πύλη" του προς τον πνευματικό κόσμο "χαλαρώνει". Και γίνεται όλο και πιο εύκολο, (άρα όλο και πιο επικίνδυνο) να εισέρχεται στη διάσταση των δαιμόνων. Με το άγιο βάπτισμα όμως, ο Θεός ΚΛΕΙΝΕΙ αυτή την είσοδο, για όσους ο Θεός γνωρίζει ότι κινδυνεύουν. Αν όμως ο άνθρωπος είναι ήδη βαπτισμένος και την ανοίξει, τότε το πρόβλημα που θα δημιουργήσει με την ενασχόλησή του αυτή, θα είναι ΜΟΝΙΜΟ. Πάντα θα μένει κάποιο κενό, από το οποίο θα ταλαιπωρείται σε κάποιο βαθμό από οντότητες αυτού του πνευματικού κόσμου. Έστω και αν ο ίδιος δεν θα επιθυμεί πλέον αυτές τις εμπειρίες. Αυτό θα είναι ένα μάθημα γι' αυτόν, για την ανευθυνότητα με την οποία ενήργησε όντας βαπτισμένος Χριστιανός, να ασχοληθεί με τέτοιου είδους επικίνδυνες καταστάσεις, αντί με τις βεβαιωμένες και παραδεδομένες από τους αγίους Πατέρες μεθόδους φωτισμού και θέωσης.
Αν λοιπόν σας συμβεί κάποτε να νιώσετε αυτό το "τρέμουλο", είναι καλό να γνωρίζετε τις εξής χρήσιμες πρακτικές συμβουλές: Αποφύγετε να ξαπλώσετε ανάσκελα, και κυρίως, προσέξτε να μην έχετε το κεφάλι σας χαμηλά. Γιατί ο τεντωμένος λαιμός διευκολύνει τη διαδικασία της "εξωσωμάτωσης". Προτιμήστε να αλλάξετε στάση, γυρίζοντας στο πλάι. Φροντίστε να εμποδίσετε το "τρέμουλο" να δυναμώσει. Όσο πιο ενωρίς το πετύχετε, τόσο καλύτερα. Και κυρίως, αν νιώσετε ότι δεν γίνεται τίποτα για να το εμποδίσετε, καταφύγετε στην ΠΡΟΣΕΥΧΗ. Είναι το ισχυρότερο όπλο, που θα διακόψει τη διαδικασία αυτή, και θα σταματήσει η διαδικασία "εξωσωμάτωσης". Η προσευχή είναι ακόμα πολυτιμότερη, ειδικά στην περίπτωση που θα διαπιστώσετε ότι ΔΕΝ μπορείτε να ελέγξετε τις κινήσεις σας.
Εάν αυτές οι καταστάσεις σας συμβαίνουν συχνά, πρώτα ελέγξτε τα φάρμακα που παίρνετε. Φάρμακα σαν το Tribulus Terrestris, ίσως είναι η αιτία τέτοιων καταστάσεων. Το φάρμακο αυτό και παρόμοια φάρμακα, ερεθίζουν την έκκριση ορμόνης για την αύξηση της αντοχής σε ανθρώπους που καταπονούνται έντονα σωματικά. Προσοχή λοιπόν στα φάρμακα που λαμβάνετε, αν διαπιστώσετε ότι σας δημιουργούν τέτοιες καταστάσεις.
Ένα πολύ σημαντικό πράγμα που οφείλετε να κάνετε, αν διαπιστώσετε ότι σας περιτριγυρίζει δαιμονική παρουσία, που προσπαθεί να σας οδηγήσει σε εξωσωμάτωση, είναι να ελέγξετε τα αντικείμενα που υπάρχουν στο δωμάτιό σας, ή σε όλο σας το σπίτι. Μήπως υπάρχει εκεί κάποιο Βουδιστικό ή μαγικό σύμβολο, ή ειδωλολατρικά ξόανα; ΞΕΦΟΡΤΩΘΗΤΕ ΤΑ, και θα δείτε ότι όλα θα γίνουν καλύτερα.
Πάνω απ' όλα όμως, ό,τι κι αν συμβεί, να θυμόσαστε, ότι ΥΠΑΡΧΕΙ το ισχυρότερο όπλο εναντίον κάθε προσβολής, που είναι η ΠΡΟΣΕΥΧΗ. Και όταν αντιμετωπίζετε το πρόβλημα αυτό με σοβαρότητα και περίσκεψη, ο Παντοδύναμος είναι πάντα πρόθυμος να σας βοηθήσει!
Και προσοχή! Μην εξαπατηθείτε από ΚΑΝΕΝΑΝ, είτε άνθρωπο, είτε πνεύμα, που θα σας πει ότι αυτό που σας συνέβη οφείλεται δήθεν στην "αγιότητά" σας! Πείτε: "αμαρτωλός άνθρωπος είμαι, χώμα και νερό". Και αναλύστε το στον διακριτικό πνευματικό σας, και εκείνος θα σας συμβουλέψει ανάλογα.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία, έχει εξ' αρχής καταγράψει εμπειρίες όλων αυτών για τα οποία μιλάμε εδώ, αλλά και πολλών άλλων. Και η ψυχοθεραπευτική μέθοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δεν ασχολείται με τσαρλατάνικα και επικίνδυνα πειράματα με τον πνευματικό κόσμο, όπως κάνουν ανεύθυνα διάφορες ομάδες και σχολές της Νέας Εποχής, και θρησκείες κυρίως στην Ανατολή. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, οδηγεί τον άνθρωπο στον Φωτισμό και τη Θέωση, μέσα από την εμπειρία της δύναμης του ονόματος του Ιησού Χριστού.
Τελειώνοντας το άρθρο αυτό, θα παραθέσουμε ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο: "Οι περιπέτειες ενός προσκυνητή", όπου θα βρείτε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για τις πνευματικές εμπειρίες, κάτω από το φως της Ορθόδοξης πίστης. Ακολουθεί το απόσπασμα:
Όταν διαβάσαμε τα απαραίτητα από τη φιλοκαλία, με παρακάλεσε με επιμονή να του δείξω τον τρόπο με τον οποίο ο νους συναντάται με την καρδιά, και σταλάζει μέσα της το Θείο Όνομα του Ιησού Χριστού, που φέρνει την ανείπωτη χαρά της επιτυχίας της εσωτερικής ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ. Του τα εξήγησα λοιπόν ως εξής:
"Τώρα εσύ, επειδή είσαι τυφλός δεν ημπορείς να δεις τίποτα. Όμως ασφαλώς μπορείς με τη μνήμη και τη φαντασία σου, να σχηματίσεις στο μυαλό σου, μίαν εικόνα, μια παράσταση, ενός ανθρώπου, ενός ζώου, ενός δένδρου, ενός σπιτιού, όπως τα είχες ιδεί εις το παρελθόν, όταν είχες την όρασή σου. Δεν ημπορείς, λοιπόν, να σχηματίσεις πλήρη εικόνα των χεριών σου, των ποδιών σου, όπως όταν θα είχες υγειά την όρασή σου;"
"Βεβαιότατα, μπορώ" απήντησε.
"Φαντάσου, λοιπόν, την εικόνα της καρδιάς σου, κατά τον ίδιο τρόπο, γύρισε τα άφωτα, έστω, μάτια σου, προς αυτήν, και κράτησε την εικόνα της αυτή, όσο δυνατότερα και καθαρότερα μπορείς. Τα αυτιά σου θα ακροώνται όσο περισσότερο μπορούν, ένα - ένα, τους κτύπους της. Όταν το επιτύχεις αυτό, άρχισε πάλι την προσπάθεια να συνηθίσεις να προσκομίζεις τα λόγια της προσευχής, με τον κάθε έναν κτύπο. Έτσι εις τον πρώτο κτύπο πες με το μυαλό σου: "Κύριε", εις τον δεύτερο, "Ιησού", εις τον τρίτο: "Χριστέ", εις τον τέταρτο: "ελέησόν", εις τον πέμπτο, "με".
Αυτό δεν θα σταματάς να το επαναλαμβάνεις συνεχώς, και θα το οικειοποιηθείς εύκολα, επειδή έχεις ήδη κατορθώσει να βάλεις τα θεμέλια και να κτίσεις τον πρώτο όροφο του παλατιού της εγκάρδιας προσευχής.
Το δεύτερο στάδιό της είναι, όπως οσυ είπα ήδη, η προσαρμογή της στην αναπνοήν σου, όπως οι άγιοι πατέρες μας εδίδαξαν.
Σύμφωνα με τη δεύτερη και υψηλή αυτή περίοδο, θα εισπνέεις λέγοντας εις το μυαλό σου: "Κύριε Ιησού Χριστέ" και με την εκπνοή θα συμπληρώνεις λέγοντας νοερά: "ελέησόν με". Ενήργησε αυτό όσο πιο συχνά μπορείς, και θα αισθανθείς ύστερα από κάμποσο χρόνο, ένα ευχάριστο πόνο εις στην καρδιά σου, και μία θερμότητα να σε καταλαμβάνει. Τότε με τη χάρη του Θεού θα μπεις μες στη χαρά της "αυτοενεργούσης προσευχής της καρδιάς"! Τότε όμως, πρέπει να προσέχεις και να ασφαλίζεις τον εαυτό σου από τον κίνδυνο των διαφόρων οραμάτων που θα σου παρουσιασθούν. Μη παρασύρεσαι, και μη παραδέχεσαι κανένα απ' αυτά, επειδή οι άγιοι πατέρες επιμένουν αφάνταστα εις το γεγονός, ότι πρέπει η εσωτερική προσευχή να κρατηθεί μακριά και ελεύθερη απ' τα οράματα, επειδή αυτά είναι πολύ επισφαλή και ρίχνουν την ψυχή σε τρομερούς πειρασμούς και κινδύνους".
Ο τυφλός εφάνηκε σαν να ερούφηξε κυριολεκτικά όλα αυτά που του είπα, και άρχισε να τα εφαρμόζει όπως τα άκουσε, αμέσως, περισσότερο όμως τις νύχτες, όταν διακόπταμε για πολλές ώρες την πορεία. Πέντε ημέρες αργότερα, άρχισε να αισθάνεται γλυκειά θερμότητα στην καρδιά του, και άρρητη ευτυχία, επήρε δε πλέον η υπόλοιπη ταλαιπωρημένη ζωή του, περιεχόμενο και ανείπωτη παρηγοριά εις την προσευχή την ασίγαστη, πού τον έκανε να καίγεται κυρολεκτικά, απ' την αγάπη προς τον γυλυκύτατον Ιησού. Από καιρό σε καιρό, έβλεπε φως, αν και δεν ημπορούσε να το προσδιορίσει επακριβώς. Μερικές φορές, όταν ο τυφλός έκανε την είσοδο εις την καρδιά του, του εφαινόταν πως έβλεπε κάτι σαν φλόγα, που την επυρπολούσε, βγαίνοντας δε έξω από αυτήν, τον επλημμύριζε με φως. Με το φως αυτής της φλόγας, ημπορούσε να βλέπει απομεμακρισμένα πράγματα, και αφανή γεγονότα.
Άλλη μια φορά του συνέβη το εξής: Περπατούσαμε μέσα από ένα δάσος, ήμεθα και οι δύο σιωπηλοί, δοσμένοι ολότελα εις την προσευχή, όταν ξαφνικά μου είπε: "Τι κρίμα! Η Εκκλησία καίγεται εκεί. Το καμπαναριό της έπεσε κάτω, συντρίμι φοβερό!"
"Σταμάτησε το απατηλό όραμα του είπα. Είναι του πειρασμού. Πρέπει αυτές τις φαντασίες να τις αποδιώχνεις αμέσως. Πώς ημπορείς να βλέπεις πράγματα που συμβαίνουν εις την πόλη, από την οποία απέχουμε δεκατρία ολόκληρα χιλιόμετρα;" Με υπήκουσε, και προχώρησε εις την προσευχή. Το βραδάκι εφθάσαμε στην πόλη, και είδαμε εις την πραγματικότητα, αρκετά σπίτια καμένα, και ένα ξύλινο κωδονοστάσιο πεσμένο. Ο κόσμος ήταν μαζεμένος, και εθαύμαζαν όλοι το συμβάν του καμπαναριού, που έπεσε χωρίς να προξενήσει πουθενά την παραμικρότερη ζημιά. Ερώτησα πότε συνέβη η πυρκαγιά, και είδα ότι έγινε ακριβώς την ώρα που την είδε ο τυφλός, όταν ήμεθα ακόμη στο δάσος. Αρχίσαμε οι δυο μας να συζητάμε γι' αυτό:
"Είχες τη γνώμη ότι το όραμα ήταν απατηλό, μου είπε, αλλά όμως, ό,τι είδα, συνέβη στην πραγματικότητα. Πώς ημπορώ να μη δοξάζω με δάκρυα το όνομα του Κυρίου Ιησού, που εκχύνει τη Χάρη Του σε ανθρώπους μωρούς και τυφλούς και αμαρτωλούς σαν κι εμένα; Σ' ευχαριστώ κι εσένα θερμά, που με δίδαξες την προσευχή της ενεργείας της καρδιάς".
"Λάτρευε τον Κύριον Ιησούν του είπα, και αυτόν ευχαρίστησε, με όλο σου το είναι. Αλλά προσπάθησε να μη θεωρείς το όραμά σου σαν απευθείας ενέργεια της Χάριτος του Θεού, επειδή γεγονότα σαν αυτό που είδες, είναι δυνατόν να συμβαίνουν σύμφωνα και με τους φυσικούς νόμους. Η ψυχή του ανθρώπου δεν δεσμεύεται από την ύλη ή τον χώρο. Ημπορεί πολλές φορές να δει και μέσα στο σκοτάδι, και να διακρίνει γεγονότα που συμβαίνουν μακριά, αλλά δεν πρέπει να τα περιβάλλουμε όλα αυτά με πίστη, ότι είναι αποτελέσματα της Χριστιανικής αρετής και Θείας Χάριτος. Οι δυνάμεις που έχουμε μέσα μας, ατονούν και εξαφανίζονται κάτω από το παχυλό βάρος των υλικών μας σωμάτων, των υλικών σκέψεών μας και φροντίδων. Αλλά όταν αυτοσυγκεντρούμεθα, και απομακρυνόμεθα από κάθε τι που μας περιβάλλει, και γινόμεθα πιο τέλειοι, σαν εξαϋλωμένοι, η ψυχή τότε επανέρχεται εις τον πνευματικό της εαυτό, και εργάζεται με αδέσμευτες όλες μας τις δυνάμεις. Έτσι, ό,τι συνέβη σ' εσένα προηγουμένως, δεν είναι κάτι το υπερφυσικό. Άκουσα κάποτε από τον μακαρίτη τον πνευματικό μου οδηγό, που έλεγε, ότι ακόμη και άνθρωποι χωρίς να έχουν μπει εις τα βασίλεια της προσευχής της καρδιάς, συμβαίνει πολλές φορές να κατέχουν την ικανότητα αυτή, ή συμβαίνει να την αποκτούν κατά το διάστημα μιας αρρώστιας, που οι δυνάμεις του σώματος υποχωρούν, αφήνοντας ελευθερία κινήσεως εις τις διάφορες ικανότητες της ψυχής. Τότε μέσα στο σκοτάδι, διακρίνουν πνεύματα ανθρώπων που ευρίσκονται μακριά, επικοινωνούν με ψυχές που ευρίσκονται στον άλλο κόσμο, και άλλοτε διαβάζουν εις των συνανθρώπων των τις σκέψεις. Αλλά αυτό που προέρχεται κατ' ευθείαν από του Θεού τη Χάρη, εις την περίπτωση της εσωτερικής προσευχής, είναι το γέμισμα της καρδιάς από γλυκύτητα και ευφροσύνη, τις οποίες "ουκ εξόν ανθρώπω λαλήσαι", επειδή δεν υπάρχει εις την γην κάτι ανάλογο για να συγκριθούν, αντίθετα δε όλες οι χαρές της γης υστερούν, όσο και αν παραβληθούν με την πνευματικήν αυτήν γλυκύτητα και ευφροσύνη" ("Οι περιπέτειες ενός Προσκυνητή" Εκδόσεις Παπαδημητρίου, Έκδοσις 17η, σελ. 119-122).
Να τελειώσουμε με ένα κείμενο του π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου, από το πολύ καλό του βιβλίο "Το νόημα της ζωής στο φως της Ορθοδοξίας", που ολοκληρώνει και φωτίζει την ανάλυση γι'αυτό το θέμα:
"Όταν κάποιος αφήσει τον εαυτό του να οδηγηθεί από προσωπικές εμπειρίες μπορεί να καταλήξει σε πλάνη. Μια τέτοια περίπτωση αναφέρει ο π. Σωφρόνιος κάνοντας λόγο για τους "θεολόγους-φιλοσόφους" που κινούνται στο χώρο του ορθολογισμού. Στην προσπάθειά τους να βρουν την αλήθεια, ανεβαίνουν σε μια σφαίρα υπέρ-λογική που όμως κινείται στο χώρο της διανόησης. Η σφαίρα αυτή δεν είναι βέβαια ο θείος κόσμος, περικλείεται στα όρια της ανθρωπινής κτιστής φύσεως και αυτή της η ιδιότητα την κάνει εφικτή στο λογικό, σύμφωνα με τη φυσική τάξη των πραγμάτων. Αναμφιβόλως η υπέρβαση του στενού ορθολογισμού, που υπόκειται σε νόμους, αποτελεί ένδειξη διανοητικής καλλιέργειας. Όμως δεν είναι ακόμα η "αληθινή πίστη" και η αυθεντική θεωρία του Θεού.
Υπάρχει ένα φυσικό φως του νου του ανθρώπου, ο οποίος κτίστηκε "κατ' εικόνα" του Θεού. Ο άνθρωπος που συγκεντρώνει όλη του την προσοχή στο "νου", απομακρύνοντας τις σκέψεις του τελείως από τον εξωτερικό κόσμο με οποιεσδήποτε τεχνικές, αποκτά επίγνωση ότι είναι αδύνατο να αντιληφθεί ολόκληρο το είναι στα περιορισμένα πλαίσια των λογικών συλλογισμών, ανεβάζει τη "θεωρία" πάνω από την τυπική λογική και βλέπει την ωραιότητα του νου, που κτίστηκε "κατ εικόνα Θεού". Αισθάνεται τότε ένα «μυστικιστικό δέος» και νομίζει πως αποκτά εμπειρία μυστικής κοινωνίας με τον Θεό, ενώ στην πραγματικότητα μένει στα όρια της κτιστής ανθρωπινής φύσεως.
«Οι κατηγορίες που χρησιμοποιεί ο νους-λογικό σε παρόμοιες καταστάσεις βγαίνουν έξω από τα όρια των χωροχρονικών διαστάσεων και δίνουν στον θεατή τους το αίσθημα μιας αιώνιας σοφίας. Αυτό είναι το τελευταίο όριο που μπορεί να φθάση ο Διανοούμενος νους μέσα από το δρόμο της φυσικής αναπτύξεως και αυτογνωσίας του, που είναι δυνατό να πάρη τη μορφή μιας φωτόμορφης αυτοθεωρίας. Αυτή η εμπειρία, ανεξάρτητα από το πως θα ερμηνευθή και ποια δογματική διατύπωση θα λάβη, είναι ουσιαστικά εμπειρία πανθεϊστικής τάξεως» (π. Σωφρόνιος)
Υπάρχει Λοιπόν στον άνθρωπο και ένα "φυσικό φως" του νου, που κτίστηκε "κατ' εικόνα του Θεού", που όμως μπορεί να χαρακτηρισθεί και σαν "σκότος", γιατί εκεί δεν υπάρχει αληθινή εμπειρία του Θεού. Γι' αυτό και ο άνθρωπος λαμβάνει την προειδοποίηση να προσέξει μήπως το "φως" που είναι μέσα του γίνει σκότος (Λουκ. ια' 35)
«Πράγματι η πρώτη κοσμική προϊστορική καταστροφή, η πτώση του Εωσφόρου, που έγινε άρχοντας του σκότους, ήταν αποτέλεσμα αυτοερωτικής θεωρίας της ωραιότητάς του, θεωρίας που κατέληξε σε αυτοθέωση» (π. Σωφρόνιος)
Όλα τα συστήματα και οι ομάδες, που προπαγανδίζουν διάφορες τεχνικές αυτογνωσίας και αυτοεξελίξεως, και υπόσχονται υπερβατικές και "εξωσωματικές" εμπειρίες, κινούνται στο ίδιο επίπεδο της πλάνης. Μ' αυτές τις τεχνικές ο άνθρωπος εισέρχεται στο "γνόφο" της απεκδύσεως από καθετί ορατό και νοητό. Τότε ο νους δοκιμάζει μια ιδιόμορφη ευχαρίστηση και αν στρέψει το βλέμμα του στον εαυτό του, μπορεί να αισθανθεί κάτι που μοιάζει με φως. "Αυτό όμως δεν είναι το άκτιστο φως της Θεότητας, αλλά ένα φυσικό ιδίωμα του νου, που κτίστηκε κατ' εικόνα του Πρώτου νου, δηλαδή του Θεού" (π. Σωφρόνιος)
Γίνεται φανερό πως ο άνθρωπος οδηγείται μ' αυτό τον τρόπο σε ακραίες νοητικές καταστάσεις, οι οποίες περικλείουν κινδύνους για την ψυχική υγεία και πνευματική ισορροπία του ανθρώπου. Ψυχίατροι που μελέτησαν το θέμα με βάση κλινικές καταστάσεις, στις οποίες κατέληξαν νεαρά κυρίως μέλη τέτοιων ομάδων, βεβαιώνουν πως ο κίνδυνος είναι όχι απλώς υπαρκτός αλλά και μεγάλος. Όμως αφήνουμε αυτή την πλευρά του ζητήματος να εξετασθεί από άλλους, ειδικούς, και υπενθυμίζουμε πως η Γραφή δεν αποκλείει και την περίπτωση δαιμονικών καταστάσεων (Β' Κορ. ια' 14).
Πρέπει εδώ να θυμηθούμε πως και στην περίπτωση των Πρωτοπλάστων ο αντίδικος υποσχέθηκε "γνώση" και πνευματικές εμπειρίες που θα αποκτούσε ο άνθρωπος με αυτονομημένες διαδικασίες, ανεξάρτητα από τη θεία βούληση. Αλλά εκτός από τις εμπειρίες που είναι κτιστής τάξεως ή και δαιμονικής φύσεως, υπάρχουν ακόμη και οι καταστάσεις υποκειμενικής μορφής. Πρόκειται για "πνευματικές εμπειρίες", που κατασκευάζονται σε διάφορες ομάδες, που χρησιμοποιούν ειδικές τεχνικές.
"Όταν κάποιος αφήσει τον εαυτό του να οδηγηθεί από προσωπικές εμπειρίες μπορεί να καταλήξει σε πλάνη. Μια τέτοια περίπτωση αναφέρει ο π. Σωφρόνιος κάνοντας λόγο για τους "θεολόγους-φιλοσόφους" που κινούνται στο χώρο του ορθολογισμού. Στην προσπάθειά τους να βρουν την αλήθεια, ανεβαίνουν σε μια σφαίρα υπέρ-λογική που όμως κινείται στο χώρο της διανόησης. Η σφαίρα αυτή δεν είναι βέβαια ο θείος κόσμος, περικλείεται στα όρια της ανθρωπινής κτιστής φύσεως και αυτή της η ιδιότητα την κάνει εφικτή στο λογικό, σύμφωνα με τη φυσική τάξη των πραγμάτων. Αναμφιβόλως η υπέρβαση του στενού ορθολογισμού, που υπόκειται σε νόμους, αποτελεί ένδειξη διανοητικής καλλιέργειας. Όμως δεν είναι ακόμα η "αληθινή πίστη" και η αυθεντική θεωρία του Θεού.
Υπάρχει ένα φυσικό φως του νου του ανθρώπου, ο οποίος κτίστηκε "κατ' εικόνα" του Θεού. Ο άνθρωπος που συγκεντρώνει όλη του την προσοχή στο "νου", απομακρύνοντας τις σκέψεις του τελείως από τον εξωτερικό κόσμο με οποιεσδήποτε τεχνικές, αποκτά επίγνωση ότι είναι αδύνατο να αντιληφθεί ολόκληρο το είναι στα περιορισμένα πλαίσια των λογικών συλλογισμών, ανεβάζει τη "θεωρία" πάνω από την τυπική λογική και βλέπει την ωραιότητα του νου, που κτίστηκε "κατ εικόνα Θεού". Αισθάνεται τότε ένα «μυστικιστικό δέος» και νομίζει πως αποκτά εμπειρία μυστικής κοινωνίας με τον Θεό, ενώ στην πραγματικότητα μένει στα όρια της κτιστής ανθρωπινής φύσεως.
«Οι κατηγορίες που χρησιμοποιεί ο νους-λογικό σε παρόμοιες καταστάσεις βγαίνουν έξω από τα όρια των χωροχρονικών διαστάσεων και δίνουν στον θεατή τους το αίσθημα μιας αιώνιας σοφίας. Αυτό είναι το τελευταίο όριο που μπορεί να φθάση ο Διανοούμενος νους μέσα από το δρόμο της φυσικής αναπτύξεως και αυτογνωσίας του, που είναι δυνατό να πάρη τη μορφή μιας φωτόμορφης αυτοθεωρίας. Αυτή η εμπειρία, ανεξάρτητα από το πως θα ερμηνευθή και ποια δογματική διατύπωση θα λάβη, είναι ουσιαστικά εμπειρία πανθεϊστικής τάξεως» (π. Σωφρόνιος)
Υπάρχει Λοιπόν στον άνθρωπο και ένα "φυσικό φως" του νου, που κτίστηκε "κατ' εικόνα του Θεού", που όμως μπορεί να χαρακτηρισθεί και σαν "σκότος", γιατί εκεί δεν υπάρχει αληθινή εμπειρία του Θεού. Γι' αυτό και ο άνθρωπος λαμβάνει την προειδοποίηση να προσέξει μήπως το "φως" που είναι μέσα του γίνει σκότος (Λουκ. ια' 35)
«Πράγματι η πρώτη κοσμική προϊστορική καταστροφή, η πτώση του Εωσφόρου, που έγινε άρχοντας του σκότους, ήταν αποτέλεσμα αυτοερωτικής θεωρίας της ωραιότητάς του, θεωρίας που κατέληξε σε αυτοθέωση» (π. Σωφρόνιος)
Όλα τα συστήματα και οι ομάδες, που προπαγανδίζουν διάφορες τεχνικές αυτογνωσίας και αυτοεξελίξεως, και υπόσχονται υπερβατικές και "εξωσωματικές" εμπειρίες, κινούνται στο ίδιο επίπεδο της πλάνης. Μ' αυτές τις τεχνικές ο άνθρωπος εισέρχεται στο "γνόφο" της απεκδύσεως από καθετί ορατό και νοητό. Τότε ο νους δοκιμάζει μια ιδιόμορφη ευχαρίστηση και αν στρέψει το βλέμμα του στον εαυτό του, μπορεί να αισθανθεί κάτι που μοιάζει με φως. "Αυτό όμως δεν είναι το άκτιστο φως της Θεότητας, αλλά ένα φυσικό ιδίωμα του νου, που κτίστηκε κατ' εικόνα του Πρώτου νου, δηλαδή του Θεού" (π. Σωφρόνιος)
Γίνεται φανερό πως ο άνθρωπος οδηγείται μ' αυτό τον τρόπο σε ακραίες νοητικές καταστάσεις, οι οποίες περικλείουν κινδύνους για την ψυχική υγεία και πνευματική ισορροπία του ανθρώπου. Ψυχίατροι που μελέτησαν το θέμα με βάση κλινικές καταστάσεις, στις οποίες κατέληξαν νεαρά κυρίως μέλη τέτοιων ομάδων, βεβαιώνουν πως ο κίνδυνος είναι όχι απλώς υπαρκτός αλλά και μεγάλος. Όμως αφήνουμε αυτή την πλευρά του ζητήματος να εξετασθεί από άλλους, ειδικούς, και υπενθυμίζουμε πως η Γραφή δεν αποκλείει και την περίπτωση δαιμονικών καταστάσεων (Β' Κορ. ια' 14).
Πρέπει εδώ να θυμηθούμε πως και στην περίπτωση των Πρωτοπλάστων ο αντίδικος υποσχέθηκε "γνώση" και πνευματικές εμπειρίες που θα αποκτούσε ο άνθρωπος με αυτονομημένες διαδικασίες, ανεξάρτητα από τη θεία βούληση. Αλλά εκτός από τις εμπειρίες που είναι κτιστής τάξεως ή και δαιμονικής φύσεως, υπάρχουν ακόμη και οι καταστάσεις υποκειμενικής μορφής. Πρόκειται για "πνευματικές εμπειρίες", που κατασκευάζονται σε διάφορες ομάδες, που χρησιμοποιούν ειδικές τεχνικές.
Μέσα σε ατμόσφαιρα υποβολής δημιουργείται η σφοδρά επιθυμία αποκτήσεως τέτοιων εμπειριών. Ταυτόχρονα ασκείται ισχυρή ψυχολογική πίεση που προέρχεται από την "πεποίθηση" πως οι εμπειρίες αυτές αποτελούν απαραίτητο εξωτερικό σημείο της "σωτηρίας" και επομένως η έλλειψη των αποτελεί απόδειξη ανωριμότητας και πνευματικής πτώχειας. Με αυτό τον τρόπο τα άτομα οδηγούνται αναγκαστικά σε παρόμοιες υποκειμενικές καταστάσεις, αντίστοιχες με τις "εμπειρίες", που υπόσχεται η κάθε ομάδα. Και σ' αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος το άτομο να πέσει σε υπέρμετρη υπερηφάνεια και να γίνει θύμα δαιμονικών επιρροών. Είναι λοιπόν ανάγκη να εξετάσουμε κατά πόσον υπάρχουν κριτήρια, που να μας βοηθούν να κρίνουμε αν μια εμπειρία αποτελεί καρπό της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος και είναι συνεπώς γνήσια ή αν δεν έχει σχέση με το Πνεύμα του Θεού.
Η Γραφή μας παρακινεί να είμαστε προσεκτικοί στα διάφορα "πνεύματα" και στις "εμπειρίες" που προκαλούν, και να μην πιστεύουμε "παντί πνεύματι", αλλά να δοκιμάζουμε τα πνεύματα "ει εκ του Θεού εστίν, ότι πολλοί ψευδοπροφήται εξεληλύθασιν εις τον κόσμον" (Α' Ιω. δ' 1). Ποιο είναι το "μέτρο" γνησιότητος ενός "πνεύματος"; "Εν τούτω γινώσκετε το πνεύμα του Θεου, παν πνεύμα ο ομολογεί Ιησουν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα, εκ του Θεού εστί και παν πνεύμα ο μη ομολογεί τον Ιησούν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα εκ του Θεού ουκ εστί και τούτο εστί το πνεύμα του αντίχριστου ο ακηκόατε ότι έρχεται, και νυν εν τω κόσμω εστίν ήδη" (Α' Ιω. δ' 2-3).
Η διαχωριστική γραμμή είναι το πρόσωπο του Χριστού, όχι η "κατάσταση Χριστού" η "χριστική κατάσταση", αλλά το μοναδικό και ανεπανάληπτο πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Έξω από το πρόσωπο αυτό δεν υπάρχει σωτηρία και γνήσια πνευματική εμπειρία (Ματθ. α' 21. Πράξ. δ' 12. Γ 43. Α' Τϊμ. β' 5-6). Όσοι τοποθετούν τον Χριστό δίπλα σε άλλα ονόματα εξωχριστιανικής θρησκευτικής προελεύσεως, δεν κινούνται στο χώρο της χριστιανικής πίστεως και επομένως οι εμπειρίες τους δεν έχουν αξία για τον χριστιανό.
Ένα δεύτερο "μέτρο" της γνησιότητος των πνευματικών εμπειριών είναι για το χριστιανό η διδαχή του Χριστού, η οποία δεν είναι δυνατόν να συγκριθεί με τη διδαχή οποιωνδήποτε "Δασκάλων", γιατί είναι όντως "καινή" (Μαρκ. α' 27) και οδηγεί τους πιστούς στην κυριότητα του Χριστού (Α' Κορ. ιβ' 3) και στην υιοθεσία (Ρωμ. η' 14-17. Γαλ. γ' 26-27), δηλαδή στη Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. "Πας ο παραβαίνων και μη μένων εν τη διδαχή του Χριστού Θεόν ουκ έχει' ο μένων εν τη διδαχή του Χριστού, ούτος και τον Πατέρα και τον Υιόν έχει. Ει τις έρχεται προς υμάς και ταύτην την διδαχήν ου φέρει, μη λαμβάνετε αυτόν εις οικίαν..." (Β' Ιω. 9-10).
Πηγή της θεολογίας είναι το Άγιο Πνεύμα και κριτήριο της γνησιότητος της εμπειρίας του Αγίου Πνεύματος είναι η συμφωνία της διδαχής των "παλαιών θεοφόρων Πατέρων", διδάσκει η Εκκλησία, γιατί η χριστιανική πίστη παρεδόθη "άπαξ τοις αγίοις" (Ιούδα 3), δηλαδή στην Εκκλησία (Ματθ. ιστ' 18. Ιω. ιδ' 16.26. ιστ' 13), που είναι "στύλος και εδραίωμα της αληθείας" (Α' Τιμ. γ' 15)
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, όταν θεολογούσαν, δεν παρουσίαζαν ατομικά τους βιώματα, ξεχωριστά από τη ζωή του σώματος της Εκκλησίας, τα βιώματά τους εταυτίζοντο με την εμπειρία της Καθολικής Εκκλησίας και θεολογούσαν εκφράζοντας την εμπειρία της Εκκλησίας. Γι' αυτό και οι εμπειρίες των ανθρώπων που δεν φρονούν "τα του Θεού" (Ματθ. ιστ' 23), δηλαδή δεν έχουν το ίδιο φρόνημα "μετά πάντων των αγίων", το οποιο υπήρχε και "εν Χριστώ Ιησού" (Φιλ. β' 5), δεν είναι γνήσιες χριστιανικές εμπειρίες.
Δεν είναι μόνο το να δέχεται κανείς τη διδαχή του Χριστού και την όλη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, αλλά πρέπει να μένει "εν τη διδαχή του Χριστού" (Β' Ίω. 9-10). Στη διδαχή του Χριστού ανήκει και η βασική διάκριση μεταξύ κτιστού και Ακτίστου, δημιουργήματος και Δημιουργού. Ο άνθρωπος και ο κόσμος δεν είναι "απόρροια" της ουσίας του Θεού, αλλά δημιούργημά Του. Στο Θεό έχουν την πηγή τους όλες οι αληθινές πνευματικές εμπειρίες, δεν είναι αποτέλεσμα "αυτογνωσίας" ή οποιωνδήποτε "τεχνικών".
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως ο π. Σωφρόνιος γράφει ότι: "Ο άνθρωπος πλάστηκε κατ' εικόνα του Θεού Δημιουργού. Η κτιστή αυτή εικόνα του Θεού δεν μπορεί να γίνη κοινωνός της Θείας ουσίας που είναι απολύτως άμέθεκτη, είναι όμως επιδεκτική να μετάσχη στην άκτιστη θεότητα με την κοινωνία της χάρης. Και παρ' όλο που ο άνθρωπος δεν μετέχει στη Θεία ουσία, όμως με τη χάρη γίνεται κοινωνός Θείας ζωής. Η χάρη-Θεότητα αγιάζει τον άνθρωπο, τον θεώνει, δηλαδή τον κάνει Θεό" (π. Σωφρόνιος, βλ. και Β' Πέτρ. α' 4).
"Όποιος πιστεύει πως μπορεί να οδηγηθεί σε γνήσιες πνευματικές εμπειρίες σαν αποτέλεσμα δικών του προσπαθειών, δεν ακολουθεί τη διδαχή του Χριστού. Οι ανθρώπινες προσπάθειες αξιολογούνται μόνο σαν έκφραση της ελευθέρας προαιρέσεως του άνθρωπου, σαν "συνεργία" του ανθρώπου στην συνειδητή αποδοχή της χάριτος του Θεού. Η παρουσία του Αγίου Πνεύματος είναι εκείνη που καρποφορεί, γιατί το "Άγιο Πνεύμα οδηγεί στη βασιλεία του Χριστού (Α' Κορ. ιβ' 3). "Όπου είναι παρών ο βασιλεύς, βέβαια εκεί είναι και σημεία βασιλικά. Και σημεία του Θεού οπού πρέπει να έχη η ψυχή εκείνη οπού βασιλεύεται από τον Θεόν, είναι η ευθύτης, η πραότης, η αλήθεια, η ταπεινοφροσύνη, η αγαθωσύνη, η δικαιοσύνη και κάθε ευλάβεια, ακόμη και η ανεξικακία, η φιλανθρωπία, η συμπάθεια, η αγάπη η ανυπόκριτος, η μακροθυμία, η καρτερία, η υπομονή. Διατί τα ενάντια τούτων φαίνονται εις εκείνους όπου δεν βασιλεύει ο Θεός" (Συμεών ο Νέος Θεολόγος).
Όπου δεν υπάρχει αληθινή ταπείνωση, εκεί δεν υπάρχουν γνήσιες πνευματικές εμπειρίες. Όπου υπάρχει υπεροψία, εκεί βασιλεύει το πνεύμα της πλάνης, όχι το πνεύμα της αληθείας (Ιακ. δ' 6. Α' Πέτρ. ε' 5). Το πνεύμα της πλάνης είναι υπερήφανο. Η ταπεινή ψυχή παρακαλεί τον Θεό να της δώσει κατάνυξη και συναίσθηση της αμαρτωλότητός της, ακόμη και εάν ο Κύριος την ανεβάζει καθημερινά και της δείχνει ποικιλοτρόπως την αγάπη Του.
"Ποία είναι τα σημεία όπου φανερώνουν εκείνον όπου έλαβε την χάριν του Θεού;" ερωτά ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος και απαντά: "Το να είναι τινάς αόργητος, αμόλυντος από σαρκικας ηδονάς, να είναι πράος, και ήμερος, το να έχη την ταπείνωσιν, μαζί με την ανεξικακίαν, την συμπάθειαν την αγάπην εις τον πλησίον σταθεράν και την πίστιν εις τον Θεόν αδίστακτον και σταθεράν".
(...)
Όποιος, λοιπόν, λέγει ο Ισαάκ ο Σύρος, δουλωμένος από τα πάθη, τρέχει "αναζητώντας δια της διανοίας" πνευματικές εμπειρίες, θα κατακλεισθεί από "ψευδή σχήματα της πλάνης", που θα φαίνονται αληθινά, όμως θα αποτελούν ανακάτεμα "σχημάτων αληθείας" με "σχήματα πλάνης".
Τα χαρίσματα του Άγιου Πνεύματος, δηλαδή οι αληθινές πνευματικές εμπειρίες, δεν είναι αποτελέσματα εξαναγκασμού. Ο Θεός μπορεί να εμφανισθεί στον άνθρωπο σε κάθε χρονική στιγμή και με κάθε πνευματικό ή φυσικό τρόπο, λέγει ο π. Σωφρόνιος."Ο ίδιος όμως, πέρα από κάθε εξαναγκασμό ευρισκόμενος, ποτέ δεν παραβιάζει το αυτεξούσιο της εικόνος Του. "Αν όμως η κτιστή ελευθερία στρέφεται αυτοερωτικά προς τον εαυτό της, θεωρεί τον εαυτό της σαν την άκτιστη θεία αρχή, παρ' όλο το φαινομενικό ύψος αυτής της θεωρίας, που περιγράψαμε παραπάνω, ο άνθρωπος παραμένει κλειστός για την ενέργεια της θείας χάρης".
Ο ενδιαφερόμενος, μπορεί να βρει περισσότερες πληροφορίες για τα θέματα αυτά, στα έργα του γέροντα Σοφρωνίου από το Έσσεξ της Αγγλίας: "Οψώμεθα τον Θεόν καθώς εστί" και "Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης".
Επίσης, μπορείτε να βρείτε σημαντικά στοιχεία για το θέμα των οραμάτων, στο βιβλίο του αγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ "Θαύματα και Σημεία", Έκδοση Ι. Μ. Νικοπόλεως.
Ν. Μ. & Κ.Τ