Δευτέρες Τετάρτες και Παρασκευές, κανονικά χωρίς λάδι εκτός εάν υπάρχει στο Χριστιανικό Ημερολόγιο ( όχι σε κοσμικό ) δοξολογούμενος και εορτάζων μεγάλος Άγιος ( πχ. Άγιος Γεώργιος, Άγιος Δημήτριος, Αγία Παρασκευή, κλπ) οπότε συμμετέχοντας στην εορτή του καταλύομε μόνο λάδι. Εάν συμπέσει εορτή του Κυρίου Τετ. – Παρασκ. τότε έχουμε κατάλυση είς πάντα ( και κρέας). Εάν είναι εορτή της Παναγίας μας έχουμε κατάλυση μόνο σε ψάρι και λάδι (αλλά χωρίς τυρί, γάλα, αυγά, γλυκά με βούτυρο, κλπ πού ως «βαρύτερα» έχουν και σχέση με κρέας).
ΚΑΙ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ :
Ένας ασκητικός πνευματικός, με φόβο Θεού μέσα του, μας είπε τα παρακάτω λόγια τα οποία και θεωρήσαμε καλό να τά προσθέσουμε εδώ.
« Είναι αλήθεια», μας είπε, « ότι σήμερα ασχολούμαστε μόνο με την νηστεία του φαγητού χωρίς να πηγαίνει το μυαλό μας και σε κάποια άλλη νηστεία αρκετά σοβαρή , την οποία συνήθως δεν προσέχουμε και καταπατούμε…
Όταν λοιπόν νηστεύουμε Χριστιανικά από φαγητά πρέπει να εγκρατευόμαστε νηστεύοντας και σαρκικά – συζυγικά. Μιλάμε βέβαια για σχέσεις ευλογημένης από τον Θεό συζυγίας, κι΄ όχι παράνομης αμαρτίας πού έχει κι΄ αυτή άλλες χειρότερες επιπτώσεις, παρ΄ όλη την φαινομενική ελευθερία της…
Αυτές αφορούν όλες τις καθιερωμένες νηστείες 40ήμερα κλπ. και αρχίζουν για μέν την Τετάρτη και Παρασκευή από το βράδυ της Τρίτης έως το βράδυ της Τετάρτης, από το βράδυ της Πέμπτης έως το βράδυ της Παρασκευής, και από Σάββατο βράδυ έως Κυριακή βράδυ ( λόγω θείας Λειτουργίας της Κυριακής). Το ίδιο και στις μεγάλες εορτές των Αγίων.
Επίσης, καλό είναι να προσέχουμε τις ημέρες των γάμων μας, ώστε να μη γίνονται Σάββατα καί παραμονές Κυριακών ή μεγάλων εορτών, και μετά πέφτουμε σε αμαρτίες…
Η τάξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι 3 ημέρες σαρκική συζυγική αποχή και καθαρότητα για να προσέλθουμε στον ίδιο τον Θεάνθρωπο Χριστό και να κοινωνήσουμε, και μία μέρα μετά σέ εγκράτεια, από σεβασμό προς τον Κύριο πού ήλθε και κατοίκησε μέσα μας…Δέν είναι λίγο πράγμα ένας Θεός πού τρέμουν Άγγελοι καί Αρχάγγελοι καθώς καί οί πονηροί δαίμονες νά γίνεται Υψηλός επισκέπτης τής ψυχής μας κι΄ εμείς να τό θεωρούμε αυτό μέ τίς πράξεις μας, σχεδόν ένα τίποτα...
Καί άν είμαστε Άγιοι, ίσως βλέπαμε αυτό πού αναφέρει στήν περιγραφή της Θ. Λειτουργίας ο Άγιος Νήφωνας, Επίσκοπος Κωνσταντιανής: Εκεί βρίσκουμε το εξής: "Ο Άγιος παρατηρούσε τώρα όσους κοινωνούσαν. Άλλων τα πρόσωπα μαύριζαν μόλις έπαιρναν τα Θεία Μυστήρια, ενώ, άλλων έλαμπαν σαν τον ήλιο. Οι Άγγελοι παρακολουθούσαν από κοντά την Αγία μετάληψη. Όταν κοινωνούσε κάποιος ευσεβής, τότε τού έβαζαν στο κεφάλι ένα στεφάνι. Όταν πλησίαζε κάποιος αμαρτωλός, γύριζαν αλλού το πρόσωπό τους με φανερή αποστροφή. Τότε τα άχραντα Μυστήρια σαν να εξαφανίζονταν από την Αγία Λαβίδα, έτσι που ο αμαρτωλός φαινόταν να μην παίρνει μέσα του το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Κι έφευγε κατάμαυρος σαν αράπης, με την αποδοκιμασία του Κυρίου διάχυτη στην όψη του...”
Ακόμη,
Οί παλαιότεροι μιλούσανε για τά λεγόμενα «γιορτο-πιάσματα» αναφερόμενοι σε άρρωστα παιδιά πού συνελήφθησαν τις μέρες αυτές, και πού ταλαιπώρησαν και ταλαιπωρούν δεκάδες «απρόσεκτα» ζευγάρια με σπαστικά και παράλυτα παιδιά…
Μ΄ αυτό δεν θέλω να ειπώ ότι όλα αυτά τα καημένα τα παιδιά έγιναν εξ΄ αιτίας αυτού, αλλά καλό είναι σαν υποψήφιοι γονείς να ασφαλιζόμαστε και να παίρνουμε τα μέτρα μας με σοβαρότητα και σύνεση απέναντι μιάς πράξης Δημιουργίας νέου προσώπου πού θα μείνει σαν ψυχή αιωνίως αθάνατη…
Έχω συναντήσει στην εξομολόγηση φοβερά περιστατικά κι΄ έχω φοβηθεί από τις συνέπειες, αλλά άς μη επεκταθώ επί του παρόντος…», κατέληξε ο γέροντας πνευματικός.Μαρία Σωτηροπούλου
Δρ. θεολογίας
Οι προ των εορτών νηστείες της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας
Από ΘΕΟΛΟΓΙΑ, τόμος 76, τεύχος 1, Αθήναι 2005.
2. Ἡ νηστεία Δευτέρας, Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς
Οἱ καθ' ἑβδομάδα νηστεῖες τῆς 'Ορθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ἡ νηστεία τῆς Δευτέρας, τῆς Τετάρτης καὶ τῆς Παρασκευῆς. Ἡ νηστεία τῆς Δευτέρας «ὁρίζεται ἐν τοῖς τυπικοῖς νὰ νηστεύηται ἀπὸ τοὺς μοναχούς» καθόλον τὸ ἔτος(27). Ἡ νηστεία τῆς Δευτέρας, μαζὶ μὲ τὴν νηστεία τῆς Τετάρτης καὶ τῆς Παρασκευῆς, ξεχωρίζει τοὺς πιστοὺς ἀπὸ τὴν συνήθεια τῶν Φαρισαίων, οἱ ὁποῖοι ἐνήστευαν «δὶς τοῦ σαββάτου», ἤτοι δύο ἡμέρες τῆς ἑβδομάδος, καὶ τοὺς κάνει νὰ ὑπερέχουν. «Λοιπόν, ἡμεῖς οἱ Χριστιανοὶ τρεῖς ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος χρεωστοῦμεν νὰ νηστεύωμεν• ἤτοι β', δ' καὶ στ' (δηλαδή, Δευτέρα, Τετάρτη καὶ Παρασκευή) καὶ ὄχι μόνον δύω, τὴν δ' καὶ τὴν στ', διὰ νὰ περισσεύη ἡ δικαιοσύνη μας ἀπὸ τὴν δικαιοσύνην τῶν Φαρισαίων»(28). Ἡ Τετάρτη λοιπὸν καὶ ἡ Παρασκευὴ εἶναι οἱ καθ' ἑβδομάδα νηστεῖες τῶν 'Ορθοδόξων Χριστιανῶν, μὲ τὴν ἐννοιολογικὴ σημασία καὶ ἀξία, ποὺ ἐτονίσθη, ἐνῷ οἱ Ἰουδαῖοι ἐνήστευον τὴν Δευτέρα καὶ τὴν Πέμπτη. «Αἱ δὲ νηστεῖαι ὑμῶν μὴ ἔστωσαν μετὰ τῶν ὑποκριτῶν, νηστεύουσι γὰρ Δευτέρα Σαββάτων καὶ Πέμπτη. Ὑμεῖς δὲ ἢ τὰς πέντε νηστεύσατε ἡμέρας ἢ Τετράδα καὶ Παρασκευήν», διδάσκουν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι(29), πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι οἱ χριστιανοὶ ἔχουν τὴν δυνατότητα ἢ νὰ νηστεύουν μόνο τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευὴ τῆς ἑβδομάδος ἢ καὶ τὶς πέντε πρῶτες ἡμέρες αὐτῆς, ἀλλὰ ποτὲ τὸ Σάββατο (πλὴν τοῦ Μεγάλου Σαββάτου) καὶ τὴν Κυριακή.
Ἡ νηστεία τῆς Τετάρτης καὶ τῆς Παρασκευῆς εἶναι λοιπὸν θεσμοθετημένη, ὅπως καὶ τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων. Ὁ ΞΘ' κανὼν λέγει: «Τὰς δὲ δύω ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος νηστεύομεν, τὴν μὲν Τετάρτην, διατὶ εἰς τὴν ἡμέραν αὐτὴν ἔγινε τὸ συμβούλιον διὰ τὴν προδοσίαν τοῦ Κυρίου μας• τὴν δὲ Παρασκευήν, διατὶ εἰς τὴν ἡμέραν ταύτην ἔπαθε σαρκὶ τὸν ὑπὲρ τῆς σωτηρίας μας θάνατον»(30).
Ἡ ἀξία αὐτῆς τῆς νηστείας εἶναι πολὺ μεγάλη• ὁ Ζωναρᾶς, ἑρμηνεύων τὸ ΞΘ' κανόνα τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, τοποθετεῖ τὴν νηστείαν τῆς Τετάρτης καὶ τῆς Παρασκευῆς εἰς ἴσην τάξιν μὲ τὴν νηστεία τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς(31). Αὐτὸς ὁ κανὼν δὲν ἀφήνει καμμία ἀμφιβολία ὅτι οἱ νηστεῖες Μ. Τεσσαρακοστῆς καὶ τῶν ἡμερῶν τῆς ἑβδομάδος Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς εἶναι ὑποχρεωτικὲς γιὰ τὸν πιστό• διαφορετικά, ὁ μὲν κληρικὸς (Ἐπίσκοπος, Πρεσβύτερος, Διάκονος, Ὑποδιάκονος, Ἀναγνώστης, Ψάλτης) πρέπει νὰ καθαιρῆται, ὁ δὲ λαϊκὸς νὰ ἀφορίζεται. Ὁ Βαλσαμὼν μάλιστα γράφει ἐπ' αὐτοῦ: «Ὁ γοῦν καταλύων ἄνευ σωματικῆς ἀσθενείας τὰς τετράδας καὶ τὰς παρασκευάς, κολάζεται κατὰ τὴν τοῦ τοιούτου κανόνος περίληψιν»(32).
Ὁ Θεόδωρος Στουδίτης ἀναφέρει τὴν νηστεία αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, Τετάρτης καὶ Παρασκευῆς, λέγων: «...ἁγναὶ εἰς νηστείαν ἀεὶ τηρηθῶσι, τυροῦ, ἰχθύων, ἐλαίου»(33).
Σημειώσεις
27. Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Ἑρμηνεία τοῦ ΞΘ' κανόνος τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, Πηδάλιον, σημ. 2, σελ. 93. Βεβαίως, «ἐπαινετὸς εἶναι παρὰ Θεῷ καὶ τὸν πρέποντα αὐτῷ μισθόν λήψεται» κάθε πιστὸς ποὺ θὰ ἤθελε νὰ ἀκολουθήση αὐτὴν τὴν νηστεία (Αὐτόθι).
28. Αὐτόθι.
29. Ἀποστολικαὶ Διαταγαί, Ζ', XXIII, ΒΕΠ 2, σελ. 124.
30. Πηδάλιον, σελ. 92. Βλ. καὶ ΙΕ' κανόνα ἁγίου Πέτρου Ἀλεξανδρείας: «Οὐκ ἐγκαλέσει τὶς ἡμῖν παρατηρουμένοις Τετράδα καὶ Παρασκευήν, ἐν αἷς καὶ νηστεύειν ἡμῖν κατὰ παράδοσιν εὐλόγως προστέτακται. Τὴν μὲν γὰρ Τετράδα διὰ τὸ γινόμενον συμβούλιον ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων ἐπὶ τῇ προδοσίᾳ τοῦ Κυρίου• τὴν δὲ Παρασκευήν, διὰ τὸ πεπονθέναι αὐτὸν ὑπὲρ ἡμῶν» (Πηδάλιον, σελ. 574-575). Στὴν ἑρμηνεία αὐτοῦ τοῦ κανόνος ὁ Βαλσαμὼν σημειώνει τὴν ἀποφυγὴ τῆς νηστείας κατὰ τὰ Σάββατα καὶ τὶς Κυριακὲς (Βλ. Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα, IV, σελ. 43-44).
31. «Σημειωτέον οὗν, ὅτι ἐν ἴση τάξει τίθησιν ὁ κανὼν τὴν τὲ ἁγίαν Τεσσαρακοστήν τοῦ Πάσχα, καὶ τετράδα καὶ παρασκευήν» (Ἰωάννου Ζωναρᾶ, Ἑρμηνεία ΞΘ', κανόνος τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα, II, σέλ. 88).
32. Θεοδώρου Βαλσαμῶνος, Ἀπόκρισις ΝΔ', πρὸς τὸν Ἀλεξανδρείας Μᾶρκον: Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα IV, σελ. 487.
33. Θεοδώρου Στουδίτου, Διδασκαλία χρονική της μονῆς τοῦ Στουδίου, 5, PG 99, 1696C.