Ο κανόνας αυτός, επικυρώθηκε από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο. Είναι λοιπόν ένας από τους έξι κανόνες που δέχεται η Εκκλησία, ως καθοριστικούς τού κανόνος τής Αγίας Γραφής.
Ο Άγιος Αμφιλόχιος Ικονίου έδωσε έναν κανόνα των Θεοπνεύστων βιβλίων, όμως ανοικτό.
Γενικά περί τών 6 κανόνων
Οι 6 αποδεκτοί κανόνες:
Συνόδου της Λαοδικείας
Συνόδου της Καρθαγένης
ΠΕ΄ Αποστολικού κανόνος
Αγίου Αθανασίου
Αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου
Αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου
Ακολουθεί το κείμενο τού κανόνος και η Μετάφρασή του:
Κείμενο Μετάφραση
Ή σεμνόν όνομα της Γραφής κεκτημένη.
Εισί γαρ εισίν έσθ’ ότε ψευδώνυμοι.
Βίβλοι, τινές μεν έμμεσοι και γείτονες,
Ώς άν τις είποι, των αληθείας λόγων.
Αι δ’ άρα νόθοι τε και λίαν επισφαλείς,
Ώσπερ παράσημα και νόθα νομίσματα,
Ά βασιλέως μεν την επιγραφήν έχει,
Κίβδηλα δ’ εστί, ταις ύλαις δολούμενα.
Τούτου χάριν σοι των θεοπνεύστων ερώ
Βίβλον εκάστην. Ώς δ’ άν ευκρινώς μάθης,
Τας της Παλαιάς πρώτα Διαθήκης ερώ.
Η Πεντάτευχος την Κτίσιν, είτ’ Έξοδον,
Λευϊτικόν τε την μέσην έχει βίβλον.
μεθ’ ήν Αριθμούς, είτα Δευτερονόμιον.
Τούτοις Ιησούν προστίθει και τους Κριτάς.
Έπειτα την Ρούθ, Βασιλειών τε τέσσαρας Βίβλους.
Παραλειπομένων δε γε δύο βίβλοι.
Έσδρας απ’ αυταίς πρώτος, είθ’ ο δεύτερος.
Εξής στιχηράς πέντε σοι βίβλους ερώ.
Στεφθέντα1 τ’ άθλοις ποικίλων παθών Ιώβ,
Ψαλμών τε βίβλον, εμμελές ψυχών άκος.
Τρείς δ’ αυ Σολομώντος του σοφού. Παροιμοίαι,
Εκκλησιαστής, Άσμα τ’ αυ των ασμάτων.
Ταύταις Προφήτας προστίθει τους δώδεκα.
Ωσηέ πρώτον, είτ’ Αμώς τον δεύτερον,
Μιχαίαν, Ιωήλ, Αβδίαν, και τον τύπον
Ιωνάν αυτού του τριημέρου πάθους.
Ναούμ μετ’ αυτούς. Αββακούμ είτ’ ένατον.
Σοφονίαν, Αγγαίον τε, και Ζαχαρίαν.
Διώνυμόν τε άγγελον Μαλαχίαν.
Μεθ’ ους Προφήτας μάνθανε τους τέσσαρας,
Παρρησιαστήν τον μέγαν Ησαΐαν.
Ιερεμίαν τε συμπαθή, και μυστικόν
Ιεζεκιήλ, έσχατον δε Δανιήλ,
Τον αυτόν έργοις και λόγοις σοφώτατον.
Τούτοις προσεγκρίνουσι την Εσθήρ τινές.
Καινής Διαθήκης ώρα μοι βίβλους λέγειν.
Ευαγγελιστάς τέσσαρας δέχου μόνους, στεφθέντας.
Ματθαίον, είτα Μάρκον, οις1 Λουκάν τρίτον
Προσθείς, αρίθμει τον Ιωάννην χρόνω
Τέταρτον, αλλά πρώτον ύψει δογμάτων.
Βροντής γαρ υιόν εικότως τούτον καλώ,
Μέγιστον ηχήσαντα τω Θεού2 λόγω.
Δέχου δε βίβλον Λουκά και την δευτέραν
Την των καθολικών Πράξεων Αποστόλων.
Το σκεύος εξής προστίθει της εκλογής,
Τον των εθνών κήρυκα, τον Απόστολον
Παύλον, σοφώς γράψαντα ταις εκκλησίαις
Επιστολάς δις επτά. Ρωμαίοις μίαν,
Ή χρη συνάπτειν προς Κορινθίους δύο,
Την προς Γαλάτας, την τε προς Εφεσίους,
Μεθ’ ήν την εν Φιλίπποις, είτα την γεγραμμένην
Κολοσσαεύσι, Θεσσαλονικεύσι δύο,
Δύο Τιμοθέω, Τίτω δε και Φιλήμονι,
Μίαν εκάστω3, και προς Εβραίους μίαν.
Τινές δε φασι την προς Εβραίους νόθον,
Ουκ εύ λόγοντες. γνησία γαρ η χάρις.
Είεν. Τί λοιπόν; Καθολικάς επιστολάς4
Τινές μεν επτά φασιν. οι δε τρείς μόνας
Χρήναι δέχεσθαι, την Ιακώβου μίαν,
Μίαν τε Πέτρου, του τ’ Ιωάννου μίαν.
Τινές δε τας τρείς, και προς αυταίς τας δύο
Πέτρου δέχονται, την Ιούδα δ’ εβδόμην.
Την δ’ Αποκάλυψιν του Ιωάννου πάλιν,
Τινές μεν εγκρίνουσιν. οι πλείους δε γε
Νόθον λέγουσιν. Ούτος αψευδέστατος
Κανών αν ειη των θεοπνεύστων Γραφών.
____________
1. Η, ώ.
2. Ή, Θεώ.
3. Ή, εκατέρω.
4. Ή, καθολικών επιστολών. Πλήν όμως πρέπει ακόμα να μάθης (ιδιαιτέρως) προ πάντων τούτο. Δεν είναι όλη η (κάθε) βίβλος ασφαλής, η οποία έχει αποκτήσει (κέκτηται, φέρει) το σεμνόν όνομα της Γραφής. Διότι πράγματι εμφανίζονται (είναι) ενίοτε βιβλία ψευδεπίγραφα (με ψευδές όνομα).
Μερικά μάλιστα είναι παρόμοια και παραπλήσια, όπως θα έλεγε κανείς, (προς εκείνα) των λόγων της αληθείας. τα οποία όμως εν τέλει και νόθα είναι και λίαν επισφαλή, όπως ακριβώς τα παράσημα και τα νόθα νομίσματα, τα οποία έχουν μεν την επιγραφήν του Βασιλέως, είναι όμως κίβδηλα, νοθευμένα δολίως ως προς την ύλην των. Ένεκα τούτου θα σου αναφέρω κάθε έν βιβλίον από τα θεόπνευστα.
Δια να (τα) μάθης δε ευκρινώς, θα απαριθμήσω πρώτον τα της Παλαιάς Διαθήκης:
Η Πεντάτευχος (περιλαμβάνει) την Κτίσιν (=την Γένεσιν), έπειτα την Έξοδον, και το Λευϊτικόν, το οποίον κατέχει το μεσαίον βιβλίον.
Μετά απ’ αυτό τους Αριθμούς, έπειτα το Δευτερονόμιον. Εις αυτά πρόσθετε τον Ιησούν του Ναυή και τους Κριτάς.
Έπειτα την Ρούθ, και των Βασιλειών τέσσαρα βιβλία.
Των Παραλειπομένων δε οπωσδήποτε δύο βιβλία. (αμέσως) μετά από αυτά ο πρώτος Έσδρας, έπειτα ο δεύτερος.
Εν συνεχεία θα σου αναφέρω τα πέντε στιχηρά βιβλία.
Τον Ιώβ, ο οποίος και εστέφθη με τα μεγάλα κατορθώματα των διαφόρων παθημάτων,
και το βιβλίον των Ψαλμών, την έμμετρον ανακούφισιν των ψυχών. Ωσαύτως δε τα τρία (βιβλία) του σοφού Σολομώντος.
Τας Παροιμίας, τον Εκκλησιαστήν, και αμέσως το Άσμα ασμάτων.
Εις αυτά πρόσθετε τους δώδεκα (μικρούς) Προφήτας.
Πρώτον τον Ωσηέ, έπειτα δεύτερον τον Αμώς, τον Μιχαίαν, τον Ιωήλ τον Αβδίαν και τον Ιωνάν, τον τύπον του τριημέρου πάθους (του Κυρίου).
Μετά απ’ αυτούς τον Ναούμ. Έπειτα ένατον τον Αββακούμ. Τον Σοφονίαν, και τον Αγγαίον, και τον Ζαχαρίαν.
Και τον διάσημον (περιώνυμον, ονομαστόν) άγγελον, τον Μαλαχίαν.
Μετά απ’ αυτούς μάθαινε τους τέσσαρας (μεγάλους) προφήτας, τον έχοντα παρρησίαν μέγαν Ησαΐαν.
Και τον συμπαθή Ιερεμίαν, και τον μυστικόν Ιεζεκιήλ, τελευταίον δε τον Δανιήλ, τον σοφώτατον εξ ίσου εις τα έργα και εις τα λόγια.
Εις αυτά προσθέτουν μερικοί και την Εσθήρ.
Καιρός (τώρα) να σου αναφέρω τα βιβλία της Καινής Διαθήκης.
Ευαγγελιστάς να δέχεσαι μόνο τέσσαρας, τον Ματθαίον, έπειτα τον Μάρκον, εις τους οποίους, αφού προσθέσεις τρίτον τον Λουκάν, υπολόγιζε τον Ιωάννην τέταρτον κατά την χρονικήν σειράν (χρονικώς), αλλά πρώτον ως προς το ύψος των δογμάτων.
Διότι υιόν της βροντής τούτον ονομάζω (και εγώ) ευλόγως, διότι εις μέγιστον βαθμόν εβροντοφώναξε περί του λόγου του Θεού.
Να δέχεσαι δε και το δεύτερον βιβλίον του Λουκά, τας καθολικάς Πράξεις των Αποστόλων. Ακολούθως αν προσθέτης το σκεύος της εκλογής, τον κήρυκα των εθνών, τον Απόστολον Παύλον, ο οποίος έγραψε με σοφίαν δεκατέσσαρας επιστολάς προς τας εκκλησίας.
Μίαν προς τους Ρωμαίους, εις την οποίαν είναι ανάγκη να επισυνάπτωμεν δύο προς Κορινθίους, την προς Γαλάτας, και την προς Εφεσίους.
Μετά από αυτήν την προς τους Φιλιππησίους, έπειτα εκείνην που έχει γραφή (απευθύνεται προς τους Κολοσσαείς,
Δύο προς τους Θεσσαλονικείς, δύο προς Τιμόθεον, και ανά μίαν προς τον Τίτον και τον Φιλήμονα, και μίαν προς Εβραίους.
Μερικοί όμως λέγουν, ότι είναι νόθος η προς Εβραίους, χωρίς να έχουν δίκαιον, διότι η (εν αυτή) χάρις είναι γνησία. Άς είναι.
Τί υπολείπεται; (Να αναφέρωμεν πρώτον) τας καθολικάς επιστολάς. Μερικοί μεν λέγουν (ότι είναι) επτά, άλλοι τρείς μόνον. (Λέγουν λοιπόν), ότι πρέπει να δεχώμεθα μίαν την του Ιακώβου, και μίαν του Πέτρου, και μίαν του Ιωάννου.
Μερικοί δε δέχονται τας τρείς (του Ιωάννου) και εκτός τούτων τας δύο του Πέτρου, την του Ιούδα δε (ως) εβδόμην.
Την Αποκάλυψιν δε του Ιωάννου πάλιν, μερικοί μεν εγκρίνουν. οι περισσότεροι όμως λέγουν (την ονομάζουν), (ότι είναι) νόθος.
Αυτός (λοιπόν) θα ήτο (θα ηδύνατο να είναι) αψευδέστατος κανών των θεοπνεύστων Γραφών.
Παρατηρήσεις επί τού κειμένου
1. Αν και ο άγιος μιλάει και αυτός για Θεόπνευστα βιβλία, δεν είναι κλειστός ο κανόνας του. Και αυτό φαίνεται από τη φράση στο τέλος: "Κανών αν ειη των θεοπνεύστων Γραφών". Αυτό σημαίνει: "θα ήταν", άρα ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. Άρα δίνει μεν έναν κανόνα, αλλά ανοικτό με τα λόγια αυτά. Αφήνει έτσι περιθώριο για πληρέστερο κανόνα.
2. Αν και ο κανόνας αυτός είναι μεταγενέστερος τού κανόνος τού αγίου Αθανασίου, δεν είναι τόσο κατηγορηματικός στα βιβλία που περιλαμβάνει, όπως τού αγίου Αθανασίου. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα ως τότε δεν είχε γίνει καθολικά αποδεκτός ο κανόνας αυτός, και η συζήτηση συνεχιζόταν ως τότε. Αυτό φαίνεται και από αυτά που γράφει περί τής Αποκαλύψεως. Έτσι έπρεπε να περιμένουν οι Χριστιανοί ως τον 7ο αιώνα, για να κανονισθεί το θέμα οριστικά από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο, που καθόρισε τους 6 αυτούς κανόνες ως εγκεκριμένους οδηγούς τών Χριστιανών.
Τα στοιχεία λήφθηκαν από το εξαιρετικό βιβλίο τού αν. καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτη Ι. Μπούμη, δ. Θ., με τίτλο: "Οι κανόνες τής Εκκλησίας περί τού Κανόνος τής Αγ. Γραφής". Αθήνα 1986.