Point of Orthodoxe

Αντίχριστος και αντίχριστοι στην Αʹ Ιωάννου

sapfiros 0

Παρά το ότι η Αποκάλυψη θεωρείται από πολλούς το κατ’ εξοχήν βιβλίο της Αγίας Γραφής που αναφέρεται στον αντίχριστο και στην έλευσή του, κάθε χρήση της λέξης αυτής απουσιάζει από τις σελίδες της.

Σε ολόκληρη την Αγία Γραφή η λέξη «αντίχριστος» συναντάται σε τέσσερεις στίχους των δύο πρώτων επιστολών του ευαγγελιστή Ιωάννη (της Αʹ και της Βʹ): Αʹ Ιωάννου 2:18 (δύο φορές), 2:22, 4:3 και Βʹ Ιωάννου στίχος 7.

Από τις βιβλικές παραπομπές γίνεται σαφές ότι ο αντίχριστος είναι πρόσωπο και όχι κατάσταση.

Στο πρώτο χωρίο (Αʹ Ιω. 2:18) όπου η λέξη αντίχριστος αναφέρεται δύο φορές έχουμε τη διάκριση ανάμεσα στον ένα αντίχριστο που έρχεται και στους πολλούς αντιχρίστους, οι οποίοι κατά τον άγιο Ιωάννη το Θεολόγο ήταν ήδη παρόντες όταν προς το τέλος του 1ου αιώνα μετά την έλευση του Χριστού έγραφε αυτή την επιστολή.

Ο άγιος Ιωάννης στην αρχή του στίχου κάνει αναφορά στις έσχατες στιγμές του κόσμου, σημειώνοντας ότι ήδη έφθασε η «εσχάτη ώρα». Το κριτήριο του συγγραφέα για να προχωρήσει σε αυτή τη διαπίστωση είναι το ότι αν και υπήρχαν κατά την εποχή του πολλοί, οι οποίοι έφεραν τα χαρακτηριστικά του αντιχρίστου και αρνούνταν το πρόσωπο του Χριστού, ο ίδιος ο αντίχριστος δεν είχε εμφανιστεί ακόμη επί της γης. Πιο συγκεκριμένα, ο αντίχριστος είναι ο άνθρωπος που θα προηγηθεί της δευτέρας παρουσίας του Κυρίου και θα προσπαθήσει να παρασύρει και τους εκλεκτούς, ενώ οι πολλοί αντίχριστοι είναι οι κατά καιρούς αιρετικοί, οι οποίοι με τη διδασκαλία τους διαστρέφουν το λόγο της αλήθειας και οδηγούν τους πιστούς σε πλάνη.

Ήδη από την εποχή της Καινής Διαθήκης είχαν εμφανιστεί οι πρώτες γνωστικίζουσες αιρέσεις. Από τον άγιο Ειρηναίο επίσκοπο της πόλης Λυών της Γαλλίας λαμβάνουμε πληροφορίες για τον αιρετικό Κήρινθο, ο οποίος φαίνεται ότι είναι ο στόχος της επιστολής του αγίου Ιωάννη. Πρώτος αυτός διέκρινε τον Ιησού από το Χριστό, με τον οποίο ο πρώτος ενώθηκε κατά τη βάπτιση. Διέκρινε το δημιουργό Θεό από τον αληθινό Θεό. Στο σταυρό δεν πέθανε ο Χριστός, αλλά ο άνθρωπος Ιησούς. Στα κείμενα του αγίου Ειρηναίου εμφανίζεται ο άγιος Ιωάννης να έχει σαφή συνείδηση της αιρετικής διδασκαλίας του Κηρίνθου και να τον απορρίπτει πλήρως.

Σημειώνει, λοιπόν, ο άγιος Ιωάννης στο χωρίο Αʹ Ιω. 2:22 ότι όποιος αρνείται τον Πατέρα και τον Υιό αυτός είναι ο αντίχριστος. Μάλιστα, στον επόμενο στίχο, τον 23ο, σημειώνει ότι όποιος αρνείται τον Υιό (όπως έκανε ο Κήρινθος) αυτός αρνείται και τον Πατέρα. Αμέσως μετά ο άγιος Ιωάννης διδάσκει τους παραλήπτες και αναγνώστες της επιστολής τονίζοντας ότι πρέπει να επιμένουν σε αυτά που παρέλαβαν και να αποφεύγουν να αλλάζουν τα όσα διδάχθηκαν.

Από τα όσα διαβάσαμε στην επιστολή διαπιστώνουμε ότι το ενδιαφέρον του συγγραφέα της δεν επικεντρώνεται στον έναν αντίχριστο, ο οποίος δεν φαίνεται να αποτελεί το κεντρικό σημείο της αναφοράς του, αλλά οι πολλοί αντίχριστοι, οι οποίοι διέστρεφαν το λόγο και το θέλημα του Θεού. «Ταῦτα ἔγραψα ὑμῖν περὶ τῶν πλανώντων ὑμᾶς» λέει στο στίχο 26 του 2ου κεφαλαίου ξεκαθαρίζοντας το στόχο του.

Η τρίτη και τελευταία αναφορά στην πρώτη επιστολή του στο θέμα που πραγματευόμαστε γίνεται στον 3ο στίχο του 4ου κεφαλαίου. Το κεφάλαιο αυτό ξεκινά με το πρόβλημα των ψευδοπροφητών, το οποίο βασάνιζε και τους πρώτους χριστιανούς.

Ο άγιος Ιωάννης συμβουλεύει τους χριστιανούς να μην πιστεύουν όλους τους κήρυκες αλλά να εξετάζουν τα λεγόμενά τους. Στο σημείο αυτό θέτει και το θέμα που απασχολούσε την Εκκλησία της εποχής του: όποιο πνεύμα δεν παραδέχεται ότι ο Χριστός έλαβε πραγματική ανθρώπινη σάρκα, δεν είναι από Θεού και πρέπει να το αποφεύγουμε. Ολοκληρώνοντας τη σκέψη του τονίζει ότι το πνεύμα που δεν ομολογεί το Χριστό ως τέλειο άνθρωπο, αλλά θεωρεί ότι το πάθος ήταν μη πραγματικό είναι «τὸ τοῦ ἀντιχρίστου». Κλείνει δε την αναφορά του σημειώνοντας ότι το πνεύμα που θα προσπαθήσει να ανατρέψει τη διδασκαλία του Χριστού και να αναιρέσει το σωτήριο λόγο Του, στην πραγματικότητα είναι το πνεύμα του αντιχρίστου γι’ αυτό οι χριστιανοί θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί απέναντί του.

Ο συγγραφέας της επιστολής διακρίνει ανάμεσα στα μέλη της Εκκλησίας, που είναι «ἐκ τοῦ Θεοῦ», και στα τέκνα του αντιχρίστου, τα οποία αποδεχόμενα το θέλημά του, τον υπηρετούν και τον δοξάζουν ως μη όφειλε.

Το 4ο κεφάλαιο ολοκληρώνεται με μία εκτενή αναφορά στην αγάπη, η οποία έρχεται να κλείσει το θέμα των αιρετικών διδασκαλιών που δημιουργούσαν σοβαρά προβλήματα στην Εκκλησία του 1ου αιώνα μ.Χ..

Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής:

1. Ο αντίχριστος είναι συγκεκριμένος άνθρωπος που θα εμφανιστεί πριν από τα έσχατα.

2. Κατά την εποχή του αγίου Ιωάννη υπήρχαν πολλοί αντίχριστοι, οι οποίοι αρνούνταν την πραγματική σάρκωση και την πραγματική θυσία του Χριστού επάνω στο σταυρό,

3. Η άρνηση της αλήθειας είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα για τη ζωή κάποιου πιστού καθώς διαταράσσει τη σχέση του με το Θεό,

4. Απαιτείται προσοχή, σοβαρότητα και αγάπη για να αποφύγουμε τις παγίδες του πονηρού.

http://amoustakis.wordpress.com/

“Χύνει αίμα αυτός που αποστερεί το μισθό του εργάτη”

sapfiros 0

«Ἐκχέων αἷμα ὁ ἀποστερῶν μισθὸν μισθίου»

(Σοφία Σειρὰχ 34:22)

Με αφορμή το πρόσφατο έγκλημα της Μανωλάδας θέλησα να παρουσιάσω λίγες σχετικές σκέψεις με αφετηρία το λόγο της Αγίας Γραφής.

Το πρώτο χωρίο που πέρασε από το μυαλό μου ήταν το «οὐ φιμώσεις βοῦν ἀλοῶντα» του Δευτερονομίου (25:4) παρά το ότι εκ πρώτης όψεως το χωρίο μοιάζει κάπως άσχετο. Τι δουλειά έχουν οι εργάτες που υφίστανται τη βία των εργοδοτών και των επιστατών με τα βόδια που αλωνίζουν;

Απάντηση μάς προσφέρει ο απ. Παύλος όταν χρησιμοποιεί το χωρίο αυτό στην Α΄ Κορινθίους (9:9) και ξεκαθαρίζει ότι όταν ο Θεός με το νόμο Του αναφέρεται στα ζώα που αλωνίζουν το ενδιαφέρον του νόμου δεν εστιάζει σε αυτά, αλλά ότι αυτή η μεταφορά τον βοηθά να δηλώσει ότι δεν πρέπει να στερούμε από τον εργάτη το μισθό του. Ο απόστολος συνεχίζει τη σκέψη του στον επόμενο στίχο χρησιμοποιώντας μία αναφορά από το βιβλίο της Σοφίας Σειράχ (6:19), όπου γράφεται ότι αυτός που εργάζεται το κάνει με την ελπίδα ότι θα ζήσει από τον κόπο του. Λέει, λοιπόν, η Παλαιά Διαθήκη: «ὡς ὁ ἀροτριῶν καὶ ὁ σπείρων πρόσελθε αὐτῇ καὶ ἀνάμενε τοὺς ἀγαθοὺς καρποὺς αὐτῆς ἐν γὰρ ἐργασίᾳ αὐτῆς ὀλίγον κοπιάσεις καὶ ταχὺ φάγεσαι τῶν γενημάτων αὐτῆς».

Πολύ όμορφα όλα αυτά αλλά άραγε εμάς μας ενδιαφέρουν;

Τα εγκληματικά περιστατικά της Μανωλάδας, τα οποία, πρέπει να το σημειώσουμε, δεν είναι τα πρώτα ανάλογα, μας πείθουν για το αντίθετο. Δεν μας ενδιαφέρουν καθώς αποφασίσαμε να παρακάμψουμε το λόγο του Θεού και να εφαρμόσουμε το δικό μας: το νόμο του κέρδους και της αδικίας.

Θα μου πείτε «ποιος χρειάζεται το νόμο του Θεού όταν υπάρχει ο νόμος του κράτους;»

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το λεπτό σημείο για τις ελαστικές, έως ξεχειλωμένες, συνειδήσεις όλων μας. Ο νόμος του κράτους μπορεί να υπάρχει αλλά η τήρησή του, δυστυχώς ή ευτυχώς, μάλλον επαφίεται στο φιλότιμο όχι μόνο των εργοδοτών, αλλά και των αρμοδίων υπηρεσιών. Σε αυτό, λοιπόν, το σημείο πρέπει να αντιμετωπίσουμε την αδυναμία της χριστιανικής (είναι άραγε;) πατρίδας μας. Το κράτος δεν μπορεί και δεν θέλει να εφαρμόσει το νόμο που καταστρατηγούν οι πολίτες.

Το αποτέλεσμα; Μιλούν τα όπλα.

Από μια πρόχειρη αναζήτηση κάποιων βιβλικών χωρίων σχετικά με το θέμα της αποστέρησης του μισθού του εργάτη βρέθηκα μπροστά σε μία σειρά ξεκάθαρων χωρίων από τα οποία θα σχολιάσω μόνο ένα.

Στην επιστολή του αγίου Ιακώβου ιδιαίτερα στο 5 κεφάλαιό της, από τον πρώτο μέχρι τον έκτο στίχο υπάρχει μία ολοκάθαρη τοποθέτηση απέναντι στους πλουσίους, οι οποίοι με τις πράξεις τους αποστερούν το μισθό των εργατών. Τι να πρωτοαναφέρουμε: την προειδοποίηση για τα επερχόμενα δεινά σε αυτούς που αδικούν; Την αναφορά στη σαπίλα που κυριεύει τον πλούτο, τα αγαθά και τα ρούχα τους; Το σχόλιο ότι το χρυσάφι και το ασήμι των πλουσίων θα αποτελέσει την αιτία της καταδίκης τους; Τη διαπίστωση ότι η κραυγή των στερημένων από το μισθό τους εργατών θα φθάσει μέχρι τα αυτιά του Θεού;

Η διδασκαλία της Εκκλησίας για την κοινωνική αδικία είναι ξεκάθαρη και σαφής χωρίς περιστροφές και υπεκφυγές. Η άγνοια και η αδιαφορία προς αυτή μας οδηγεί σε εγκλήματα όπως αυτό που συμβαίνει στη Μανωλάδα. Ένα έγκλημα που δεν έχει να κάνει μόνο με τους πρόσφατους πυροβολισμούς, αλλά κυρίως με την ανοχή όλων αυτών που γνωρίζουν και σιωπούν, όλων αυτών που βλέπουν και κλείνουν τα μάτια, όλων αυτών που μαθαίνουν για την αδικία και δεν ξέρουν τι γίνεται, όλων αυτών που πλουτίζουν έμμεσα ή άμεσα από την αποστέρηση των μισθών των εργατών και απολαμβάνουν τα κέρδη τους.

Δυστυχώς, όμως ευθύνη βαρύνει και εμάς που ενώ ακούγαμε τι συνέβαινε καταναλώναμε φθηνές φράουλες. Βαρύνει και όλους εμάς που πλέον μάθαμε χωρίς μισόλογα τι συμβαίνει και θα συνεχίσουμε να τις απολαμβάνουμε στο πιάτο, στα γλυκά και στα τραπέζια μας.

Οι πυροβολισμοί των επιστατών στους απλήρωτους εργάτες είναι η αναπόφευκτη συνέχεια ενός εγκλήματος. «Ἐκχέων αἷμα ὁ ἀποστερὼν μισθὸν μισθίου» λέει η Σοφία Σειράχ λειτουργώντας προφητικά.

Ναι! Αυτός που στερεί το μισθό του εργάτη χύνει αίμα. Το ωραίο είναι ότι η Αγία Γραφή το χρησιμοποιεί μεταφορικά, ως σχήμα λόγου για να τονίσει πόσο φοβερή είναι η κοινωνική αδικία.

Εμείς για μία ακόμη φορά κατορθώσαμε να ξεπεράσουμε τη φαντασία και να μετατρέψουμε το σχήμα λόγου σε πράξη:

Για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να ιδιοποιούμαστε το μισθό του εργάτη χύσαμε και, μάλλον, θα ξαναχύσουμε αίμα!

http://amoustakis.wordpress.com/

Ποιά ήταν τελικά η Μαρία η Μαγδαληνή;

sapfiros 0

Με την αφορμή της έκδοσης από την Karen King του γνωστικού παπύρου του 4ου αιώνα στον οποίο ο Ιησούς παρουσιάζεται να λέει τη φράση «η σύζυγός μου . . . » επανήλθε στο προσκήνιο η αγ. Μαρία η Μαγδαληνή, η οποία από τη δυτική παράδοση συγχέεται με τη μετανοημένη αμαρτωλή που με πολύ ταπείνωση και αγάπη άλειψε τα πόδια του Χριστού με μύρο και τα σκούπισε με τα μαλλιά της.

Σε κάποια δημοσιεύματα, μάλιστα, τονίζεται ότι είναι μία παραμελημένη μορφή, την οποία η Εκκλησία παραγκώνισε προς χάριν των ανδρών αποστόλων και αφήνεται να εννοηθεί ότι κάποτε πρέπει, επιτέλους, να αποκατασταθεί.

Τι από όλα αυτά είναι αλήθεια;

Σε αυτή την ανάρτηση θα θέλαμε να επαναλάβουμε σύντομα αυτό που εύκολα διαπιστώνει κάποιος διαβάζοντας τις σχετικές ευαγγελικές διηγήσεις:

1) Ήταν ασθενής, δαιμονισμένη, και ο Χριστός την θεράπευσε. Το ευαγγέλιο του Λουκά κάνει τη σχετική αναφορά στο κεφ. 8 και στους στίχους 1-3. Λίγο πριν (Λουκά 7:36-50) έχει αναφερθεί στο περιστατικό που συνέβη στο σπίτι του Φαρισαίου Σίμωνα, όπου, μία γυναίκα, της οποίας δεν γνωρίζουμε το όνομα, του άλειψε τα πόδια με μύρο και τα σκούπισε με τα μαλλιά της κλαίγοντας. Τα δύο περιστατικά δεν συνδέονται.

Η αναφορά στην κατοχή της αγ. Μαρίας από δαιμόνια δεν την μειώνει δεν την αδικεί, δεν την παραμερίζει, αντιθέτως, η θεραπεία της από το Χριστό την παρουσιάζει να έχει δεχθεί την χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Πώς το γνωρίζουμε αυτό;

Στην Ορθόδοξη παράδοση η Μαρία από την πόλη Μάγδαλα είναι αγία, δηλαδή έχει πετύχει την κατά χάρη ένωσή της με το Θεό. Μεγαλύτερη τιμή από αυτή δεν υπάρχει.

Στην υμνογραφία της Εκκλησίας παρουσιάζεται ως απόστολος, όπως ακριβώς γίνεται και στα ευαγγέλια. Μάλιστα στη συνάντησή της με τον αναστημένο Χριστό αναφέρεται ένα από τα γνωστότερα τροπάρια της Εκκλησίας το αναστάσιμο απολυτίκιο του ήχου πλαγίου του δευτέρου.

2) Ήταν μία από τις πιστότερες ακολούθους του Χριστού. Σε όλες τις βιβλικές αναφορές τοποθετείται πρώτη από όλες τις γυναίκες. Μόνο σε μία τοποθετείται δεύτερη, στο ευαγγέλιο του ευαγγ. Ιωάννη κεφ. 19 στ. 25. Σε αυτή την αναφορά πρώτη είναι η Παναγία και η εξαδέλφη της Μαρία του Κλωπά και έπειτα η αγ. Μαρία η Μαγδαληνή («εἰστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ ἡ μήτηρ αὐτοῦ καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή»).

3) Και οι τέσσερις ευαγγελιστές την αναφέρουν ως μάρτυρα της αναστάσεως (στα χωρία Ματθαίου 28:1-10, Μάρκου 16:1-8, Λουκά 23:55-24:11, Ιωάννη 20:1-18) και οι δύο (Μάρκος και Ιωάννης) ως απόστολο των αποστόλων, οι οποίοι μάλιστα, δεν την εμπιστεύονται αμέσως αλλά είναι δύσπιστοι, μέχρι που η επίσκεψη στο -κενό πλέον- μνήμα τους πείθει.

4) Δεν έχουμε πληροφορίες για την ηλικία της ή τη ζωή της μέχρι τη στιγμή της θεραπείας της από το Χριστό. Μόνο ότι καταγόταν από μία πόλη της Γαλιλαίας, η οποία βρισκόταν δυτικά από τη Γενισαρέτ και ονομαζόταν Μάγδαλα (στα ελληνικά θα μπορούσε να αποδοθεί ως «Πύργος»). Ίσως το ότι αναφέρεται πάντα πρώτη στο όμιλο των γυναικών μαθητών να σημαίνει ότι ήταν η πιο ηλικιωμένη από αυτές και απολάμβανε κάποια τιμή για αυτό το λόγο.

Από το τέλος του 6ου μ.Χ. αιώνα ο πάπας Γρηγόριος Αʹ ο Διάλογος σε ένα ποιμαντικό κείμενο που απευθύνεται προς τους ιερείς του (το κείμενο υπάρχει στα λατινικά στη Λατινική Πατρολογία του J.-P. Migne, τόμος 76 στήλη 1239) φαίνεται να συγχέει τρεις γυναίκες (την αμαρτωλή που άλειψε τα πόδια του Χριστού με μύρο, την αδελφή του Λαζάρου Μαρία που, ως έκφραση της ευγνωμοσύνης της προς τον Κύριο έκανε το ίδιο και την θεραπευμένη δαιμονισμένη Μαρία (Μαγδαληνή) του ευαγγ. Λουκά). Από το σημείο αυτό και έπειτα η παρανόηση καθιερώθηκε στο δυτικό κόσμο και διαιωνίσθηκε μέχρι τις μέρες μας, χωρίς όμως να γίνει αποδεκτή από την ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία τιμούσε και τιμά την Μαρία Μαγδαληνή ως Αγία, Ισαπόστολο και μαθήτρια του Χριστού.

Αν η Εκκλησία ήθελε να αλλοιώσει τη μορφή της Μαρίας από τα Μάγδαλα δεν θα την παρουσίαζε ως Απόστολο και Αγία. Δεν θα την τιμούσε με κάθε τρόπο και ιδιαίτερα την ημέρα της μνήμης της στις 22 Ιουλίου. Δεν θα προσέφερε το λείψανό της, το οποίο βρίσκεται στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας θερμό και ευωδιάζον, για προσκύνηση. Δεν θα αναφερόταν σε αυτή μέσα από τα ευαγγέλια.

Από τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού η Αγία Μαρία έγινε αποδεκτή ως μαθήτρια και ακόλουθος του Χριστού. Ως μάρτυρας της αναστάσεως, ως η πρώτη που είδε τον αναστημένο Χριστό. Ως αυτή που έφερε το αναστάσιμο μήνυμα τους απιστούντες αποστόλους.

Τι άλλο χρειάζεται για να την τιμήσουμε και εμείς και να της αποδώσουμε το σεβασμό που της αξίζει;

Pingback: Η σύζυγος του Ιησού, ο νέο-φασισμός και ο νέος πάπυρος!!! « Το Μανιτάρι του Βουνού

http://amoustakis.wordpress.com/

Τι είναι τα Ευαγγέλια; Απλές βιογραφίες του Χριστού;

sapfiros 0

(Με αφορμή μια φράση του αγ. Ιωάννη του Θεολόγου)

Στις 26 Σεπτεμβρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει την κοίμηση και τη μετάσταση του αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Μετά από μία πολυτάραχη, μακρά και βασανισμένη ζωή εκοιμήθη στην Έφεσο, όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση όταν οι μαθητές του επισκέφθηκαν τον τάφο του δεν βρήκαν το σώμα του, καθώς είχε μετατεθεί «ἐκ τῆς γῆς εἰς τὰ ἄνω».

Το συγγραφικό έργο του αγ. Ιωάννη, το οποίο περιλαμβάνει πέντε κείμενα της Καινής Διαθήκης, το Ευαγγέλιο που φέρει το όνομά του, την Αποκάλυψη και τρεις Επιστολές (Αʹ, Βʹ και Γʹ Ιωάννου), όχι μόνο είναι πολύ μεγάλο ως προς την έκταση, αλλά και πολύ σημαντικό για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την αξία του χριστιανισμού.

Από το πλήθος των θαυμαστών στοιχείων που περιλαμβάνονται στα κείμενά του θα θέλαμε τα απομονώσουμε μία μόνο αναφορά του στη Αʹ Ιωάννου, η οποία είναι ξεχωριστά σημαντική γιατί απαντά σε ένα καίριο ερώτημα:

Τι ακριβώς είναι τα ευαγγέλια;

Γιατί η Εκκλησία έβαλε στον κανόνα της Καινής Διαθήκης μόνο τα τέσσερα και όχι πολλά άλλα παρόμοιου τύπου που κυκλοφορούσαν είτε κατά την αποστολική εποχή είχε αργότερα;

Από τον πρόλογο του ευαγγελίου του Λουκά μαθαίνουμε ότι ήδη κατά την εποχή που προηγούνταν της συγγραφής του ευαγγελίου του είχαν τεθεί σε κυκλοφορία οι καρποί της συγγραφικής προσπάθειας πολλών, οι οποίοι προσπαθούσαν να μεταφέρουν στους συγχρόνους τους τις θέσεις τους για το Χριστό και την Εκκλησία.

Ο ευαγγ. Λουκάς από το δεύτερο στίχο του κειμένου του θέτει τις προϋποθέσεις της συγγραφής του. Αυτό που επιθυμεί να προσφέρει στους άλλους είναι αυτό που «οἱ ἀπ’ ἀρχῆς αὐτόπται και ὑπηρέται γενόμενοι τοῦ λόγου» του παρέδωσαν.

Δηλαδή;

Όπως γνωρίζουμε, ο ευαγγ. Λουκάς δεν ήταν μαθητής του Κυρίου, αλλά μαθητής των αποστόλων και πιο συγκεκριμένα μαθητής και συνοδός του απ. Παύλου, ο οποίος είχε τη γνωστή εμπειρία της θεοφάνειας μπροστά στις πύλες της Δαμασκού. Συνεπώς δεν είχε άμεση εμπειρία του λόγου, όπως οι Ματθαίος και Ιωάννης, αλλά στήριξε τη συγγραφή του σε αυτά που του παρέδωσαν.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι τα ευαγγέλια, παρά το ότι μας παρέχουν πολλά ιστορικά στοιχεία για την ζωή του Κυρίου και την επί της γης παρουσία του δεν πρέπει να προσεγγίζονται ως βιογραφίες του Χριστού ή ως μία καταγραφή των μετακινήσεων, της ζωής και του τέλους του.

Τι είναι στην πραγματικότητα;

Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε την απάντηση σε μία φράση θα λέγαμε ότι «αποτελούν την καταγραφή της εμπειρίας της Εκκλησίας περί του Χριστού».

Ας διευκρινίσουμε κάπως αυτή τη φράση.

Πρώτα πρέπει να τονίσουμε ότι τα ευαγγέλια αποτελούν καρπό της Εκκλησίας, η οποία προηγείται χρονικά. Δεν νοείται μελέτη των ευαγγελίων και της Αγίας Γραφής γενικότερα έξω από το πνευματικό πλαίσιο της Εκκλησίας. Σε αυτή την περίπτωση τα βιβλικά κείμενα θα μετατρέπονταν σε απλές φιλολογικές μαρτυρίες για τη ζωή και το θάνατο ενός σοφού δασκάλου, ο οποίος πέθανε για τις ιδέες του.

Καταγράφουν, λοιπόν, την εμπειρία της εκκλησίας για το Χριστό. Όχι τόσο τι έκανε, αλλά κυρίως ποιος ήταν. Για το λόγο αυτό το ευαγγέλιο του ευαγγ. Ιωάννη στην αρχή του, στον 14ο στίχο του 1ου κεφαλαίου έχει τη φράση «ὁ λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν». Αυτός ήταν ο Χριστός: ο Λόγος που σαρκώθηκε για να μας πληρώσει, να μας γεμίσει με τη χάρη του.

Για να κατανοήσεις και να καταγράψεις ένα τέτοιο γεγονός δεν χρειάζεσαι σπουδές, γνώσεις, μελέτη της ιστορίας και πανεπιστημιακό πτυχίο. Χρειάζεσαι κάτι άλλο: θεία φώτιση, θεοπνευστία.

Με πολύ απλό και σαφή τρόπο ο ευαγγ. Ιωάννης στον 1ο στίχο του 1ου κεφαλαίου της Αʹ επιστολής του σημειώνει τι κατέγραψαν οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης στα κείμενά τους και ταυτόχρονα προσδιορίζει πιο είναι το κριτήριο για να θεωρηθεί κάποιο κείμενο μέρος του κανόνα της Αγίας Γραφής. Γράφει, λοιπόν, ο άγ. Ιωάννης:

«Ὃ ἦν ἀπ’ ἀρχῆς, ὃ ἀκηκόαμεν, ὃ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὃ ἐθεασάμεθα καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν περὶ τοῦ λόγου τῆς ζωῆς».

Δηλαδή, τονίζει ότι στα βιβλικά κείμενα δεν περιέχεται μία βιογραφία ή μία επιστημονική καταγραφή, αλλά η εμπειρία της προσωπικής συνάντησης των αποστόλων με το Λόγο της ζωής. Η εμπειρία αυτή αποτελεί καρπό της χάριτος και του φωτισμού του Αγίου Πνεύματος. Φορείς αυτής της εμπειρίας ήταν οι απόστολοι, αλλά και οι άμεσοι μαθητές τους.

Μετά από τα παραπάνω είναι ξεκάθαρο γιατί η Εκκλησία δεν έκανε αποδεκτά τα κείμενα διαφόρων συγγραφέων που προέρχονταν έξω από τον πνευματικό της χώρο (π.χ. αιρετικών, γνωστικών, φιλοσόφων): απλούστατα δεν ήταν φορείς της εμπειρίας του Λόγου. Δεν γνώριζαν το Λόγο της ζωής, όχι μόνο ως μία ιστορική μορφή, αλλά ως το Λυτρωτή και Σωτήρα του κόσμου.

Η εορτή της μετάστασης του αγ. Ιωάννη λοιπόν έφερε στο νου μας το κριτήριο που έθεσε η Εκκλησία για την ενσωμάτωση κάποιων κειμένων στον κανόνα της Αγίας Γραφής και την απόρριψη άλλων από αυτόν. Έχοντας αυτά στο νου μας δεν παραξενευόμαστε που κείμενα όπως το «Διατεσσάρων» του Σύρου συγγραφέα Τατιανού, ή πλήθος αφελών φανταστικών διηγήσεων για το Χριστό, τις οποίες εντοπίζουμε στα απόκρυφα και τα ψευφεπίγραφα των πρώτων χριστιανικών, αλλά και των προχριστιανικών αιώνων (για την Παλαιά Διαθήκη), δεν έγιναν αποδεκτά από την Εκκλησία.

Τι άλλο λοιπόν είναι τα ευαγγέλια πέρα από θεόπνευστες διηγήσεις που φέρουν τη σφραγίδα της εμπειρίας του Λόγου, οι οποίες κατά συνέπεια μπορούν, αν θέλουμε, να στηρίξουν την πορεία μας για τη θέωση.

Αυτό αρκεί!

http://amoustakis.wordpress.com/

Το αδιέξοδο του ευκλείδειου-αριστοτελικού κόσμου και η θεολογία των Πατέρων

sapfiros 0

Η δομή της βασικής ψυχικής συγκρούσεως ως αδαμικό πλέγμα

Παραθέτουμε μία πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη του Νευρολόγου-Ψυχιάτρου Δρ. Δημητρίου Κ. Γερούκαλη, στην οποία κατορθώνει να “παντρέψει” τη σύγχρονη φυσική και την πατερική θεολογία σε μία δυναμική ανάλυση.

Δρ. Δημήτριος Κ. Γερούκαλης

Ιατρός

ΚΩΣ, ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

“ΣΥ ΕΚ ΤΟΥ ΜΗ ΟΝΤΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΕΙΝΑΙ ΗΜΑΣ ΠΑΡΗΓΑΓΕΣ, ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΕΣΟΝΤΑΣ ΑΝΕΣΤΗΣΑΣ ΠΑΛΙΝ, ΚΑΙ ΟΥΚ ΑΠΕΣΤΗΣ ΠΑΝΤΑ ΠΟΙΩΝ, ΕΩΣ ΗΜΑΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟΝ ΑΝΗΓΑΓΕΣ “.

Εισαγωγή

Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι, δυστυχώς ακόμα, εγκλωβισμένος στην Αριστοτέλεια λογική, στην Ευκλείδεια Γεωμετρία και Νευτώνεια φυσική. Είναι δηλαδή εγκλωβισμένος στον χώρο και στον κόσμο του αισθητού. «Βλέπουμε» το περιβάλλον μας όχι όπως είναι στην πραγματικότητα, αλλά όπως οι αισθήσεις μας επιτρέπουν να το αντιληφθούμε ( η ύλη στα πλαίσια του χωροχρόνου της θεωρίας σχετικότητας, δεν αποτελεί μία ξεχωριστή οντότητα, αλλά μία ιδιομορφία πεδίου).

Οι αισθήσεις μας μπορούν να καταγράψουν και να συγκεκριμενοποιήσουν σχήματα που μορφοποιούνται μόνον σε χώρους μέχρι τριών (3) διαστάσεων, όπως αυτοί περιγράφονται από την Ευκλείδεια γεωμετρία.

Τα σχήματα τα οποία μορφοποιούνται μέσα σε χώρους που περιγράφονται από μη ευκλείδειες γεωμετρίες, όπως αυτές του Lobatschewski και του Riemann, δεν είναι δυνατόν να γίνουν αντιληπτά από τις ανθρώπινες αισθήσεις.

Η αδυναμία αυτή των αισθήσεων μας αναγκάζει να περιορίζουμε τον κόσμο των αισθητών εντυπώσεων μας σε ένα πολύ μικρό υποσύνολο του συμπαντικού χώρου. Να σχηματίζουμε δηλαδή αυθαίρετα, μέσω των αισθήσεων μας, μία ελαχιστότατη ευκλείδεια υποκειμενική τομή στο συνεχές μη ευκλείδειο χωροχρονικό γίγνεσθαι.

Η πραγματική φύση του τετραδιάστατου μη Ευκλείδειου Σύμπαντος είναι μη αισθητή και περιγράφεται μόνον μέσω μαθηματικών σχέσεων.

Η δημιουργία της κτίσεως “εκ του μη όντος“ και όχι απλώς εκ του μηδενός συνιστά τη βασική θέση της πατερικής θεολογίας , επί της οποίας οικοδομήθηκε η όλη θεώρηση της ζωής, της πίστεως, της σωτηρίας. Μοναδική, αιώνια και ανεξάρτητη, ως αυτοτελής ύπαρξη, μη υποκείμενη σε ανάγκες και χαρακτηριστικά της φύσεως / ουσίας, ο Θεός δημιουργεί τα κτιστά όντα, τα οποία υφίστανται ως πραγματικότητα, και μάλιστα “καλά λίαν“.

Η δημιουργία των κτιστών απορρέει από τη θέληση και όχι από τη φύση του Θεού, η κτίση συνδέεται με τη δημιουργική δύναμη του Θεού, της οποίας συνιστά αποτέλεσμα εκ του μη όντος.

Η αντίληψη αυτή για τη σχέση του Θεού με την κτίση διακρίνει διαλεκτικά την άκτιστη δηλαδή άχρονο, αυθύπαρκτη και ελεύθερη από κάθε αναγκαιότητα παρουσία και δράση του Θεού, από το κτιστό, σύγχρονο και πεπερασμένο γεγονός της αναδύσεως των όντων στην ύπαρξη. Ο τρόπος της αναδύσεως του κτιστού εκ του μη όντος στην ύπαρξη τέμνει την ιδιαίτερή του σχέση με τον δημιουργό του. Το ότι ο κόσμος είναι κτιστός φανερώνει ότι θα μπορούσε και να μην είχε υπάρξει ή να πάψει να υφίσταται. Το είναι του δεν είναι αυθύπαρκτο. Το κτιστό δεν μπορεί να ζήσει έξω από την ενέργεια του Θεού, “η μεν φύσις αυτού των ενδεχομένων είναι παρίστησιν”.

Ουδεμία οντολογική συγγένεια εντοπίζεται μεταξύ Θεού και κόσμου. Η κτίση, νοητή και αισθητή, ενώ δεν απορρέει κατ΄ ανάγκην από άκτιστες αυθύπαρκτες ιδέες και αρχέτυπα ή κτιστά ενδιάμεσα, είναι εξ΄ ολοκλήρου έργο εκ του μη όντος, δηλαδή αποτέλεσμα της ελεύθερης και αγαπητικής θελήσεως του Θεού.

Ο Θεός δεν είναι μόνο η αρχή όλων των όντων αλλά και το τέρμα τους. Πριν να έχει αρχίσει ακόμη ο,τιδήποτε, βλέπει το τέρμα του, και σ΄ αυτό αποβλέποντας δημιουργεί την ορατή και αόρατη κτίση. Εφόσον τίποτα άλλο δεν υπήρχε πρωτύτερα, παρεκτός η άχρονη ύπαρξη του Θεού, κατά συνέπεια η αλήθεια και το τέλος των όντων βρίσκονται στη ύπαρξη του Θεού ως αιτία συστατικής και συνεκτικής της ζωής τους.

Η ψυχοσωματική οντότητα του ανθρώπου δεν είναι “τυχαίο ατύχημα”, ούτε άλλωστε και ο,τιδήποτε άλλο στην δημιουργία του Θεού.

Ο Θεός ως Τριάς Προσώπων δημιουργεί κατεξοχήν τον άνθρωπο. Σχετίζεται τριαδικά με την ύπαρξή του, αφού την ενεργεί με την κοινή θέληση και των τριών προσώπων. Ο άνθρωπος καλείται να ζήσει τριαδικά και αυτός ως πρόσωπο. Το πρόσωπο προσδιορίζει μία υπαρκτική πραγματικότητα. Το πρόσωπο υποστασιάζει (συγκροτεί σε υπόσταση, σε συγκεκριμένο υπαρκτικό γεγονός) έναν τρόπο υπάρξεως. Η τριαδοείδεια της ζωής του είναι η πλάση του κατ’ εικόνα και ομοίωση της Τριαδικής Θεότητας.

Σύγχρονη Φυσική και Μαθηματικά

Από την Κβαντική φυσική και τη Μη Γραμμική Δυναμική (θεωρία του χάους) μαθαίνουμε ότι «βλέπουμε το περιβάλλον μας όχι όπως είναι στην πραγματικότητα, αλλά όπως και οι αισθήσεις μας επιτρέπουν να το αντιληφθούμε». Η ύλη δεν είναι πλέον το αναλλοίωτο σύμπλεγμα μορίων του Νεύτωνα, αλλά το πύκνωμα ενός ενεργειακού ρεύματος. Στο πλαίσιο του χωροχρόνου του Αϊνστάιν, η ύλη δεν αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα, αλλά μια ιδιομορφία πεδίου.

Μέσω του συνόλου των αισθήσεων μας δεν είναι δυνατόν να αντιληφθούμε παρά μόνο ένα απειροελάχιστο κομμάτι του συμπαντικού χώρου που μας περιβάλλει. Η αδυναμία αυτή των ανθρώπινων αισθήσεων μας αναγκάζει να περιορίζουμε τον κόσμο των αισθητών εντυπώσεων μας σε ένα πολύ μικρό υποσύνολο του συμπαντικού χώρου. Να σχηματίζουμε δηλαδή αυθαίρετα, μέσω των αισθήσεων μας, μια ελαχιστότατη ευκλείδεια υποκειμενική τομή στο συνεχές μη ευκλείδειο χωροχρονικό γίγνεσθαι, εντός της οποίας δημιουργούμε ό, τι ονομάζουμε «Κόσμο των αισθήσεων μας».

Οι ανθρώπινες λοιπόν αισθήσεις δεν αποτελούν το αδιάψευστο κριτήριο της αλήθειας των συμπαντικών μορφών και φαινομένων. Ό,τι αυτάρεσκα ονομάζουμε εξατομικευμένο υλικό αντικείμενο αποτελεί μια σκιά αυτού που πραγματικά είναι στο πλαίσιο της μη αισθητής πραγματικότητας. Με βάση τα προηγούμενα μπορούμε πλέον να πούμε ότι: μέσω των διαφόρων οργάνων μας που τις ενισχύουν, δεν αντιλαμβανόμαστε το Σύμπαν όπως αυτό είναι στην πραγματικότητα, αλλά όπως έχει τη δυνατότητα να το αντιληφθεί ο εγκέφαλος μας μέσω των αφελέστατων ανθρώπινων αισθήσεων. Η πραγματική φύση του τετραδιάστατου μη Ευκλείδειου Σύμπαντος είναι μη αισθητή και περιγράφεται μόνο μέσω μαθηματικών σχέσεων.

Δεδομένου δε ότι ο ευκλείδειος αισθητός χώρος είναι ουσιαστικά μια ειδική περίπτωση ενός χώρου Rieman, αλλάζει και η γεωμετρία. Έχουμε λοιπόν τη Ρειμάνεια γεωμετρία, η οποία αποτελεί μια γενίκευση της γεωμετρίας του Lobatschewski, ενώ η ευκλείδεια γεωμετρία είναι ένας περιορισμός της γεωμετρίας του Lobatschewski για απεροστά κομμάτια του χώρου.

Μη γραμμικότης υποδηλώνει την ιδιότητα εκείνη του φυσικού γίγνεσθαι όπου οι ιδιότητες του όλου είναι καινοφανείς, μη αναγόμενες προσθετικά στις ιδιότητες των επί μέρους συστατικών. Ολιστικές, μη αναγώγιμες λειτουργίες.

Το πέρασμα και η διάβαση από το μη όν (κβαντικό κενό) προς το όν είναι μια κατ’εξοχήν ασύμμετρη λειτουργία που προσδίδει οντολογικό περιεχόμενο στη διάκριση του παρελθόντος και μέλλοντος, στη φυσική θεωρία έχει ονομασθεί βέλος του χρόνου και αποτελεί τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση της ορθολογικής περιγραφής του φυσικού κόσμου, διότι ενώ όλοι οι γνωστοί μέχρι τώρα θεμελιώδεις φυσικοί νόμοι επιτρέπουν και την αντίστροφη εξέλιξη των φυσικών φαινομένων, από το μέλλον δηλαδή προς το παρελθόν, όμως η φύση πεισματικά επιλέγει μια μονόδρομη εξέλιξη και πορεία από το παρελθόν προς το μέλλον. Έτσι, ενώ π..χ. είναι επιτρεπτό από τους φυσικούς νόμους η θερμότητα να ρέει από ψυχρά προς θερμά σώματα, στην πράξη συμβαίνει μόνο το αντίστροφο, ή ενώ είναι επιτρεπτό να έχουμε και προηγμένη ακτινοβολία (προηγμένα δυναμικά) που συγκλίνει από το άπειρο προς τις πηγές ακτινοβολίας, όμως η φύση επιλέγει πεισματικά μόνο καθυστερούμενα δυναμικά ακτινοβολίας που κινούνται από τις πηγές προς το άπειρο. Επίσης ενώ σε ένα κλειστό σύστημα επιτρέπεται και ελάττωση εντροπίας, όμως η φύση επιλέγει μόνο αύξηση της εντροπίας με τον χρόνο. Αυτή η ασύμμετρη ως προς τη ροή του χρόνου εξέλιξη του φυσικού κόσμου στην κβαντική θεωρία εκδηλώνεται ως πιθανοκρατία. Λέμε ότι η κβαντική θεωρία εξοβελίζει τον ντετερμινισμό ή τον στεγανό προκαθορισμό του μέλλοντος από το παρελθόν, αφού στην κβαντομηχανική η φυσική θεωρία μπορεί να προσδιορίζει μόνο την πιθανότητα να συμβεί κάτι και στο μέλλον. Το ότι δε σύμφωνα με την κβαντοθεωρία τα μικροσωματίδια, ως οι ελάχιστες μορφές κοσμικής κινήσεως, μεταβαίνουν από την κατάσταση του δυνάμει ή του απόλυτου τίποτε (κβαντικό κενό) στο είναι, αυτό προσδίδει τελείως οντολογικό περιεχόμενο στην πιθανοκρατία που εισάγει η κβαντοθεωρία, κάτι που αποτελεί σκάνδαλο ακόμη και για επιστήμονες του μεγέθους ενός Αϊνστάιν, ο οποίος χαρακτηριστικά έγραφε στον M.Born, εισηγητή της πιθανοκρατικής ερμηνείας των κβαντικών φαινομένων, ότι δεν μπορεί να δεχθεί ένα Θεό που παίζει ζάρια.

Ο όρος οντολογική πιθανοκρατία δηλώνει την οντολογική καινοφάνεια που διαρκώς εισάγει μέσα στο φυσικό σύμπαν το μέλλον και η ροή του χρόνου, ή αλλιώς το κοσμικό γίγνεσθαι. Το «σήμερα» ή το «αύριο» διαφέρει οντολογικά και όχι απλώς υποκειμενικά από το «χθές». Ο κόσμος διαρκώς με τρόπο απρόβλεπτο και φυσικά αναίτιο εμπλουτίζεται υπαρκτικά και οντολογικά, ώστε σε κάθε στιγμή ποτέ να μην είναι ίδιος με το παρελθόν του. Το εκπληκτικό δε είναι ότι στον υποπυρηνικό κόσμο η κβαντοθεωρία αποκαλύπτει μια διαρκή δημιουργία και καταστροφή στοιχειωδών μορφών υπάρξεως. Μάλιστα η διαδικασία αυτή δεν αποτελεί μετασχηματισμό μιας άφθαρτης ουσίας που διατηρεί την ταυτότητά της ενόσω περνά από μια μορφή σε μια άλλη. Αντίθετα, έχουμε εμφάνιση στο ον μιας μορφής ύπαρξης (στοιχειώδες σωμάτιο) από το απόλυτο κβαντικό κενό, ή καταστροφή της.

Έτσι κυριολεκτικά στον μικρόκοσμο η ύπαρξη ταυτίζεται με τη μορφή και την υπόσταση ως το συγκεκριμένο ον. Δηλαδή η ύπαρξη δεν αντιστοιχεί σε ένα άμορφο, άφθαρτο θεμελιώδες είναι ή μια θεμελιώδη ουσία, αλλά σε ενυπόστατες και συγκεκριμένες μορφές υπάρξεως που μπορούν να δημιουργούνται από το μηδέν (κβαντικό κενό) ή να πίπτουν στο μηδέν. Από την άποψη αυτή η κβαντοθεωρία με το δικό της τρόπο επανακαλύπτει δυο βασικές αρχές της ελληνικής φιλοσοφίας: α) ότι ουσία, φύσις και μορφή ταυτόν εστί και β) ανυπόστατος μεν φύσις τουτέστιν ουσία ουκ αν είη ποτέ, δηλαδή δεν υπάρχει ανυπόστατος ουσία. Μάλιστα η υπόσταση ταυτίζεται με το άτομο. Η μετεξέλιξη δε της αρχαιοελληνικής (προχριστιανικής) φιλοσοφίας στη φιλοσοφία της βυζαντινής περιόδου εισάγει την επαναστατική ταύτιση του ατόμου και της υποστάσεως με το πρόσωπο. Αυτό σημαίνει ότι το είναι ενός όντος είναι πάντα αναφορικό προς τα άλλα όντα. Η κβαντοθεωρία επαληθεύει την άποψη αυτή, αφού η γνώση ενός τμήματος του φυσικού κόσμου είναι πάντα σε αναφορά με τον υπόλοιπο κόσμο. Δηλαδή το αντικείμενο ποτέ δεν γνωρίζεται καθ’εαυτό αλλά πάντα ως προς.

Το νέο αυτό φαινόμενο κατανοείται κυρίως ως μια πληροφοριακή διαδικασία που συντονίζει μακρινά τμήματα ενός φυσικού συστήματος σε μια εναρμονισμένη και συνεπή κίνηση που δεν μπορεί να κατανοηθεί ως διαδικασία δράσεως φυσικών δυνάμεων. Κατά άλλον τρόπο η δύναμη υποκαθίσταται από τις συσχετίσεις που μπορούν να αναπτύσσουν τα δισεκατομμύρια μικροσυστήματα και μάλιστα όταν αυτά βρίσκονται απομακρυσμένα χωρικά μεταξύ τους ώστε να μην μπορούν να αλληλεπιδράσουν μέσω τοπικών δυναμικών διεργασιών.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κβαντική θεωρία δεν ισχυρίζεται ότι είναι κάτι περισσότερο από μια μέθοδος για να ερμηνευθούν τα πειραματικά αποτελέσματα των μετρήσεων. Από αυτή την άποψη, η κβαντική μηχανική είναι μόνο μια αναπαράσταση, δηλαδή συνιστά μια περιγραφή του μικροσκοπικού κόσμου η οποία δεν διεκδικεί σε καμία περίπτωση τα σκήπτρα μιας τελικής οντολογικής ερμηνείας. Οι εξισώσεις της αναφέρονται πάντοτε σε ένα πλήθος πιθανών αποτελεσμάτων και όχι σε ατομικά γεγονότα. Θα έλεγε κανείς ότι είναι το ατομικό γεγονός εκείνο το οποίο καθεαυτό είναι ανυπολόγιστο ή ασυμπίεστο στον μικροσκοπικό κόσμο ενώ στο σύνολό τους τα ατομικά γεγονότα τείνουν να ομαλοποιηθούν έτσι ώστε η συλλογική τους συμπεριφορά να αντανακλά την κανονικότητα που παρατηρούμε μακροσκοπικά.

Η πιο ξεκάθαρη και ρηξικέλυθη διατύπωση αυτής της ιδέας ήλθε πρόσφατα όταν δημοσιοποιήθηκε ένα εκπληκτικό θεώρημα από τους μαθηματικούς Kochen και Conway του Πανεπιστημίου Princeton. Το θεώρημα αυτό φαίνεται ότι κυκλοφορούσε στους σχετικούς κύκλους από το 2000 αλλά το περιεχόμενο του ήταν φιλοσοφικά αρκετά δύσπεπτο ώστε και οι ίδιοι οι επινοητές του δίσταζαν να το δημοσιοποιήσουν. Πρόκειται για το θεώρημα της ελευθέρας βουλήσεως όπως συνηθίζεται πλέον να αναφέρεται στις σχετικές συζητήσεις. Σύμφωνα με τους Kochen και Conway, μπορεί κανείς να βεβαιώσει, ξεκινώντας από ένα σύνολο τριών μόνο αξιωμάτων, ότι εάν ο πειραματιστής έχει ελεύθερη βούληση κατά υη διάρκεια ενός πειράματος τότε το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και με το σωμάτιο! Με άλλα λόγια ένα σωμάτιο μπορεί με κάποιο μυστηριώδη τρόπο να επιλέγει τις τιμές κάποιων μεταβλητών του οι οποίες δεν είναι ποτέ υπό τον πλήρη έλεγχο του πειραματιστή. Η πρωταρχική τυχαιότητα που διέπει τον τρόπο επιλογής αυτών των τιμών εμφανίζεται ως η πηγή της μακροσκοπικής ελευθερίας βούλησης του πειραματιστή η οποία αποτελεί σωρευτικό αποτέλεσμα της μικροσκοπικής τυχαιότητας των σωματίων που τον απαρτίζουν. Η πρωταρχική σημασία των τυχαίων διαδικασιών σε μικροσκοπικό επίπεδο που αναδεικνύεται διαρκώς από το πείραμα ανάγεται σε βασικό αξίωμα από το οποίο παράγεται η μικροσκοπική ελευθερία επιλογής.

Εκείνο που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι ότι το θεώρημα αυτό δεν αποδεικνύει την ύπαρξη ή όχι της ελευθέρας βουλήσεως. Εισάγει όμως ένα πολύ σημαντικό νέο στοιχείο διότι αντιπαραθέτει στη βούληση του πειραματιστή κάποια στοιχειώδη βούληση του ίδιου του σωματίου με το οποίο αυτός πειραματίζεται. Εάν βέβαια δεν υπάρχει κάτι τέτοιο όπως η ελέυθερη βούληση για τον πειραματιστή, τότε δεν υπάρχει καμία βούληση και από πλευράς του σωματίου. Εάν όμως, όπως θέλουμε να πιστεύουμε και όπως φαίνεται να πιστεύουν και οι Kochen και Conway, είμαστε ελέυθεροι, τότε πρέπει να δεχθούμε κάποια στοιχειώδη ελευθερία και για τα ίδια τα σωμάτια.

Με το σενάριο της Μεγάλης Σύνθλιψης η κοσμική εξέλιξη ακολουθεί μια συμμετρική πορεία. Ακριβώς όπως η Μεγάλη Έκρηξη προκάλεσε την κοσμική διαστολή, αυτό το κοσμικό σενάριο θεωρεί ότι η μέση πυκνότητα της ύλης στο σύμπαν είναι αρκετά μεγάλη ώστε να σταματήσει, κάποια στιγμή τη διαστολή του και να αρχίσει μια αντίστροφη φάση κοσμικής εξέλιξης στην οποία το σύμπαν θα συστέλλεται και τελικά θα καταρρεύσει σε ένα σημείο (singularity). Σ’αυτές τις μικροσκοπικές κλίμακες ωστόσο η επίδραση των κβαντικών φαινομένων είναι σημαντική. Έτσι θεωρητικά υπάρχει η δυνατότητα μετά την Μεγάλη Σύνθλιψη να ακολουθήσει μια νέα Μεγάλη Έκρηξη και να αρχίσει ξανά ένας νέος κύκλος κοσμικής διαστολής και στη συνέχεια συστολής και καταρρεύσεως. Ένα τέτοιο σύμπαν ονομάζεται κυκλικό. Η Μεγάλη Σύνθλιψη και η Μεγάλη Έκρηξη είναι ουσιαστικά συμμετρικές καταστάσεις του σύμπαντος και είναι δυνατή η μετάβαση από την μια κατάσταση στην άλλη. Ο μηχανισμός της μεταβάσεως από την Μεγάλη Σύνθλιψη στην Μεγάλη Έκρηξη στηρίζεται στη θεωρία των Υπερχορδών που προϋποθέτει την ύπαρξη περισσοτέρων των τεσσάρων διαστάσεων. Συνήθως η θεωρία διατυπώνεται σε 10 διαστάσεις αλλά οι Horava και Witten, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, έδειξαν ότι κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να υπάρξει μια 11η διάσταση. Οι έξι από τις (10+1) διαστάσεις είναι τυλιγμένες και μπορούν να αγνοηθούν κατά την μελέτη του κυκλικού σύμπαντος. Έτσι απομένουν τρεις χωρικές διαστάσεις, μια χρονική διάσταση και μια ακόμα διάσταση που υπάρχει για πεπερασμένο χρόνο. Σύμφωνα με την θεωρία των Υπερχορδών, ο τρισδιάστατος χώρος μας βρίσκεται πάνω σε μια υπερεπιφάνεια ή λεπτή μεμβράνη. Σε μικροσκοπική απόσταση 10-30 m, από τη λεπτή μεμβράνη που αποτελεί τον τρισδιάστατο χώρο μας, βρίσκεται μια άλλη παράλληλη με την «δική μας», λεπτή μεμβράνη ενώ ανάμεσα τους υπάρχει η επιπρόσθετη 11η διάσταση. Οι μεμβράνες αυτές έχουν φυσικές ιδιότητες, ενέργεια, και ορμή. Όταν διεγερθούν, μπορούν να παράγουν σωματίδια όπως κουάρκ και λεπτόνια. Σε χρονικά διαστήματα τρισεκατομμυρίων ετών, οι δύο μεμβράνες που αναφέρονται και ως «βράνες» (branes) συγκρούονται μεταξύ τους, δημιουργούνται σωματίδια και ακτινοβολία, οι βράνες θερμαίνονται και αποχωρίζονται. Η σύγκρουση αυτή οδηγεί στη μετάβαση από τη Μεγάλη Σύνθλιψη στη Μεγάλη Έκρηξη και στην αναγέννηση του σύμπαντος.

Ορισμένοι διάσημοι φυσικοί έχουν κατά καιρούς υποστηρίξει ότι ένας προηγμένος πολιτισμός θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα πεπερασμένο ποσό ενέργειας για να επιζήσει για άπειρο ουσιαστικά χρόνο. Το μοντέλο που προτείνουν αποτελείται από σύντομες περιόδους δραστηριότητας οι οποίες θα συνοδεύονται από όλο και μεγαλύτερες περιόδους αδράνειας (περιόδους «χειμέριας νάρκης»). Το αντίστροφο ισχύει για ένα πολιτισμό που θέλει να επιζήσει από μια Μεγάλη Σύνθλιψη. Εκεί, ο πεπερασμένος χρόνος μπορεί να καταστεί πρακτικά άπειρος εάν αξιοποιηθεί η απεριόριστη ενέργεια της Μεγάλης Σύνθλιψης.

Όλα αυτά βέβαια, ακόμα και εάν είναι θεωρητικά πραγματοποιήσιμα, είναι αμφίβολο εάν θα μπορέσουν να γίνουν πράξη από κάποιον πολιτισμό, ανεξάρτητα από την τεχνολογική του εξέλιξη.

Ο Frank J. Tipler, που είναι καθηγητής μαθηματικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Tulane της Νέας Ορλεάνης, έχει διατυπώσει μια θεωρία, τη θεωρία του Σημείου Ωμέγα, που είναι ένα υποθετικό κοσμολογικό σενάριο το οποίο συνδέει την ύπαρξη και τη διατήρηση της ζωής με την κοσμική εξέλιξη. Η θεωρία του Σημείου Ωμέγα υιοθετεί πέντε βασικές αρχές σχετικά με το σύμπαν: ότι είναι χωρικά πεπερασμένο (έχει πεπερασμένο χωρικό μέγεθος και τοπολογία τρισδιάστατης σφαίρας), ότι δεν υπάρχουν ορίζοντες γεγονότων, ότι τελικά, η ζωή θα επικρατήσει και θα ελέγξει το σύμπαν, ότι η ποσότητα της διαθέσιμης πληροφορίας που θα υποβληθεί σε επεξεργασία από σήμερα έως τον χρόνο που το σύμπαν θα φτάσει στην τελική του κατάσταση, είναι άπειρη και ότι η ποσότητα της πληροφορίας που αποθηκεύεται στο σύμπαν καθώς αυτό προσεγγίζει την τελική του κατάσταση, τείνει στο άπειρο. Ο Tipler Ισχυρίζεται ότι μπορεί να αποδείξει ότι οι πέντε βασικές αυτές αρχές απορρέουν απευθείας από θεμελιώδεις νόμους της φυσικής όπως είναι οι νόμοι της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας και η Αρχή της Αβεβαιότητας του Heisenberg. Σύμφωνα με τη θεωρία του Σημείου Ωμέγα, καθώς πλησιάζει η Μεγάλη Σύνθλιψη και το Τέλος (που αναφέρεται ως Σημείο Ωμέγα), η υπολογιστική ικανότητα του σύμπαντος μπορεί να αυξηθεί με εκθετικά γρήγορο ρυθμό καθώς «τελειώνει» ο χρόνος. Η θεωρία του Tipler υποθέτει ότι ορισμένες κοσμολογικές μεταβλητές δείχνουν ότι το σύμπαν τελικά θα συσταλεί καθώς και ότι θα υπάρξουν ευφυείς πολιτισμοί που θα εκμεταλλευτούν την απεριόριστη υπολογιστική ικανότητα του σύμπαντος στα τελευταία στάδιά του. Η θεωρία του Tipler έχει και θεολογικό χαρακτήρα αφού δέχεται ότι αυτή η ασυμπτωματική κατάσταση απεριόριστης υπολογιστικής ικανότητας είναι ο Θεός. Ο απόλυτος κοσμικός υπολογιστής θα είναι σε θέση να «ανασυνθέσει», δηλαδή να αναγεννήσει όλους τους ανθρώπους που έζησαν, που ζουν ή που θα ζήσουν στη Γη ή αλλού. Το σημείο Ωμέγα παριστάνει ένα είδος μεταθανάτιας ζωής που δεν θα τελειώσει ποτέ και που μπορεί να έχει οποιαδήποτε μορφή λόγω της εικονικής της φύσεως.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος Σημείο Ωμέγα χρησιμοποιήθηκε και από τον Γάλλο ιερέα, παλαιοντολόγο και φιλόσοφο Pierre Teihard de Chardin (1881-1955) ο οποίος θεωρούσε ότι η χριστιανική σκέψη μπορεί να συνυπάρξει με τη σύγχρονη επιστήμη. Ο Teilhard αναθεώρησε την έννοια της εξελίξεως, ανατρέποντας τη θεωρία του Δαρβίνου και υποστήριξε ότι η ζωή στον πλανήτη Γη οδεύει προς μια κατάσταση πληρότητας την οποία ονόμασε Σημείο Ωμέγα. Ο Teilhard πίστευε ότι τα βασικά φαινόμενα που σχετίζονται με την ύλη, όπως η βαρύτητα, ο ηλεκτρομαγνητισμός κ.α., λαμβάνουν χώρα με σκοπό τη δημιουργία άλλων ανώτερων και πιο πολύπλοκων οντοτήτων. Σϋμφωνα με τον Teilhard, ο άνθρωπος προσέθεσε μια νέα διάσταση στον κόσμο αφού το μόνο ον που έχει τη συναίσθηση ότι κατέχει τη γνώση.

Ορισμένοι, υπέρμαχοι της Τελικής Ανθρωπικής Αρχής, πιστεύουν ότι η ανάπτυξη της ζωής δεν είναι τυχαία αλλά αναπόφευκτη και ότι εφόσον δημιουργήθηκε, δεν θα εκλείψει ποτέ από το σύμπαν.

Εν τω μεταξύ, φυσικοί, όπως ο Andrei Linde, ο Alian Guth, ο Edward Harrison και ο Ernest Sternglass, έχουν δείξει ότι η πληθωρισμική κοσμολογία υποδεικνύει έντονα την παρουσία ενός πολλαπλού σύμπαντος και θεωρούν ότι θα ήταν χρήσιμο ακόμα και με τη σημερινή γνώση και τεχνολογία, τα ευφυή όντα να δημιουργήσουν και να μεταδώσουν πληροφορίες προς κάποιο απομακρυσμένο σύμπαν.

Ο Hugh Everett, μαθητής του Wheeler στο Πανεπιστήμιο του Princeton, κατά τη δεκαετία του ’50, ήταν από τους πρώτους φυσικούς που εφάρμοσε τους νόμους της Κβαντομηχανικής στην Κοσμολογία. Θεωρώντας μια παγκόσμια κυματοσυνάρτηση προσπάθησε να μελετήσει την αλληλεπίδραση διαφορετικών περιοχών του σύμπαντος. Έκπληκτος ανακάλυψε τότε ότι η ίδια ακριβώς αλληλεπίδραση φαινόταν να οδηγεί το σύμπαν, σε μια διαδικασία παραγωγής αντιγράφων του, που προέκυπταν από ένα μεγάλο σύνολο πιθανών αποτελεσμάτων αυτής της αλληλεπιδράσεως. Η θεωρία του αυτή είναι γνωστή ως ερμηνεία των πολλών κόσμων, ως θεωρία των πολλαπλών κόσμων ή ως θεωρία του Διακλαδιζόμενου Σύμπαντος. Σύμφωνα με αυτή ο παρατηρητής δεν έχει ειδικό ρόλο στη διαδικασία της κβαντικής μετρήσεως όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην πιθανοκρατική ερμηνεία της κυματοσυναρτήσεως Ψ της Κοπεγχάγης. Παρόλα αυτά η παρατήρηση δίνει ως αποτέλεσμα τη διακλάδωση του σύμπαντος –εξ ου και θεωρία του Διακλαδιζόμενου Σύμπαντος –σε τόσα ανεξάρτητα αντίγραφα, όσα και τα δυνατά αποτελέσματα. Τις απόψεις του Everett μελέτησαν πολλοί θεωρητικοί φυσικοί και ξεχωρίζουν οι θέσεις των M.GellMann και J.B. Hartle, οι οποίοι διατύπωσαν μια παραλλαγή της θεωρίας του Everett την οποία ονόμασαν οι ασύμφωνες εξελίξεις (Decoherent histories). Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, το Σύμπαν μπορεί να εξελιχθεί με ποικίλους τρόπους, σε καθέναν από τους οποίους αντιστοιχεί μία διαφορετική πιθανότητα. Η θεωρία υποστηρίζει ότι το Σύμπαν μας έχει ήδη επιλέξει έναν από αυτούς. Παράλληλα, όμως, αναπτύσσονται και απόψεις που υποστηρίζουν ότι είναι πολύ πιθανόν το Σύμπαν να εξελίσσεται ταυτόχρονα με όλους τους δυνατούς τρόπους, αλλά εμείς να αντιλαμβανόμαστε μόνο τον έναν.

Το Σύμπαν δεν είναι μια μηχανή. Είναι σκέψη και νόηση. Είναι μια ατέρμονη μετουσίωση του ορατού σε αόρατο, το κενού σε πλήρες, του αδύνατου σε δυνατό και τανάπαλι. Είναι ένα νοητικό παιχνίδισμα συνεχών μεταμορφώσεων του χώρου και του χρόνου σε ύλη και κίνηση.

Το συναρπαστικό που συμβαίνει τα τελευταία εκατό περίπου χρόνια είναι μια σύγκλιση όχι «απόψεων» ή «θέσεων» αλλά γλωσσών: Της γλώσσας που διαμορφώνεται προκειμένου να εκφραστούν οι όποιες θεωρήσεις της πραγματικότητας προκύπτουν από την κβαντομηχανική ή και από τις μη ευκλείδειες γεωμετρίες, τη θεωρία της σχετικότητας, το θεώρημα της μη πληρότητας (του Gοdel) κ.λ.π.. Και από την άλλη μεριά, της γλώσσας οντολογικών προτάσεων όπως η προσωποκεντρική του «βυζαντινού» Χριστιανισμού ή η μηδενιστική του Heidegger.

Ιδέα, εντελέχεια, λόγοι των όντων

Προχωρώντας σ’ αυτή την κατεύθυνση, θα βρούμε μπροστά μας τον Πλάτωνα και την περί ιδεών αμφιλεγόμενη θεωρία του. Κατά τον Πλάτωνα η χαώδης ύλη οργανώνεται σε κόσμο δια της μετοχής της στη ζωή των ιδεών, δηλαδή των πρότυπων –υποδειγμάτων. Ο μαραγκός για να φτιάξει κλίνη θεάται την ιδέα της κλίνης, την πρότυπη κλίνη. Το άμορφο υλικό έρχεται στο φως του νοήματος, ως κλίνη, χάρη στη μετοχή του στην ιδέα –πρότυπο. Η σημασιακή ενότητα του κόσμου οφείλεται στον κόσμο των ιδεών –προτύπων. Τον δε κόσμο των ιδεών τον συνέχει η ιδέα του Αγαθού, το εν γένει βέλτιστον (Ο Θεός, ο αεί ωσαύτως έχων, ο οποίος –εξωκόσμιος, αμέθεκτος –δεν ανήκει στον κόσμο των ιδεών).

Για να κατοχυρώσει την οντολογική αυτονομία του πεδίου της σημασίας, το απροϋπόθετο των κεντρικών σημασιών, και να αποκλείσει την «απορροή» του από το υλικό πεδίο (όπως ισχυρίζονται οι σοφιστές), ο Πλάτων παρενέβαλε χάσμα μέγα μεταξύ των δύο, καθώς υποστήριξε το σκανδαλώδες δόγμα ότι οι ιδέες είναι υπερβατικές οντότητες. Κατέστησε έτσι προβληματική την έννοια της μετοχής –κοινωνίας, ως γέφυρας μεταξύ των «δυο κόσμων».

Το μεγαλοφυές λάθος του Πλάτωνα θέλησε να διορθώσει ο Αριστοτέλης με την έννοια της εντελέχειας, σύμφωνα με την οποία όλα τα όντα και τα πράγματα έχουν μέσα τους το τέλος –πρότυπο τους, στο οποίο και τείνουν. Με την εντελέχεια ο Αριστοτέλης πίστεψε ότι γεφύρωσε το πλατωνικό χάσμα ανάμεσα στο υλικό και στο οντοτικό του πρότυπο. Εναρμόνισε το αισθητό και το υπεραισθητό, καταργώντας την οντοτικότητα των προτύπων. Έχασε όμως, με αυτό τον τρόπο, κάτι πολύ σημαντικό: την υπερβατικότητα των προτύπων, που είναι κατηγορία συνδεδεμένη με το υποκείμενο και την ελευθερία του και όχι με τη βιολογία και τη φυσική. Η αριστοτελική λύση προχώρησε την οντολογική προβληματική ένα βήμα μπροστά, αλλά έλυσε το πρόβλημα που έθετε η πλατωνική οντολογία.

Το ζήτημα τέθηκε ξανά από τους Έλληνες Πατέρες και βρήκε μια πληρέστερη λύση. Η πρόταση τους ξεκινά από την ανατροπή της αρχαίας οντολογίας στο θεμελιώδες ζήτημα της σχέσεως ουσίας και προσώπου. Σε αντίθεση με τους αρχαίους, βάζουν πρώτα το πρόσωπο και μετά την ουσία. Διατηρούν την υπερβατικότητα των προτύπων, αλλά απορρίπτουν την οντοτικότητα τους. Υπερβαίνουν έτσι τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη: Τα πρότυπα είναι οι «Λόγοι των Όντων». Μη οντοτικές (ψιλές) ιδέες, όχι μέσα στα πράγματα, αλλά στον «νου του Θεού», ως ποιητική τελική αιτία τους.

Οντοτική (δηλαδή Πρόσωπο) είναι μόνο η Ιδέα που έχει ο Θεϊκός Νους για τον Εαυτό του και μέσω της οποίας τα οντοποιεί: Ο Υιός –Λόγος.

Η ανάλυση αυτή αναδεικνύει το ρήγμα, αλλά συγχρόνως και τον δεσμό, μεταξύ της αρχαίας και της βυζαντινής οντολογίας. Το ρήγμα μάλιστα στην οντολογική συνέχεια δεν ξεκινάει, αλλά ολοκληρώνεται με τη συνάντηση Ελληνισμού – Χριστιανισμού. Εμφανίζεται ήδη από την επόμενη των μηδικών πολέμων και αναδεικνύεται με το πέρασμα από την προσωκρατική στη μετασωκρατική φιλοσοφία. Αυτή με επί κεφαλής τον Σωκράτη, διαχειρίστηκε την ιστορική στροφή του ελληνικού πνεύματος από τα «έξω» –από τον κόσμο– προς τα «έσω» –στο πρόσωπο. Και διαμόρφωσε τη φιλοσοφική αφετηρία, πάνω στην οποία κατέστη δυνατή η μεταγενέστερη οντολογική ανατροπή.

Τα κτίσματα τείνουν προς τα πρότυπά τους, αλλά η τέλεια σύμπτωση μ’ αυτά είναι ανέφικτη. Η φορά προς τα υπερβατικά (αλλά μη οντοτικά) πρότυπα είναι ερωτική, καθώς η έλξη απορρέει από το μυστικό κάλλος των προτύπων. Είναι ελεύθερη φορά του υποκειμένου, το οποίο μπορεί να κινηθεί, αν θέλει, και αντίστροφα, απομακρυνόμενο, προς πρότυπα «χειροπιαστά» (δήθεν οντοτικά), αρνητικά ευτελή. Ως δημιούργημα Προσώπου ο κόσμος είναι, στην οντολογία των Πατέρων, σχέσεις προσώπων και όχι σχέσεις πραγμάτων.

Κεντρικές είναι εδώ οι προτυπώσεις του ίδιου του υποκειμένου και των σχέσεών του. Το ανθρώπινο ον, το μέγιστον εν ελαχίστω (κατά τον Ισοκράτη), είναι ο μικρόκοσμος, που συγκεφαλαιώνει ολόκληρη την κτίση, με προορισμό του τη θέωση. Σκοπό του έχει να προσεγγίσει το προσωπικό του πρότυπο (που ως «ψιλή», αλλά «τέλεια» ιδέα, υπάρχει στο «νου του Θεού») με τη μέθοδο της «εξομοίωσης»προς το Θεό, κατά τον τρόπο της υπάρξεως, τον τριαδικό. Η κοινωνία καλείται εδώ σαφώς να θεμελιωθεί στο τριαδικό πρότυπο και να ομοιωθεί έτσι με τη θεία κοινότητα.

Ανθρωπολογία

Το άτομο είναι έννοια παρμένη από το νευτώνειο παράδειγμα. Στα πλαίσια μιας κοινωνιολογίας, όπου διαπλέκεται η παραδοσιακή ουσιολογική αντίληψη με το νευτώνειο παράδειγμα, υπάρχουν δυο τρόποι να προσεγγίσει κανείς την κοινωνική πραγματικότητα του νεωτερικού Ατόμου: από τη σκοπιά του όλου και από τη σκοπιά του μέρους.

Α) Από την σκοπιά του όλου φτάνουμε στο «άτομο» με διαίρεση του όλου, ως το σημείο εκείνο πέραν του οποίου παύουν να υφίστανται οι ιδιότητες του όλου. Υπ’ αυτή την έννοια το «άτομο» του νερού είναι το Η2Ο. Το Η και το Ο ξεχωριστά δεν είναι «άτομα» νερού. Γίνεται αν συντεθούν σύμφωνα με μια ορισμένη σχέση (2 προς 1). Το «άτομο» της νεωτερικής κοινωνίας, το συνθετικό «αστικό άτομο» του Κονδύλη, που έχει μια καθορισμένη δομή, η οποία «αντανακλά» αυτήν της αστικής κοινωνίας, μοιάζει ακριβώς με το μόριο του νερού.

Β) Από τη σκοπιά του ίδιου του «ατόμου», η έννοια της ατομικότητας που προσλαμβάνει εντελώς διαφορετικό νόημα: όταν λέμε «άτομο» εννοούμε απλώς το μη περαιτέρω διαιρετό, ανεξάρτητο από το αν ανήκει ή όχι σε κάποιο σύνολο. Το διαιρούμενο δεν είναι «άτομο», γιατί «άτομο» σημαίνει άτμητο. Η πρώτη προσέγγιση καλύπτει κάπως την αστική περίοδο της νεωτερικότητας, Και είναι αυτή που υπόκειται στην ανάλυση του Κονδύλη. Ούτε όμως αυτή ούτε η δεύτερη καλύπτουν το «άτομο» της μεταμοντέρνας μαζικής δημοκρατίας κι εδώ βρίσκεται η προβληματικότητα της εννοιολογίας του Κονδύλη. Αν το αστικό Άτομο αντιστοιχούσε σ’ αυτό που στη χημεία λέμε «μόριο», τούτο εδώ δεν αντιστοιχεί ούτε καν στα «άτομα» που συνέθεταν το αστικό «μόριο». Είναι το «μόριο» εκείνο, αλλά σε διαδικασία διασπάσεως. Τη διάσπαση του «μορίου» σε «άτομα» την έχει ακολουθήσει η διάσπαση των «ατόμων» σε «στοιχειώδη σωματίδια» και όλη η διεργασία μοιάζει με πυρηνική αλυσιδωτή αντίδραση, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη παρά «κάτι» που έχει ήδη κατασταλάξει σε «κάτι»: σε μια «ατομικότητα», ας πούμε, «σημειακή». Η έννοια «άτομο» είναι εντελώς ακατάλληλη για τη ρευστή αυτή ανθρωπολογική πραγματικότητα. Μάλλον με «νέφος στοιχειωδών σωματιδίων», εικόνα παρμένη από την υποατομική φυσική, θα μπορούσε να παρομοιαστεί και όχι με «άτομο σημείο». Η έκφραση «κατάτμηση του όλου σε άτομα» που χρησιμοποιεί ο Κονδύλης, για μα υποδηλώσει την εξάλειψη στη μαζική δημοκρατία των «ουσιακών δεσμών» (κοινοτικών, οικογενειακών, κ.τ.λ.) είναι παραπλανητική, γιατί κάνει παραχωρήσεις στην επιφανειακή, ιδεολογική –πολεμική αντίληψη ότι «εξαλείφθηκαν» οι κοινωνικοί δεσμοί, ενώ απλώς αντικαταστάθηκαν από τους απρόσωπους συστημικούς κοινωνικούς δεσμούς.

Πολλοί ταυτίζουν συνήθως το αδιαμεσολάβητο κοινωνείν με το Πρόσωπο. Αυτό είναι λάθος, διότι η μετάβαση από το Άτομο στο Πρόσωπο συνδέεται με τη γέννηση μέσα του μιας νέας προσωπικότητας θεμελιωμένης στην Αγάπη. Το αδιαμεσολάβητο κοινωνείν ορίζει απλώς την ελληνική ατομικότητα. Η σύγχυση αυτή οδηγεί παρ’ ημίν στην ταύτιση Προσώπου και ελληνικού Ατόμου. Μια άλλη παρανόηση είναι η προτεσταντική ταύτιση του Προσώπου με το αυτοαναφορικό Άτομο, το οποίο κατορθώνει, δήθεν, να τεθεί εκτός διαλεκτικής ατόμου – συνόλου. Να γίνει «αυτόνομο έναντι της ομάδας». Βασιζόμενο στην ιδιωτική σχέση του με το Θεό. Από εδώ ξεκινά και η κριτική στο ελληνικό άτομο ότι δεν κατόρθωσε να ξεφύγει από τη μικρή ομάδα και να γίνει «πραγματικό» Άτομο. Στην ελληνική αντίληψη για την ατομική αυτονομία, αντιπαρατίθεται μια αφηρημένη εξωκοινωνική ατομική αυτονομία. Αλλά ο Θεός και ο κάθε Θεός είναι η υπόσταση του Συλλογικού, οπότε η «εκτός κοινότητας» ιδιωτική (εγκλωβισμένη στη σφαίρα της ατομικής φαντασίας) σχέση με τον «Θεό» δεν είναι παρά σχέση με το Μηδέν. Κατά την προσωποκεντρική παράδοση, δεν αρκεί η όποια «αυτονομία» για να έχουμε Πρόσωπο. Πρέπει η αυτονομία να έχει αγαπητικό περιεχόμενο. Ο Χριστός, το κατεξοχήν πρόσωπο, υποτάσσει το ίδιον θέλημα στην Αγάπη του Θεού – Πατέρα Του για τον άνθρωπο. Ένα τέτοιο Άτομο μπορεί να «αποσπάται» από κάθε δεδομένη κοινότητα, αλλά ουδέποτε υφίσταται «εκτός κοινότητας». Απλώς ανήκει και γίνεται φορέας αναπαραγωγής μιας άλλης κοινότητας: της τριαδικής. Είναι, λοιπόν, τουλάχιστον ανακρίβεια ότι οι Έλληνες δεν μπορούσαν να αυτοπροσδιοριστούν εκτός κοινοτικής γενέτειρας, όταν επί αιώνες και σε μαζική κλίμακα βίωναν την ιδιότητα του πολίτη μιας οικουμενικής υπερσυμπαντικής κοινότητας. Δεν ήταν αυτού του είδους ικανότητα που τους έλειπε. Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι λάθος η αναζήτηση ενός κοινοτισμού θεμελιωμένου στη «φιλία» και στην «αγάπη». Γιατί ενώ η ατομική προσωπικότητα μπορεί να αναθεμελιωθεί στην Αγάπη, αυτό δεν ισχύει για τη συλλογική προσωπικότητα. Για την ιστορική κοινότητα το όριο είναι η θεμελίωση στη δικαιοσύνη, ακόμα και όταν το παραδειγματικό τους πρότυπο είναι τριαδικό. Πράγμα υπεραρκετό.

Πρόσωπο: προσδιορίζει μία υπαρκτική πραγματικότητα. Το πρόσωπο υποστασιάζει (συγκροτεί σε υπόσταση, σε συγκεκριμένο υπαρκτικό γεγονός) έναν τρόπο υπάρξεως. Την έκφραση «τρόπου υπάρξεως» την χρησιμοποιούμε για να επισημάνουμε όχι μόνον την υπαρκτική πραγματικότητα του προσώπου, αλλά και την υπαρκτική πραγματικότητα της φύσεως. Ονομάζουμε «φύση» την υπαρκτική ομοείδεια, τον κοινό τρόπο υπάρξεως ομοειδών υποστάσεων.

Στην περίπτωση των προσωπικών υπάρξεων επισημαίνουμε την ομοείδεια κοινών φυσικών ενεργειών, αλλά ταυτόχρονα και τη δυναμική ετερότητα του τρόπου εκφοράς ή πραγμάτωσης αυτών των κοινών ενεργειών. Κατανοούμε την υπαρκτική ετερότητα του προσώπου ως ελευθερία από τον κοινό και αδιαφοροποίητο τρόπο ύπαρξης στη φύση. Η υπαρκτική ετερότητα του προσώπου είναι προκαθορισμένη από τη φύση αλλά και έχει τη δυνατότητα αποδέσμευσης από τις αναγκαιότητες που επιβάλλει ως υπαρκτικό γεγονός η ομοείδεια της φύσης.

Η υπαρκτική ετερότητα του ανθρώπινου προσώπου βιώνεται μέσω των ψυχικών ενεργειών της κοινής φύσεως ως μοναδικά, ανόμοια και ανεπανάληπτη «ταυτότητα» του κάθε προσώπου. Βιώνεται τόσο ως αυτοσυνειδησία ετερότητας, ως υποκειμενική αυτοεπίγνωση, όσο και ως εμπειρία λογικής και δημιουργικής ετερότητας, μοναδικότητας λόγου. Η ελευθερία του προσώπου ως ολότητα σημαίνει ότι ενώ η ανθρώπινη φύση είναι ένα φράκταλ της φυσικής υπάρξεως, διαθέτει τη δυνατότητα αποδέσμευσης από το πεδίο της ανάγκης που επιβάλλει η ταυτότητα αυτή (υπαρκτική ετερότητα).

Εικόνα και Ομοίωση : Τριαδική ανθρωπολογία :

α) Η Τριαδοείδεια του ανθρώπου.

Ο άνθρωπος είναι η μοναδική και αποκλειστική εικόνα της άκτιστης τρισυπόστατης θεότητας στο χώρο των κτιστών όντων. Τριαδική είναι η φύση της ανθρώπινης ψυχής “κατ’ εικόνα” της ανωτάτης Τριάδος, αφού η νοερή, λογική και πνευματική της διάσταση παραπέμπει εικονικά στο αρχέτυπό της, στην παντουργό Αγία Τριάδα.

Ο Θεός έδωσε το αυτεξούσιο, “το της ελευθερίας αρχαίον αξίωμα“ στον άνθρωπο, αφού τον έπλασε “κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν του“, ώστε , “ει βούλεται” να μην εκπέσει από το αγαθό Αρχέτυπο, αλλά Αυτόν να μιμείται, αφού προικίσθηκε με ανάλογη αγαθότητα.

β) Αδαμικό πλέγμα.

Με τη δημιουργία του ανθρώπου από τον Θεό και τη δοκιμασία του, όπως η πτώση του στην αμαρτία, έχουμε το διάγραμμα της αρχέγονης δομής της ψυχικής συγκρούσεως, η οποία έκτοτε αποτελεί βασικό χαρακτήρα της ανθρώπινης προσωπικότητας. Μετά την πτώση συνειδητοποιεί ο άνθρωπος τον αρνητικό χαρακτήρα της ψυχικής συγκρούσεως και τις φθοροποιές συνέπειές της για την ψυχοσωματική του οντότητα.

Η εντολή του Θεού εισάγει επομένως τον άνθρωπο στη διαδικασία της “ψυχικής συγκρούσεως” η οποία κατ’ ουσίαν είναι διαδικασία επιλογής. Ή θα υπερνικήσει ο άνθρωπος τα εγωιστικά του ψυχοδυναμικά κίνητρα για να υποταχθεί στο θέλημα του Θεού ή θα υποδουλωθεί στις εγωιστικές ψυχοδυναμικές του αναγκαιότητες, λόγω “ατομικού” συμφέροντος. Στην πρώτη περίπτωση, η δουλεία ή η υποταγή του ανθρώπου στο θέλημα του Θεού θα ολοκλήρωνε την ελευθερία του και θα την παγίωνε αμετάκλητα.

Στη δεύτερη περίπτωση η ψυχική σύγκρουση θα παρέμενε ως η βασική ψυχοπνευματική λειτουργία της ανθρώπινης προσωπικότητας, αφού η ανάδειξη του ανθρώπου σε “άτομο”, δια της πτώσεως, θα διαιώνιζε την εσωτερική του διάσταση σε δύο αντίρροπες “επιθυμίες” και “διαθέσεις”.

H κατάχρηση της ελευθερίας εκ μέρους του ανθρώπου συνεπάγεται την κατάχρηση του αυτοσυναισθήματος της θείας αξιοπρέπειάς του. Βιάσθηκε να γίνει “Θεός” και δέχθηκε τις υπηρεσίες του όφεως, για να επιτύχει τον σκοπό αυτόν. Έτσι το ιερό και άγιο αυτό ψυχοδυναμικό κίνητρο της αξιοπρέπειας μεταποιήθηκε σε “δαιμονικό” εγωιστικό ψυχοδυναμικό στοιχείο. Προκύπτει δε τοσαύτη ψυχική μειονεξία ώστε η, με οποιοδήποτε τρόπο, υπόμνησή της προκαλεί πλέον την φυγή του “πεπτωκότος” ανθρώπου μακριά από την ανάμνηση των συνθηκών που τη γέννησαν.

Ο αδαμικός παραβάτης φοβάται, σε πρώτη φάση, τον εαυτόν του, καθώς τον βλέπει πλέον “γυμνό”, δηλαδή αδύναμο, κυριευμένο από την φθορά και το θάνατο. Πως μπορεί αλήθεια ένας τόσο “συντετριμμένος” και “ταπεινωμένος” και “νεκρός” κατά Θεόν άνθρωπος να σταθεί ενώπιον του δημιουργού του; Το τραυματισμένο αυτοσυναίσθημα της (θείας) αξιοπρέπειάς του επαναστατεί κατά του εαυτού του, τον απορρίπτει, τον απεχθάνεται, τον απωθεί. Σε πρώτη θεώρηση ο φόβος σχετίζεται οργανικά με την εικόνα του εαυτού του, που έχει ενώπιόν του ο παραβάτης αδαμικός άνθρωπος, αλλά σε δεύτερη θεώρηση οδηγούμεθα στην πρωτογενή αφετηρία του φόβου (άρνηση ενοχής, απώθηση). Έτσι, ο μεταπτωτικός άνθρωπος οδηγείται στην δημιουργία του “προσωπείου” , για να επικαλύψει ως “μάσκα” τις εσωτερικές διασπάσεις του ανθρώπου. Έτσι δημιουργείται μια ψευδαίσθηση στον άνθρωπο ως προς το ποια πρέπει να είναι η εικόνα του ανθρώπου. Αλλά αυτή η εικόνα, ως προϊόν ψευδαισθήσεως, είναι ιδεατή εικόνα η οποία υπάρχει μόνον στο μυαλό των ανθρώπων.

γ) Ο Λόγος – Χριστός αρχέτυπο του ανθρώπου.

Η ακρίβεια της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο βρίσκεται πλήρως στην δυνατότητά του να ενωθεί με τον Θεό “κατά μίαν υπόστασιν“.

Η εικονική τριαδοείδεια της πλάσεως του ανθρώπου αποκαλύπτεται ενεργητικά πλέον στην ανέλιξη του κατ’ εικόνα στο αρχέτυπο.

Αν ο σκοπός της δημιουργίας του κόσμου ήταν ο άνθρωπος, ο απώτερος σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου “κατ’ εικόνα και ομοίωσιν Θεού” ήταν ο ίδιος ο Χριστός.

δ) Αδαμική οικονομία. Ελευθερία και τρεπτότητα.

Ο άνθρωπος ως πλάσμα εκ του μη όντος ”ψυχή τε και σώματι κτιστόν”, προέρχεται χαρισματικά από τον Θεό.

Η κτιστή του φύση, σε αντίθεση με εκείνη του Θεού, έχει συνυφασμένη στην ύπαρξή της την τρεπτότητα ως συνιστώσα. Καμιά φυσική “εντελέχεια” δεν αίρει στην κτιστότητά της. Καμιά “κτιστή” χάρη εγγενής στην φύση του δεν μπορεί να αποτρέψει την τρεπτότητα και άρα το ενδεχόμενο επιστροφής στο μη ον.

Για να αποδεσμευθεί η κτιστή ύπαρξη του ανθρώπου από τις ολέθριες συνέπειες της αυτονομήσεως χρειάζεται να ριζώσει ελεύθερα σε μια οντολογική πραγματικότητα πέρα και έξω από αυτήν, μια ύπαρξη που δεν πάσχει από την κτιστότητα και την προς το μη ον ροπή.

Μοναδική ύπαρξη πέρα από την κτιστότητα είναι η δημιουργός “αρχή” κάθε κτιστής υπάρξεως, η άκτιστη ζωή του Θεού.

Επομένως, η μοναδική δυνατότητα για τη ζωή του κτιστού ανθρώπου είναι η οντολογική του αναφορά και μέθεξη στην ζωή του ακτίστου.

Το αυτεξούσιο όμως αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την τελείωση του κτιστού προσώπου. Πρόσωπο είναι η “προς τα έσω ενότητα η των πάντων”.

ε) Εσχατολογία.

Η εσχατολογική προοπτική του ανθρώπου προϋποθέτει την 1) πολιτική διακονία, 2) μυστηριακή πολιτική (μύηση σε άλλο τρόπο κατανοήσεως και προσλήψεως του κόσμου), 3) προσωπική πολιτική (ο άνθρωπος υπάρχει ως Τριαδική κοινωνία προσώπων), 4) συμβολική πολιτική (αισθητοποίηση σε ποιοτική διάσταση πέραν εκείνης της καθημερινότητας), 5) προφητική πολιτική (υπέρβαση του ατελούς και αποτυχημένου παρόντος), 6) μεταμόρφωση.

Η σχέση Θεού με τα νοήμονα όντα και τα πνεύματα, δεδομένου ότι η νόηση αντιτίθεται στην εντροπία, οδηγεί τον άνθρωπο και τη φύση στην “αφθαρτοποίηση”.

Επίλογος

Πληροφορία, εντροπία, ανθρώπινη αρχή, ΠΡΟΣΩΠΟ.

Το ανθρώπινο ον έχει τη δυνατότητα αντιλήψεως στοιχείων του γενικότερου συμπαντικού μη Ευκλειδείου χώρου, ο οποίος έχει ως χαρακτηριστικό του γνώρισμα τη μη λειτουργικότητα.

Το δράμα του σύγχρονου νεωτερικού ανθρώπου, του εγκλωβισμένου στην οντολογία του Αριστοτέλη και στη γεωμετρία του Ευκλείδη, είναι ότι δεν θέλει ή δεν μπορεί να δεχθεί τη νέα πραγματικότητα.

Γιατί τότε θα υποχρεωθεἰ να αναλάβει τις ευθύνες της επιλογής της πορείας του, προς το μη ον, την ανυπαρξία, ή προς τον Θεό, για την ομοίωση με Αυτόν.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Αδραχτάς Βασίλειος, Η πολιτική διάσταση της εσχατολογίας στο Εκλησία και Εσχατολογία, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2001,

2) Barrow J., Tipler F., The anthropic cosmological principle, Oxford Univ, Press, G.B., 1986,

3) Βλέτσης Αθανάσιος, Το Προπατορικόν Αμάρτημα στη Θεολογία του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, εκδόσεις Τέρπος, Θεσσαλονίκη, 1998,

4) Γιαγκάζογλου Σταύρος, Κοινωνία Θεώσεως, εκδόσεις Δόμος, Αθήνα, 2001,

5) Clayton Philip, Mind and Emergence, Oxford Univ. Press, G.B., 2004,

6) Δανέζης Μάνος, Θεοδοσίου Στράτος, Η κοσμολογία της νόησης, εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα, 2003,

7) αρχιμ. Ζαχαρίας, Αναφορά στη Θεολογία του γέροντος Σωφρονίου, Ι.Σ. Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ, 2000,

8) π. Ιωάννης Ρωμανίδης, το Προπατορικόν Αμάρτημα, εκδόσεις Δόμος, Αθήνα, 1992,

9) Κορναράκης Ιωάννης, Εγχειρίδιον Ποιμαντικής Ψυχολογίας, εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1993

10) Κορναράκης Ιωάννης, Θέματα Ποιμαντικής Ψυχολογίας ΙΙΙ, εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1998,

11) Ματσούκας Νίκος, Επιστήμη, φιλοσοφία και θεολογία, εκδόσεις Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη, 1990,

12) Ματσούκας Νίκος, Μυστήριον επί των ιερών κεκοιμημένων, εκδόσεις Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη, 1992,

13) Παύλου Γεώργιος, Νόστος Ασύμμετρος Προσώπου, τ. Α΄ εκδόσεις Δόμος, Αθήνα, 1994,

14) Tipler Frank, The physics of immortality, Anchor Books, N.Y., 1995,

15) Tipler Frank, The physics of Christianity, Double day, N.Y., 2007.

http://amoustakis.wordpress.com/

Πνευματικός καθρέπτης

sapfiros 0

Ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου ἢ ναὸς τοῦ Θεοῦ ἢ κατοικητήριον τοῦ Σατανᾶ ὡς ἐξεικονίζεται ἐν τῷ παρόντι Σχεδίῳ εἰς δέκα Ἰχνογραφίας, πρὸς εὐκολωτέραν κατάληψιν παντὸς ἀνθρώπου, καὶ πρὸς ἐρεθισμὸν καὶ πρόοδον αὐτοῦ εἰς τὴν χριστιανικὴν ζωήν.

Ἐκ τοῦ Ῥωσσικοῦ εἰς τὴν καθομιλουμένην ἤδη πρῶτον μεταφρασθείς, ὑπὸ Πέτρου αὐταδέλφου τοῦ Ἁγίου Θαβωρίου

Τύποις ἐκδίδοται δαπάνη τοῦ μακαριωτάτου θειοτάτου καὶ σεβασμιωτάτου Πατριάρχου τῶν Ἱεροσολύμων κυρίου κυρίου Ἀθανασίου τοῦ Γ´ εἰς ψυχικὴν τῶν Ὀρθοδόξων ὠφέλειαν.
Ἐν Κωνσταντινουπόλει, κατὰ τὸ ἐν Νεοχωρίῳ τοῦ Παναγίου Τάφου Τυπογραφεῖον, 1840

Νῦν δ᾿ αὖθις ὑπὸ Νικολάου πρεσβυτέρου τοῦ Αὐλωνίτου, εἰς ψυχικὴν ὠφέλειαν τῶν ἁπανταχοῦ Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν. Ἐν Ἀθήναις, Τύποις Φ. Καραμπίνη καὶ Κ. Βάφα, 1857

Ἐκδίδεται τὸ δεύτερον δαπάνῃ Γρηγορίου Κανέλου, εἰς ψυχικὴν τῶν Ὀρθοδόξων ὠφέλειαν. Ἐν Ἑρμουπόλει, Τυπογραφεῖον Γρηγορίου Κανέλου, 1865

Ἀποστολικὴ Περικοπή

Ἐκδοτικὰ σημειώματα [1840] [1865] [2004]

Διασάφησις
τῶν Ἰχνογραφιῶν
[Α] [Β] [Γ] [Δ [Ε]
[Ϛ] [Ζ] [Η [Θ] [Ι]

Περὶ χωρισμοῦ ψυχῆς

http://users.uoa.gr/

Ὅσιος Ἐφραὶμ Σύρος - Περὶ ἀπογνώσεως

sapfiros 0

Μιὰ διαδρομὴ ἀναζητήσεων σὲ ὧρες ζόρικες.
Ἀπὸ τὸν Ὅσιο Ἐφραὶμ τὸν Σύρο, στὸν Θεόδωρο Δοστογέφσκη, ἕως τὸν Χρῆστο Γιανναρᾶ. Ἐκ TLG καὶ Διαδικτύου ληφθέντα.
Μὴν τῆς κάνουμε τὴ χάρη τῆς ἀπόγνωσης, τῆς ἀπολπισιᾶς, οὔτε κἂν νὰ ὑπάρξει!

Τὸ ἔλεός σου, Κύριε, καταδιώξει με, πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς μου.

Κύριος ποιμαίνει με, καὶ οὐδέν με ὑστερήσει· εἰς τόπον χλόης, ἐκεῖ με κατεσκήνωσεν.
Ἡ ἀπόγνωσις στὸν Ὅσιο Ἐφραὶμ τὸν Σύρο (ἀποσπάσματα)

Σφόδρα γὰρ τέρπεται ὁ Ἐχθρός μου, ὅταν βλέπῃ ὅτι ἑαυτοῦ ἀπογινώσκω· ἐν τούτῳ γὰρ μόνῳ ἀγάλλεται, ἵνα διὰ τῆς ἀπογνώσεως ἴδῃ με αἰχμάλωτον.

Ἐχθρὸς ἔν τινι, διαναστῶμεν ταχέως, ἵνα μὴ καθελκύσας ἡμᾶς καὶ ἐπὶ λοιπὰ κακά, κατ᾿ ὀλίγον κυλίων καὶ φέρων ἡμᾶς πτῶμα ἐπὶ πτώματι, ἔσχατον καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν βυθὸν τῆς ἀπωλείας καὶ ἀπογνώσεως καταστρέψει.

...ὑποβάλλει ὁ Πονηρὸς τῷ ἀδελφῷ, βουλόμενος αὐτὸν χαλάσαι εἰς τὸν βόθυνον τῆς ἀπογνώσεως.

Σατανᾶς γὰρ ἐν δόλῳ πολλοὺς σπεύδει λυπῆσαι τοῦ δεξιώσασθαι καὶ ἐν γεέννῃ βαλεῖν δι᾿ ἀπογνώσεως.

Ἐσκοτίσθη ὁ ἀνομήσας. Οὐ θεωρεῖ τὴν ἀγαθότητα. Πῶς; Ἐπειδὴ ἀπογνώσεως αὐτὴν ὁ Ἐχθρὸς ἐμπίμπλησιν· ἡ δὲ μετάνοια ὡς καλὸς ἰατρὸς τοὺς κόπους καὶ τὸ νέφος τῆς ψυχῆς περιαιροῦσα, τὸ φῶς τῆς τοῦ Θεοῦ χρηστότητος αὐτῇ δείκνυσι.

...ὑπὸ τῶν πονηρῶν μου πράξεων καταισχυνόμενος, καὶ πρὸ θανάτου νεκρὸς ὑπάρχων, καὶ πρὸ τῆς κρίσεως αὐτοκατάκριτος ὤν, καὶ πρὸ τῆς ἀτελευτήτου κολάσεως αὐτοτιμώρητος ὑπὸ τῆς ἀπογνώσεως τυγχάνων.

Ἡ ἀπιστία τίκτει διψυχίαν, ἡ δὲ διψυχία τὴν ἀμέλειαν· ἡ δὲ ἀμέλεια τὴν λήθην· λήθη δὲ τὴν ἀπόγνωσιν· ἀπόγνωσις δὲ τὸν θάνατον. Πόθεν κατάρχουσιν ἐν ἡμῖν τὰ πάθη; Οὐχὶ διὰ τῆς ἀμελείας ἡμῶν;

Μή σου ἀπόγνωσις ἀποκλείσῃ τῆς μετανοίας.
Περὶ καταστάσεως πνευματικῆς

Ἐν μὲν τῇ πλατείᾳ ὁδῷ ἔστι ταῦτα· κακοφροσύνη, περισπασμοί, γαστριμαργία, μέθη, ἀσωτία, ἀσέλγεια, ἔρις, θυμός, φυσίωσις, ἀκαταστασία καὶ τὰ ὅμοια τούτοις, οἷς ἐξακολουθεῖ ἀπιστία, ἀπείθεια, ἀνυποταγή· ἔσχατον δὲ πάντων τῶν κακῶν ἡ ἀπόγνωσις· καὶ ὁ ἐν τούτοις ἀναστρεφόμενος πεπλάνηται ἀπὸ τῆς ὁδοῦ τῆς ἀληθείας, πρόξενος ἑαυτῷ γενόμενος τῆς ἰδίας ἀπωλείας. Ἐν δὲ τῇ στενῇ καὶ τεθλιμμένῃ ὁδῷ ἔστι ταῦτα· ἡσυχία, ἐγκράτεια, σωφροσύνη, ἀγάπη, ὑπομονή, χαρά, εἰρήνη, ταπεινοφροσύνη καὶ τὰ ὅμοια τούτοις, οἷς ἐξακολουθεῖ ἡ αἰώνιος ζωή.

...οὐδὲ ἰσχυρότερον τῆς ἀπογνώσεως. Αὕτη οὐ γιγνώσκει ἡττηθῆναι ὑπό τινος. Ὅτε ὁ ἄνθρωπος ἐν τῇ διανοίᾳ ἑαυτοῦ κόψει τὴν ἐλπίδα ἐκ τῆς ζωῆς αὐτοῦ, οὐδὲν θαρσαλεώτερον. Καὶ οὔκ ἐστι θλῖψις ἧς τινος ἡ φήμη ἐξασθενῆσαι τὸ φρόνημα αὐτοῦ ποιεῖ. Διότι πᾶσα θλῖψις γινομένη, ὑποκάτωθεν τοῦ θανάτου ἐστί. Καὶ αὐτὸς ἔκυψε δέξασθαι καθ᾿ ἑαυτοῦ θάνατον.
Ὕπαρξη Θεοῦ κι ἀπόγνωση (σχόλια σὲ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ ἔργο τοῦ F.Dostoyefsky, Ἀδελφοὶ Καραμάζωφ)

«Τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ ἀποδειχτεῖ ν᾿ ἀποδειχτεῖ, παρότι εἶναι δυνατὸ νὰ πιστεῖ κανείς... μὲ τὴν πείρα τῆς ἐνεργητικῆς ἀγάπης. Προσπαθήσετε ν᾿ ἀγαπήσετε τὸν πλησίον σας δραστήρια καὶ ἀκούραστα. Ὅσο περισσότερο θὰ προοδεύετε στὴν ἀγάπη τόσο καὶ σταθερότερα θὰ πείθεσθε γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς»... Τὴν ἀγάπη αὐτὴ συνιστᾶ ὁ στάρετς Ζωσιμᾶς σὲ μιὰ κυρία μὲ λίγη πίστη (κ. Χοχλάκοβα), γιὰ νὰ μπορέσει νὰ πειστεῖ γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς... Μὲ τὴν ἔννοια αὐτή, ἡ ἐπανάσταση τοῦ Ἀλιόσα ἐπιδιώκει ὄχι τὴν ἐμπαθῆ καὶ βίαιη ἀνατροπὴ τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας, ἀλλὰ τὴ μετάβαση σὲ μιὰ νέα ζωή, σ᾿ ἕνα νέο κόσμο, μὲ τὴν ἀπάθεια ὡς πνευματικὴ ἀνάσταση, μὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν υἱοθεσία. Μὲ μίαν ἀπὸ αὐτὲς ἢ καὶ μὲ τὶς τρεῖς μαζί, ἀφοῦ «ἀγάπη, καὶ ἀπάθεια, καὶ υἱοθεσία, -σύμφωνα μὲ τὸν Ἰωάννη τὸν Σιναΐτη - τοῖς ὀνόμασι μόνοις διακέκρινται». Σημαίνουν κοινωνία μὲ τὸν οὐράνιο Πατέρα, τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, μὲ τὴν βίωση τῆς ἀγάπης ὡς συνισταμένης ὅλων τῶν ἐντολῶν, μὲ τὴν ἐνεργητικὴ ἀγάπη.Ἔτσι, ἂν ὁ Σμερντιακὸφ θ᾿ ἀνακόψει ἀπὸ τὴ μεριά του μὲ τὸ φόνο τοῦ πατέρα του τὴ διαιώνιση ἑνὸς διεφθαρμένου, σαπροῦ κόσμου, ἂν ὁ Ἰβὰν θ᾿ ἀπολεστεῖ μὲ τὸ χαμένο λογικό του κι ἂν ὁ Ντμίτρι θὰ ἀπομονωθεῖ στὴν ἐξορία στὴ Σιβηρία, ὁ Ἀλιόσα ὁ δόκιμος μοναχός, εἶναι ἐκεῖνος ποὺ θὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ μοναστήρι γιὰ νὰ φέρει τὴν ἀγάπη στὸν κόσμο, γιὰ νὰ ἐπαναφέρει τὸν ἄνθρωπο στὴ σωστὴ πορεία του μὲ τὴν ἐπανένταξή του στὴν κοινωνία τῶν συνανθρώπων του καὶ τὴν ἀποκατάσταση τῶν σχέσεών του μὲ τὸ Θεό. Ὁ Ἀλιόσα ἑνώνει τὸ μοναστήρι μὲ τὴν πολιτεία. Θὰ φύγει ἀπὸ τὸ μοναστήρι, ὅπως τὸν εἶχε συμβουλεύσει ὁ στάρετς Ζωσιμᾶς, ὅταν αὐτὸς πεθαίνει, γιὰ νὰ ζήσει μέσα στὸν κόσμο, γιὰ νὰ πραγματοποιήσει τὴν ἐπανάσταση τῆς ἀγάπης. Ἐπανάσταση ὄχι μὲ τὰ ἐξημμένα πάθη, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀπάθεια, ποὺ σὰν μεταμόρφωση τοῦ παθητικοῦ της ψυχῆς (τοῦ θυμικοῦ καὶ τοῦ ἐπιθυμητικοῦ), σὰν ἀπελευθέρωση ἀπὸ τὰ πάθη καὶ «πολλῶν ἀρετῶν σύνδεσις», κατὰ τὸν Πέτρο τὸν Δαμασκηνό, εἶναι ὅπως ὑποστηρίζει ὁ Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης, «Ἀνάστασις ψυχῆς πρὸ τοῦ σώματος», ψυχικὴ ἀνάσταση.

«Γιὰ χάρη τοῦ Ἰησοῦ θυσιάστηκαν χιλιάδες νήπια ἀπὸ τὸν Ἡρῴδη καὶ ὅμως ὁ Χριστὸς δὲν ζήτησε οὔτε κἂν συγγνώμη. Γιὰ ἐμένα δὲ θυσιάστηκε οὔτε ἕνα νήπιο μέχρι στιγμῆς. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἀποδέχεται τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν ἀκόμα κι ἂν χρειάζεται νὰ ὑποφέρουν παιδάκια. Ὁ Ἰβὰν Καραμάζωφ καὶ ἐγὼ δὲν τὴν ἀποδεχόμαστε ὑπὸ αὐτὲς τὶς προϋποθέσεις. Ποιὸς εἶναι ἀνώτερος ἠθικῶς ἐγὼ ἡ ὁ Χριστός;»

Ἡ δυστυχία, ἡ ἀδικία καὶ ἡ θλίψη, ὁ πόνος ποὺ ὑπέφεραν καὶ ὑποφέρουν χιλιάδες δίκαιοι καὶ ἄδικοι, ἔνοχοι καὶ ἀθῷοι, παιδιὰ καὶ ἐνήλικες, εἶναι ἀπόρροια ἐνεργειῶν τοῦ ἀνθρώπου στὸ πλαίσιο τῆς ἐλευθερίας ποὺ ἐδόθη στὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸ Θεό, ὅσον ἀφορᾶ στὴν δυνατότητα ἐπιλογῆς τῆς μετοχῆς στὴν ἐνεργητικὴ ἀγαπητικὴ σχέση μαζί Του. Μὲ δεδομένη τὴν ἐλεύθερη ἐπιλογὴ τοῦ ἀνθρώπου-δημιουργήματος ἐν ἐλευθερίᾳ τοῦ ζωοδότη Θεοῦ, τῆς ἀποχῆς ἀπὸ τὴν ἀγαπητικὴ μὲ καὶ μετὰ τοῦ Θεοῦ σχέση, ἡ θλίψη καὶ ἡ δυστυχία στὸν κόσμο θὰ συνεχίζει νὰ ὑπάρχει καὶ ὁ πόνος νὰ ζεῖ. Ὁ Θεὸς δὲν ἔχει τὸ ρόλο τοῦ ρυθμιστῆ τῆς παγκόσμιας εἰρήνης μὲ τὴν κοσμικὴ ἔννοια τοῦ ὅρου, ἀναλαμβάνοντας δράση ἀμείλικτου δικαστῆ καὶ ἀδίστακτου τιμωροῦ τῶν ἀδίκων. Ἀναμένει τὴν ἐν ἐλευθερίᾳ ἐνεργητικὴ μετοχὴ στὴν ἀγάπη Του, ἐκκινώντας ἀπὸ τὴν ἀγαπητικὴ συμμετοχὴ σὲ προσωπικὴ σχέση καὶ μετοχὴ στὴν τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησία ἐν τῷ κόσμῳ τῷ παρόντι. Καὶ οἱ ἀδίκως μετέχοντες στὸν πόνο δεδικαίωνται τῷ μέλλοντι.

Μὲ ἐκτίμηση, χωρὶς διάθεση ἐπίδειξης διδακτισμοῦ...
Θύρα 7 καὶ Θύρα τοῦ Μνημείου

Ὄρθιο μαλλί, κοκκαλωμένο, ξυρισμένοι κρόταφοι, μαῦρο γυαλί, πρόσωπο δίχως βλέμμα. Μπουφὰν κατάστιχτο μεταλλικὲς αἰχμές, κολλητὸ παντελόνι. Τόπος συνάθροισης πάντοτε κάποια θύρα. Θύρα 7, θύρα 9, θύρα 14. Ἡ θύρα μυρίζει ἀχνιστὸ αἷμα, ὅμως ἡ συνάθροιση ἐκεῖ «καὶ τὰ μυαλὰ στὸ κάγκελο». Νὰ χτυπηθοῦν μὲ τὴ μάζωξη μιᾶς ἄλλης θύρας, νὰ χτυπηθοῦν γιὰ τὸ τίποτα – μόνο γιὰ νὰ δηλώσουν μὲ πράξη ὅτι κάθε θύρα ἀνοίγει στὸ κενό, εἶναι ἄνοιγμα στὸ τίποτα. Ἡ ὥρα τοῦ ἀγώνα μυσταγωγία. Ἀδιάφοροι γιὰ τὸ θέαμα – δὲν ἐνδιαφέρουν τὰ γκόλ, οὔτε περιμένουν νίκη. Κοπαδιαστά, πιασμένοι ἀπὸ τοὺς ὤμους, χοροπηδοῦν πάνω στὶς κερκίδες χορεύοντας τὴν ἀπόγνωση. Ἡ καταστροφὴ παραμονεύει νὰ ξεχυθεῖ σὰν πυρετὸς μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴ λατρεία τοῦ κενοῦ. Οἱ δηλωσίες τῆς ἀπόγνωσης θὰ ξεχυθοῦν στοὺς δρόμους, τρόμος καὶ φόβος καταστροφῆς κάθε ἐξωραϊσμένης προθήκης τῶν δικῶν μας φανταχτερῶν συμβάσεων.

Συντρόφια, μέσα στὴν καλογυαλισμένη ἀστραφτερὴ κουρελαρία τοῦ καταναλωτικοῦ μας κενοῦ, πρωτοπόροι ἐσεῖς τῆς ἀπόγνωσης, θέλω νὰ σᾶς μιλήσω γιὰ τὴν Ἀνάσταση. Ἔχετε τὴν ἑτοιμότητα γι᾿ αὐτὸ τὸ λόγο, ὅμως ἐγὼ δὲν ἔχω τὴ γλώσσα. Βοηθῆστε με.

Περιθωριακὴ πρωτοπορία τῆς ἀπεγνωσμένης νεολαίας σήμερα. Γιατὶ θέλω νὰ μιλήσω μαζί τους τὴν Ἀνάσταση; Γιὰ νὰ βρῶ γλώσσα πραγματική, γλώσσα ποὺ ν᾿ ἀνατριχιάζει στὴν ψηλάφηση τῆς ἀμεσότητας. Γιὰ τοὺς πολλούς, τοὺς καλοβολεμένους ἀστούς, ἐμᾶς τοὺς τακτοποιημένους μπροστὰ στὴ βραδινὴ τηλεόραση, ἕρμαια ἐπιλογῆς τῆς πιὸ ἀποτελεσματικῆς ὀδοντόπαστας, τοῦ πιὸ δραστικοῦ ἀπορρυπαντικοῦ, τοῦ πιὸ κατακτητικοῦ ἀρώματος, γιὰ μᾶς ἡ γεύση τοῦ θανάτου ἀπωθημένη, ἡ αἴσθηση τῆς Ἀνάστασης ἀπροσπέλαστη. Ρημαγμένοι ἀστοί, ψυχὲς ἐπίπεδες, σιδερωμένες ἀπὸ τὰ καθημερινὰ πρωτοσέλιδα τῶν παραισθησιογόνων της πολιτικῆς, χαρτοκοπτικὲς φιγοῦρες τῆς καλοφαγίας, τῶν προοδευτικῶν ἰδεῶν καὶ τῶν signe ἀμφιέσεων, δὲν ὑπάρχει θύρα γιὰ μᾶς, δὲν ὑπάρχει ἄνοιγμα στὸ κενό, στὴ γεύση τοῦ θανάτου. Γι᾿ αὐτὸ καὶ λογαριάζουμε τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ρομαντικὸ παραμύθι ἢ ἔστω νοηματικὸ σύμβολο, κάτι ἀνάλογό με τὸν νεκρὸ Ἄδωνι καὶ τὴν ἀνοιξιάτικη ἀφύπνισή του: κάποια ὑποτύπωση ἐλπίδας ὅτι ὁ τροχὸς τῆς τυχαιότητας θὰ γυρίζει πάντα σὲ καλύτερες μέρες.

Πάσχα τῶν ἀστῶν, Πάσχα τῆς ἀνεπίγνωστης νέκρας, δίχως ἀπόγνωση θανάτου καὶ γι᾿ αὐτὸ δίχως ρίγος Ἀνάστασης. Σὰς εἶδα τὴν κοινωνική μας ἐλὶτ χθὲς στὸν Ἐπιτάφιο, διαλέξατε καλὸ μαγαζὶ μὲ ῥομαντικὴ χορωδία καὶ γεροὺς μπάσους στὸ Αἱ γενεαὶ πᾶσαι. Μείνατε γιὰ λίγο στὴν περιφορὰ ἀντὶ γιὰ τὸ σινεμᾶ ποὺ θὰ διασκέδαζε ἐξίσου τὴν κορεσμένη πλήξη σας. Θὰ σὰς δῶ κι ἀπόψε γιὰ λίγα λεπτὰ στὸν περίβολο τῆς ἐκκλησιᾶς, μὲ ἕνα ἄσπρο κερὶ γιὰ τὸ ἔθιμο, σὰν ἑκτοπλάσματα τοῦ τόπου ποὺ σᾶς γέννησε, ἄσχετοι τουρίστες στὸ πανηγύρι τῆς ἀναστάσιμης χαρᾶς, δίχως σταυροκόπημα, γιατὶ δὲν ταιριάζει σὲ σᾶς τοὺς προοδευτικούς. Σὰς ἀγαπῶ, θλιβεροί μου φίλοι, μὰ μυρίζετε πτῶμα κι ὁ νοῦς σας λάσπωσε σὲ μόνη τὴν ἀναμονὴ τῆς μαγειρίτσας. Μὲ σᾶς ἀποκλείεται νὰ συνεννοηθῶ γιὰ τὴν Ἀνάσταση, τὴν Ἀνάσταση τὴν ψηλαφητὴ καὶ χειροπιαστή, ποὺ εἶναι ζωὴ αἰώνια.

Θέλω τὰ συντρόφια τῆς περιθωριακῆς ἀπόγνωσης, αὐτοὺς τοὺς καβαλλάρηδες τοῦ θανάτου, τῆς σούζας, τῆς κόντρας, νὰ μιλήσω μαζί τους μὲ τὴ γλώσσα τοῦ θανάτου τὸ ρίγος τῆς Ἀνάστασης. Καὶ τὰ μυαλὰ στὸ κάγκελο.

Ξέχνα τὸ δάσκαλο, φίλε, ποὺ σοῦ ἔμαθε τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ τοῦ ψυγείου. Κᾶνε ἀπόψυξη στὴ γλώσσα σου καὶ ῥούφα τὸ μέλι ἀπὸ τὰ λόγια ποὺ θὰ σοῦ πῶ:

Λοιπόν, «οὐδὲ ἰσχυρότερον τῆς ἀπογνώσεως. Αὕτη οὐ γιγνώσκει ἠττηθῆναι ὑπό τινος. Ὅτε ὁ ἄνθρωπος ἐν τῇ διανοίᾳ ἐαυτοῦ κόψει τὴν ἐλπίδα ἐκ τῆς ζωῆς αὐτοῦ, οὐδὲν θαρσαλεώτερον. Καὶ οὐκ ἔστι θλίψις ἧς τινος ἡ φήμη ἐξασθενῆσαι τὸ φρόνημα αὐτοῦ ποιεῖ. Διότι πάσα θλίψις γινομένη, ὑποκάτωθεν τοῦ θανάτου ἐστι. Καὶ αὐτὸς ἔκυψε δέξασθαι καθ᾿ ἐαυτοῦ θάνατον».

Ἄκουσες; Καμιὰ θλίψη δὲν μετράει κάτω ἀπὸ τὴν σύνθλιψη στὴ θύρα 7, ὅταν συνειδητὰ «κύψεις δέξασθαι κατὰ σεαυτοῦ τὸν θάνατον». «Οὐδὲν θαρσαλεώτερον», φίλε, ἀπὸ τὴ συνειδητὴ ἀπόγνωση. Πίσω ἀπὸ τὸ μαῦρο γυαλί, στὸν ἴλιγγο τῆς σούζας μὲ τὴ μηχανή, λάμπει ὁ ἀπελπισμός σου. Ἀπελπισμὸς γιὰ τὴν πτωμαΐνη τῆς καταναλωτικῆς εὐζωΐας, ἀηδία καὶ ἀπελπισμὸς γιὰ τὸ φανατισμὸ καὶ τὴ στράτευση τῶν μικρονοϊκῶν στὸ σιχαμερὸ πιὰ πολιτικὸ παιχνίδι. Ἀπόγνωση ἀπὸ τὴν ψευτιὰ τῶν «προοδευτικῶν», τὰ σημαδεμένα τραπουλόχαρτα τῆς φτηνῆς ἀνάγκης νὰ ζητιανεύεις ἀναγνώριση καὶ ἐπιτυχία. Μεῖνε ἀπελπισμένος, φίλε, ἐκεῖ, στὴ θύρα τῆς ἐπαναστατημένης ἄρνησης. Θύρα τοῦ μνημείου καί, δὲν μπορεῖ, κάποια στιγμὴ θὰ δεῖς ἔκθαμβος «τὸν λίθον ἀποκυλισθέντα ἀπὸ τῆς θύρας τοῦ μνημείου». Ἐσὺ ἔξω ἀπὸ τὴ θύρα καί, μέσα, ψηλαφητὰ ζωντανός, μὲ σημάδια θανάτου στὶς παλάμες καὶ στὴν πλευρά, Αὐτὸς ποὺ σὲ ἔχει ἐρωτευθεῖ τρελά, ἐσένα, μοναδικὰ καὶ ἀνεπανάληπτα. Μέσα ἀπὸ τὴ θύρα ἐσύ, ὑποκάτωθεν τοῦ θανάτου, κι ἀπ᾿ ἔξω ἡ ζωοποιὸς δύναμη τοῦ Ἐραστῆ σου καὶ ἡ φωνή Του, ῥομφαία ἔγερσης: «Λάζαρε, δεῦρο ἔξω!».

Νὰ πεῖς τὴ ζωὴ καὶ τὸ θάνατο, νὰ φτάσεις στὸ μεδούλι τῆς ὕπαρξης μὲ τὶς 200 λέξεις τῶν περιθωριακῶν της ἀπόγνωσης; Ναί, δὲν ὑπάρχει ἄλλη γλώσσα – ἀναγνώστη μου, βοήθεια! Λέξεις παχυλές, λιπαρὰ νοήματα σὰν καταστολισμένες λαμπάδες καὶ σοκολατένια αὐγὰ καὶ ξέχειλες μαγειρίτσες δὲν χωρᾶνε τὴν Ἀνάσταση. Ποιοὶ μᾶς «προάγουν», ποιοὶ μᾶς ὁδηγοῦν στὴν Ἀνάσταση; Τελῶνες, πόρνες, λῃστὲς καὶ ἄσωτοι, οἱ περιθωριακοὶ τῆς ἀπόγνωσης. «Οὐκ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν». Βγάλτε καὶ τὴ μετάνοια ἀπὸ τὴν κατάψυξη, φίλοι. Δὲν σημαίνει μετάνοιωμα, σημαίνει Ἀνάσταση: Νὰ ἀλλάξει ὁ νοῦς, νὰ καταλαβαίνει τὴ ζωὴ μὲ τὰ μέτρα τῆς ζωῆς, μὲ τὰ μέτρα τοῦ ἔρωτα, ὄχι σὰν βιολογικὴ ἐπιβίωση. Ὁ δίκαιος καταλαβαίνει γιὰ ζωὴ τὴ νομικίστικη ἀρετή του, ὁ προοδευτικὸς τὴν φαντασιωτική του ὑστερία γιὰ βελτιώσεις τῆς θνητῆς ἐπιβίωσης. Κοινωνικοὶ στόχοι, δικαιώματα, οἰκονομικὴ ἀνάπτυξη, κολοκύθια στὸ πάτερο μπροστὰ στὸ θάνατο. Μόνο ὁ ἀπελπισμένος ἀπ᾿ ὅλα καταλαβαίνει γιὰ ζωὴ τὴ ζωή: Νὰ εἶσαι ἐσύ, μοναδικὸς καὶ ἀνεπανάληπτος, ἀέναα ἐρωτευμένος μὲ τὸ Νυμφίο, τὸ νυμφαγωγὸ τῆς ζωῆς, ποὺ ἔκυψε δέξασθαι καθ᾿ ἑαυτοῦ θάνατο σταυρικό, ἀπὸ παραφορᾶ ἔρωτα γιὰ κάθε ἀπεγνωσμένο. Καὶ ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, γιατὶ μετάπλασε καὶ τὸν βιολογικὸ θάνατο σὲ προσωπικὸ ἔρωτα. Ἡ δική σου ἀμοιβαιότητα στὸν ἔρωτά Του εἶναι ἐπίσης ἀνάσταση, ζωὴ πέρα ἀπὸ χρόνο, χῶρο καὶ φθορά. Ἀκοῦς; Ὑπάρχουμε ὄχι ὅσο λειτουργοῦν τὰ βιολογικά μας κύτταρα, ἀλλὰ ὅσο ἀτελείωτα διαρκεῖ ὁ ἔρωτάς μας. Ἀκοῦς; Δὲν θὰ πεθάνουμε ποτέ, κουφάλα νεκροθάφτη!

Φρίξε, φρικιὸ τῆς ἀπόγνωσης, φρίξε στὸ μυστικὸ ρίγος τοῦ ἀναπάντεχου ἔρωτα. «Αὐτὸς ἡμῶν ἠράσθη πρῶτος. Ἡμῶν ἐχθρῶν καὶ πολεμίων ὑπαρχόντων. Καὶ οὐκ ἠράσθη μόνον, ἀλλὰ καὶ ἠτιμάσθη ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἐῤῥαπίσθη καὶ ἐσταυρώθη καὶ ἐν νεκροῖς ἐλογίσθη. Καὶ διὰ ἁπάντων τὸν περὶ ἡμᾶς αὐτοῦ παρέστησεν ἔρωταν».

Πέρα ἀπὸ τὶς 200 λέξεις τῆς ἀπεγνωσμένης νέκρας ἀρχίζει ὁ διάλογος τῆς Σόνιας τῆς πόρνης μὲ τὸ Ῥασκόλνικοφ, τὸν «προοδευτικὸ» φονιᾶ στὸ Ἔγκλημα καὶ Τιμωρία. Τοῦ διαβάζει ἡ Σόνια – ῥώσικο παρανόμι τῆς Σοφίας – στὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο τὴ ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου. Διάλογος φονιᾶ μὲ πόρνη καὶ τὸ θέμα - ποιὸ ἄλλο; – ἡ Ἀνάσταση.

Συγχωρᾶτε με, φίλοι, ἀλλὰ ἡ Ἀνάσταση δὲν εἶναι γιὰ μᾶς τοὺς βολεμένους, μὲ τὶς σίγουρες ἰδεολογικὲς πεποιθήσεις, τὸ βιβλιάριο ἐπιταγῶν στὴν τσέπη, τὶς ἐλπίδες στὸ κόμμα καὶ στὶς προοπτικὲς κοινωνικῶν μεταλλαγῶν. Ἐμεῖς ψάχνουμε γιὰ τὸ πραγματικὸ μόνο σὲ χώρους παραισθήσεων: στὶς νομικὲς κατοχυρώσεις τῶν δικαιωμάτων μας, στὶς συνδικαλιστικὲς θωρακίσεις τῶν διεκδικήσεών μας. Λογαριάζουμε γιὰ πραγματικὸ αὐτὸ ποὺ μᾶς πληροφοροῦν οἱ ἀπατηλές μας αἰσθήσεις καὶ ἡ διαλεκτική μας ὀξύνοια. Θλιβερὲς μαριονέτες τῶν βιολογικῶν μας λειτουργιῶν, ξέρουμε γιὰ θάνατο μόνο τὸ εὐθύγραμμο καρδιογράφημα, γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν ὑποψιαζόμαστε τίποτα γιὰ τὴ ζωή.

Μόνο ἐκεῖ, στὶς θύρες τῆς ἀπόγνωσης, στὴ θύρα τοῦ μνημείου, ποὺ χάσκει ἀνοιχτὴ ὅπως τὸ στόμα τοῦ κήτους, σὲ κείνη τὴν κόψη ἀνθοβολεῖ ἡ Ἀνάσταση: ὁ ἀναστημένος πατάει μὲ τὸ θάνατο τὸ θάνατο – θανάτῳ θάνατον πατήσας – καὶ βεβαιώνει πὼς μοναδικὸ σημάδι τῆς Ἀνάστασης, μοναδικὸ «σημεῖον», εἶναι ἡ κάθοδος στὸν ᾍδη, στὴν κοιλία τοὺς κήτους, στὰ βάθη τῆς ἀβύσσου – μοναδικὸ σημεῖο ὁ Ἰωνᾶς. Ξέρετε τὸν Ἰωνᾶ, φίλοι μου; Θὰ χαρῶ πολὺ νὰ σὰς κάνω τὶς συστάσεις: Μέγα Σάββατο πρωΐ, ραντεβοὺ μὲ τὸν Ἰωνᾶ στὸν Μέγα Ἑσπερινό. Ἔτσι: πρωῒ στὸν ἑσπερινό, βγάζοντας τὴ γλώσσα στὴ γραμμικὴ διαδοχὴ τοῦ χρόνου.

Φίλοι ῥοκαμπίληδες καὶ χεβυμεταλλάδες, ποιὸς ἀλήθεια σᾶς πρωτομίλησε γιὰ τὸν Θεό; Σίγουρα σᾶς τὸν περάσαμε γιὰ σιγουριά, τόσο θωρακισμένη ὅσο καὶ ὅλες οἱ νεκρὲς ἔννοιες τῆς λογικῆς μας. Κάτι σὰν ὑπέρτατο μπάτσο, ἐγγύηση τῆς ἔννομης ἀποχαύνωσης, μὲ γκλὸμπ ποὺ κοπανάει κατακέφαλα κάθε ἀτίθασση περακτροπὴ τῆς σάπιας ἠρεμίας μας.

Ὅμως ἐσεῖς, παιδιὰ τοῦ Ἰωνᾶ, βγαλμένα μέσα ἀπὸ τὴν κοιλιὰ τοῦ κήτους, ἁπλῶστε τὰ χέρια καὶ ψηλαφίστε στὴ θύρα τῆς ἀπόγνωσης τὸ μοναδικὸ ἔγκυρο σημάδι: ὁ Θεὸς εἶναι ἀβεβαιότητα, ὁ Θεὸς εἶναι ῥίσκο, γνωρίζουμε τὸν Θεὸ παλεύοντας μία σχέση, ὄχι κατανοώντας ἕνα νόημα. Πετάξτε τὴν ἔννοια, κρατῆστε τὸ ὄνομα – μιλᾶμε γιὰ ἐπώνυμο ἔρωτα, ὄχι γιὰ φαντάσματα νοημάτων. Δὲν σᾶς λέω τὸ ὄνομα, φοβᾶμαι μὴ σᾶς τὸ σερβίρω σὰν ἰδέα. Ἐλᾶτε νὰ χορέψουμε ἀπόψε, χοροπηδώντας κοπαδιαστὰ μὲ τοὺς πεθαμένους, ποὺ εἶναι πιὸ ζωντανοὶ ἀπὸ τοὺς ζωντανούς, τοὺς δικούς μας ἐγγύτατους ζωντανούς της ζωτικῆς ἀπόγνωσης, νὰ τραγουδήσουμε τὸ ὄνομα ποὺ ἀνέστη στὴ δική μας μάζωξη, στὴ δική μας θύρα, τὴ θύρα τοῦ μνημείου. Ὅσοι γεύτηκαν τὸ τί θὰ πεῖ « ὑποκάτωθεν τοῦ θανάτου», ὅλοι ὅσοι ζοῦν, γιατί συνειδητὰ παραιτήθηκαν ἀπὸ τὶς παρηγόριες τῶν ψευδαισθήσεων, ὅλοι θὰ εἶναι ἐκεῖ. Οἱ περιθωριακοὶ πρωτοπόροι, λῃστές, πόρνες, τελῶνες καὶ ἄσωτοι, ἀναστημένοι ὅλοι στὸ πανηγύρι τοῦ ἔρωτα γιὰ τὸν Ἀναστημένο. Ὅλοι οἱ ἀπελπισμένοι ἀπὸ ὅλα, θὰ χορέψουμε τὴν Ἀνάσταση, θὰ χορέψουμε τὴν ἀπόγνωση ποὺ ἀνθοβολάει ζωή, μεταλλάζοντας τὸ θάνατο σὲ ἔρωτα.

Τὸ γλέντι θὰ ἀρχίσει ἀργά, ὅταν σκορπίσουν τὰ τουριστικὰ ἑκτοπλάσματα τῆς ἀνέορτης ἐθιμοτυπίας, οἱ χοντρονοικοκυραῖοι, ποὺ θὰ ῾ρθοῦν ἐκεῖ μόνο σὰν γιὰ ἀπεριτὶφ πρὶν ἀπὸ τὴ μαγειρίτσα ἢ οἱ ἀσταυροκόπητοι προοδευτικοί, πιὸ πεθαμένοι κι ἀπ᾿ τοὺς πεθαμένους. Νὰ σκορπίσουν αὐτοί, οἱ παρασιτικοί, καὶ θὰ ἀρχίσει τὸ γλέντι, τὸ πανηγύρι τῆς Ἀνάστασης.

Ῥαντεβού, φίλοι, στὴ δική μας θύρα, ἐκεῖ ποὺ μοσχοβολάει Ἀνάσταση. Μέρα ὄγδοη τῆς Κυριακῆς, ῥαντεβοὺ στὴν Ἀνάσταση.

Χρῆστος Γιανναρᾶς

(Πάσχα 1991: ἀπὸ τὸ βιβλίο

Ἑορτολογικὰ Παλινωδούμενα,

Ἐκδ. Ἀκρίτας, σελ. 92-98)

Σημείωση: ἴσως χαρακτηριστεῖ ἄκαιρη ἡ παράθεση τοῦ συγκεκριμένου κειμένου. Ἐν τούτοις ἡ οὐσία τῶν γραφομένων καὶ ἡ παραπομπὴ στὸ βαθύτερο νόημα τῆς Ἀναστάσεως, κάθε ἄλλο παρὰ ἄκαιρη μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ, μὲ δεδομένη τὴν ὕπαρξη ἀνθρώπων διατεθειμένων νὰ δεχτοῦν ἢ ἔστω νὰ στοχαστοῦν ἐπάνω στὴ σημαντικὴ ἀποφατικὴ αὐτοῦ τοῦ νοήματος.

Τὰ σέβη μου

http://users.uoa.gr/

Oi εντολές του Κυρίου Ιησού Χριστού

sapfiros 0

«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»

(Κατά Ιωάννην Η΄-32)

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ
Μετανοείτε.
(Ματθ. δ~ 17, Μάρκ. α~ 15, Αποκ. 3~ 5)
Έλθετε προς με πάντες.
(Ματθ. ια~ 28)
Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού.
(Ματθ. ς~ 33)
Εάν δεν μετανοήτε, πάντες ομοίως θέλετε απολεσθή.
(Λουκ. ιγ~ 3)
Συγχωρείτε, εάν έχετε τι κατά τίνος.
(Μάρκ. ια~ 25)
Εάν τις θέλη να έλθη οπίσω μου, ας απαρνηθή εαυτόν.
(Ματθ. ις~ 24)
Αγωνίζεσθε να εισέλθητε δια της στενής πύλης.
(Λουκ. ιγ~ 24)

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΘΕΟ
Θέλεις αγαπά Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας... ψυχής... διανοίας... δυνάμεως σου.
(Μάρκ. ιβ~ 30)
Κύριον τον Θεόν σου θέλεις προσκυνήσει, και αυτόν μόνον θέλεις λατρεύσει.
(Ματθ. δ~ 10)
Οι αληθινοί προσκυνηταί θέλουσι προσκυνήσει τον Πατέρα εν πνεύματι και αληθεία.
(Ιωάν. δ~ 23)
Πατέρα σας μη ονομάσητε επί της γης^ διότι εις είναι ο Πατήρ σας.
(Ματθ. κγ~ 9)
Δεν θέλεις πειράσει Κύριον τον Θεόν σου.
(Ματθ. δ~ 7)
Φοβήθητε εκείνον (τον Θεόν) όστις έχει εξουσίαν να ρίψη εις την γέενναν.
(Λουκ. ι3~ 5)
Να τιμώσι πάντες τον Υιόν, καθώς τιμώσι τον Πατέρα.
(Ιωάν. ε~ 22-3)

ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΜΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ
Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν.
(Ματθ. ιθ~ 19)
Μη φονεύσης^ Μη μοιχεύσης^ Μη κλέψης^ Μη ψευδομαρτυρήσης.
(Ματθ. ιθ~ 18)
Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα.
(Ματθ. ιθ~ 19)
Καθώς θέλετε να πράττωσιν εις εσάς Οι άνθρωποι, και σεις πράττετε ομοίως εις αυτούς.
(Λουκ. ς~ 31)
Ας είναι ο λόγος σας, Ναι, ναι^ Ου, ου.
(Ματθ. ε~ 37)
Εις τον ζητούντα παρά σου δίδε, και τον θέλοντα να δανεισθή από σου μη αποστραφής.
(Ματθ. ε~ 42)
Δοτέ ελεημοσύνην τα υπάρχοντα υμών.
(Λουκ. ια~ 41)
Όταν κάμνης γεύμα η δείπνον, μη προσκάλει τους φίλους σου, μηδέ τους αδελφούς σου... αλλά πτωχούς, βεβλαμμένους, χωλούς τυφλούς, και θέλεις είσθαι μακάριος.
(Λουκ. ιδ~ 12-13)

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ
Ερευνάτε τας γραφάς.
(Ιωάν. ε~ 39)
Ενθυμείσθε τον λόγον τον όποιον εγώ είπον προς εσάς.
(Ιωάν. ιε~ 20)
Βάλετε σεις εις τα ώτα σας τους λόγους τούτους.
(Λουκ. θ~ 44)
Προσέχετε πώς ακούετε.
(Λουκ. η~ 18)
Προσέχετε τι ακούετε.
(Μάρκ. δ~ 24)
Προσέχετε από της ζύμης (της διδαχής) των Φαρισαίων.
(Ματθ. ις~ 6-12)
Προσέχετε από των ψευδοπροφητών.
(Ματθ. ζ~ 15-17)

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ
Να αγαπάτε αλλήλους, καθώς σας ηγάπησα.
(Ιωάν. ιε~ 12)
Ειρηνεύετε εν αλλήλοις.
(Μάρκ. θ~ 50)
Πρώτον φιλιώθητι με τον αδελφόν σου.
(Ματθ. ε~ 23-24)
Εάν αμαρτήση εις σε ο αδελφός σου, ύπαγε, και έλεγξον αυτόν μεταξύ σου και αυτού μόνου.
(Ματθ. ιη~ 15-17)
Εάν ο αδελφός σου αμαρτήση εις σε, επίπληξον αυτόν^ και εάν μετανοήση, συγχώρησον αυτόν... και επτάκις της ημέρας...
(Λουκ. ιζ~ 3-4)
Μη κρίνετε κατ’ όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνατε.
(Ιωάν. ζ~ 24)
Έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου.
(Ματθ. ζ~ 1-5)
Μη κρίνετε... Μη καταδικάζετε... Συγχωρείτε...
(Λουκ. ς~ 37)

ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΩΣΤΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ
Ούτω προσεύχεσθε σεις, “Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανούς κ.τ.λ.
(Ματθ. ς~ 9-13)
Εν τω ονόματι μου, αιτείτε και θέλετε λαμβάνει.
(Ιωάν. ις~ 24)
Όταν προσεύχησαι, είσελθε εις το ταμείον σου.
(Ματθ. ς~ 6)
Αιτείτε... Ζητείτε... Κρούετε...
(Ματθ. ζ~ 7)
Όταν προσεύχησθε, μη βαττολογήσητε, ως οίεθνικοί.
(Ματθ. ς~ 7)
Αγρυπνείτε δεόμενοι εν παντί καιρώ.
(Λουκ. κα~ 36)
Προσεύχεσθε, δια να μη εισέλθητε εις πειρασμόν.
(Λουκ. κβ~ 46)
Προσεύχεσθε υπέρ εκείνων οίτινες σας βλάπτουσιν.
(Λουκ. ς~ 28)
Παρακαλέσατε τον Κύριον του θερισμού να αποστείλη εργάτας εις τον θερισμόν αυτού.
(Λουκ. ι~ 2)

ΓΙΑ ΤΗ ΣΟΦΙΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ
Γίνεσθε φρόνιμοι ως οι όφεις, και απλοί ως αι περιστεραί.
(Ματθ. ι~ 16)
Προσέχετε από των ανθρώπων.
(Ματθ. ι~ 17)
Αφήσατε αυτούς^ είναι οδηγοί τυφλοί τυφλών.
(Ματθ. ιε~ 12-14)
Μη δώσητε το άγιον εις τους κύνας^ μηδέ ρίψητε τους μαργαρίτας σας έμπροσθεν των χοίρων.
(Ματθ. ζ~ 6)
Τώρα όστις έχει βαλάντιον, ας λαβή αυτό μεθ’ εαυτού.
(Λουκ. κβ~ 35-36)
Μη μεταβαίνετε εξ οικίας εις οικίαν.
(Λουκ. ι~ 5-7)

ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ
Πιστεύετε εις το Ευαγγέλιον.
(Μάρκ. α~ 15)
Πιστεύετε εις τον Θεόν, και εις εμέ πιστεύετε.
(Ιωάν. ιδ~ 1)
Να πιστεύητε εις τούτον τον οποίον εκείνος (ό θεός) απέστειλε.
(Ιωάν. ς~ 29)
Πιστεύετε μοι ότι εγώ είμαι εν τω Πατρί, και ο Πατήρ είναι εν εμοί.
(Ιωάν. ιδ~ 11)
Πιστεύετε εις το φως, δια να γείνητε υιοί του φωτός.
(Ιωάν. ιβ~ 36)
Όστις πιστεύει εις τον Υιόν, έχει ζωήν αιώνιον.
(Ιωάν. γ~ 36)
Όστις πιστεύση και βαπτισθή, θέλει σωθή.
(Μάρκ. ις~ 16)
Γύναι, πίστευσόν μοι.
(Ιωάν. δ~ 21)

ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΜΑΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑ
Ας λάμψη το φως σας έμπροσθεν των ανθρώπων, δια να ίδωσι τα καλά σας έργα και δοξάσωσι τον Πατέρα σας.
(Ματθ. ε~ 16)
Πρόσεχε μήποτε το φως το εν σοι είναι σκότος.
(Λουκ. ια~ 35)
Να υπάγητε και σεις και να κάμητε καρπόν, και ο καρπός σας να μένη.
(Ιωάν. ιε~ 16)
Γίνεσθε οικτίρμονες, καθώς και ο Πατήρ σας είναι οικτίρμων.
(Λουκ. ς~ 36)
Ύπαγε... ανήγγειλον... όσα ο Κύριος σοι έκαμε, και σε ηλέησε.
(Μάρκ. ε~ 19)
Υψώσατε τους οφθαλμούς σας, και ιδέτε τα χωράφια, ότι είναι ήδη λευκά προς θερισμόν.
(Ιωάν. δ~ 35)
Περιπατείτε ενόσω έχετε το φως.
(Ιωάν. ι3~ 35)
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ
Υπάγετε εις όλον τον κόσμον και κηρύξατε το ευαγγέλιον εις όλην την κτίσιν.
(Μάρκ. ις~ 15)
Και είπε, ...να κηρυχθή εν τω ονόματι αυτού μετάνοια και άφεσις αμαρτιών εις πάντα τα έθνη.
(Λουκ. κδ~ 46-48)
Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς να φυλάττωσι πάντα όσα παρήγγειλα εις εσάς.
(Ματθ. κη~ 19-20)
Ότι σας λέγω εν τω σκότει, είπατε εν τω φωτί^ και ότι ακούετε εις το ωτίον, κηρύξατε επί των δωμάτων.
(Ματθ. ι~ 27)

ΓΙΑ ΤΙΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΜΑΣ ΣΤΟ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
Απόδοτε τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα, και τα του Θεού εις τον Θεόν.
(Μάρκ. ιβ~ 17 )
Να μη ομόσητε μηδόλως.
(Ματθ. ε~ 33-37)
Εκείνο το όποιον ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος ας μη χωρίζη.
(Ματθ. ιθ~ 5-6)
Ειρήνευσαν με τον αντίδικόν σου ταχέως.
(Ματθ. ε~ 25)
Συνάξατε τα περισσεύσαντα, δια να μη χαθή τίποτε.
(Ιωάν. ς~ 12)
ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ
Προσέχετε από της ζύμης των Φαρισαίων, ήτις είναι υπόκρισις Λουκ. ι3~ 1)
Προσέχετε από των γραμματέων, οίτινες θέλουσι να περιπατώσιν εστολισμένοι...
(Λουκ. κ~ 46-47)
Κατά τα έργα αυτών (των γραμματέων-Φαρισαίων) μη πράττετε, επειδή λέγουσι, και δεν πράττουσι.
(Ματθ. κγ~ 2-3)
Μη κάμνετε την έλεημοσύνην σας έμπροσθεν των ανθρώπων, δια να βλέπησθε υπ’ αυτών.
(Ματθ. ς~ 1)
Όταν προσεύχησαι, μη έσο ως οι υποκριταί... δια να φανώσιν εις τους ανθρώπους^ ... συ είσελθε εις το ταμείον σου και κλείσας την θύραν σου, προσευχήθητι εις τον Πατέρα σου.
(Ματθ. ς~ 5-6)
Όταν νηστεύης, άλειψον την κεφαλήν σου, και νίψον το πρόσωπον σου^ δια να μη φανής εις τους ανθρώπους.
(Ματθ. ς~ 16-18)
Μη κάμνετε τον οίκον του Πατρός μου οίκον εμπορίου.
(Ιωάν. β~ 16)

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΕΟΝΕΞΙΑ
Προσέχετε και φυλάττεσθε από της πλεονεξίας^ διότι εάν τις έχη περισσά, η ζωή αυτού δεν συνίσταται εκ των υπαρχόντων αυτού.
(Λουκ. ιβ~ 15)
Μη θησαυρίζεται εις εαυτούς θησαυρούς επί της γης, όπου σκώληξ και σκωρία αφανίζει, και όπου κλέπται διατρυπούσι και κλέπτουσιν^ αλλά θησαυρούς εν ουρανώ.
(Ματθ. ς~ 19-20)
Ταύτα έπρεπε να πράττητε (αποδεκατίζετε)
Ματθ. κγ~ 23)
Εις τον ζητούντα παρά σου δίδε, και τον θέλοντα να δανεισθή από σου μη αποστροφής.
(Ματθ. ε~ 42)
Δοτέ έλεημοσύνην τα υπάρχοντα υμών.
(Λουκ. ια~ 41)
ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ
Εκείνο το όποιον έχετε, κρατήσατε εωσού έλθω. Αποκ. β~ 25)
Γίνεσθε έτοιμοι διότι καθ’ ην ώραν δεν στοχάζεσθε, έρχεται ο Υιός του ανθρώπου.
(Λουκ. ιβ~ 40)
Ας είναι αι οσφύες σας περιεζωσμέναι, και οι λύχνοι καιόμενοι και σεις, όμοιοι με ανθρώπους οίτινες προσμένουσι τον κύριον αυτών, πότε θέλει επιστρέψει.
(Λουκ. ιβ~ 35)
Προσέχετε εις εαυτούς μήποτε... επέλθη αιφνίδιος εφ~ υμάς η ημέρα εκείνη.
(Λουκ. κα~ 34)
Ενθυμείσθε την γυναίκα του Λωτ.
(Λουκ. ιζ~ 32)
Βλέπετε μη πλανηθήτε Μαρκ. ιγ~ 5-6)
Προς πάντας λέγω, Αγρυπνείτε.
(Μάρκ. ιγ~ 37)
Ανακύψατε και σηκώσατε τας κεφάλας σας διότι πλησιάζει η απολύτρωσίς σας.
(Λουκ. κα~ 28)

http://agiooros.org/

Pages

Poin of view

Αντίχριστος και αντίχριστοι στην Αʹ Ιωάννου

“Χύνει αίμα αυτός που αποστερεί το μισθό του εργάτη”

Ποιά ήταν τελικά η Μαρία η Μαγδαληνή;

Τι είναι τα Ευαγγέλια; Απλές βιογραφίες του Χριστού;

Το αδιέξοδο του ευκλείδειου-αριστοτελικού κόσμου και η θεολογία των Πατέρων

Πνευματικός καθρέπτης

Ἐκ τοῦ Ῥωσσικοῦ εἰς τὴν καθομιλουμένην ἤδη πρῶτον μεταφρασθείς, ὑπὸ Πέτρου αὐταδέλφου τοῦ Ἁγίου Θαβωρίου

Ἐκδίδεται τὸ δεύτερον δαπάνῃ Γρηγορίου Κανέλου, εἰς ψυχικὴν τῶν Ὀρθοδόξων ὠφέλειαν. Ἐν Ἑρμουπόλει, Τυπογραφεῖον Γρηγορίου Κανέλου, 1865

Ὅσιος Ἐφραὶμ Σύρος - Περὶ ἀπογνώσεως

Oi εντολές του Κυρίου Ιησού Χριστού

«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς»

(Κατά Ιωάννην Η΄-32)

Popular

Read More...

Latest

Διάβασε κι αυτά...

Διαβάστε ακόμα...

Ακόμα περισσότερα...

Pages